Weekdieren

Borstelwormen
-PolychaetaDe borstelwormen of Polychaeta behoren tot de groep (phylum) van de ringwormen of
Annelida. Het zijn gesegmenteerde wormen die bijna uitsluitend voorkomen in de mariene
milieus. Kenmerkend voor de borstelwormen is hun cylindrisch bouwplan en het feit dat elk
lichaamssegment aan weerszijden een aanhangsel (parapodium) heeft, met soms talrijke
bundels chitineuze borstels en kieuwen. Het polychaeten lichaam kan opgedeeld worden in
drie parten: de kop (prostomium), een romp gedeelte en een staart (pygidium). De kop is
meestal prominent aanwezig, met ogen of oogvlekken, tasters (palpen) en tentakels
(antennen). Elk segment van de romp draagt aan weerszijden parapodia die naargelang de
levenswijze van de soort sterk ontwikkeld of volledig gereduceerd kunnen zijn. Ze dienen in
hoofdzaak voor de voortbeweging, voor voeding of voor ademhaling. De mondopening ligt
op het tweede segment, de anus op het laatste segment. Een aantal soorten bezit een
uitstulpbare slurf (proboscis), met of zonder kaken, die gebruikt wordt voor voedsel
vergaring.
De klasse van de Polychaeta wordt klassiek onderverdeeld in twee stammen: Errantia
(actief rond bewegende soorten) en Sedentaria (vaste standplaats hebbende soorten), maar de
taxonomische betekenis van deze groepen is erg verwarrend omdat vertegenwoordigers van
beide soms dezelfde morfologische kenmerken kunnen delen. In het algemeen wordt
aangenomen dat alle soorten die in gangen leven behoren tot de Sedentaria, alhoewel er
binnen deze groep ook vrij levende soorten voorkomen. Het romp gedeelte van de sedentaire
soorten bestaat, in tegenstelling tot de errante individuen, veelal uit twee delen, elk met
verschillende types van parapodia die daarenboven ook volledige gereduceerd kunnen zijn.
Verder onderscheiden de sedentaire soorten zich van de errante door enerzijds gangen (semi –
of permanente) en/of kokers te bouwen met behulp van slijmklieren die kleverige secreten
produceren die als bindmiddel dienen voor sediment partikels. Een ander kenmerk bij al deze
sedentaire polychaeten is de aanwezigheid van lange aanhangsels (palpen, cirren, tentakels)
op het kopgedeelte om (actief of passief) voedsel partikels uit de waterkolom of op de bodem
te vergaren. De aanwezigheid van een koker alsook de vorm en de structuur ervan zijn
belangrijke identificatie kenmerken. Soorten zonder koker worden op basis van de vorm van
de kop en de daarmee geassocieerde aanhangsels enerzijds en de structuur van de parapodia
en borstels anderzijds gedetermineerd.
Veel polychaeten zijn kosmopolitisch en worden in verschillende sedimentypes
bemonsterd. In het kader van dit project werden er in het totaal 109 polychaeten soorten
geïdentificeerd waarvan er 28 soorten weerhouden werden voor de atlas.