Dysplasie bij niet-maligne aandoeningen - rbm
advertisement
Dysplasie bij niet-maligne aandoeningen Morfologische afwijkingen bij het myelodysplastisch syndroom Cellijn Bloed Beenmerg Erytropoïese • Dyserytropoïese: anisocytose, poikilocytose, macrocyten, microcyten,grove basofiele punctering, kernhoudende cellen • Soms hyperplasie rode reeks • Dysplastische kenmerken: dubbel- meerkernigheid, abnormale kernvormen/ monsterkernen, karyorrhexis • Reticulocytopenie • Megaloblastaire kenmerken • Afwijkend cytoplasma/ vacuolisatie • Ringsideroblasten Morfologische afwijkingen bij het myelodysplastisch syndroom Cellijn Bloed Myelopoïese • Afwijkend Beenmerg aantal • Soms hyperplasie van de witte reeks • Voorlopercellen • Dysmyelopoïese: hypoagranulatie, pseudo Pelger Huët, clumping, hypersegmentatie, hyperploïdie, eosinofilie/ basofilie (zelden), lichaampjes van Döhle • Monocytose, abnormale lobulatie, promonocyten • Dysmyelopoïese als bij bloed • Toename van myeloblasten • Auer staven • Ring’vormen • Toename van monocyten en promonocyten Morfologische afwijkingen bij het myelodysplastisch syndroom Cellijn Bloed Beenmerg Megakaryopoïese • Macroplaatjes • Mononucleaire/bilobulaire vormen • Hypogranulatie • Abnormaal grove korreling • Trombopenie of juist trombocytose • Micromegakaryocyten: kern en cytoplasma zijn even groot als een myelocyt • Normaal tot vermeerderd Aandoeningen geassociëerd met dysplasie (1) • Nutriententekort – Vitamine B12 – Foliumzuur – Yzer – Vitamine B6 • Infecties – HIV – Overige virussen – Tuberculose – Malaria Aandoeningen geassociëerd met dysplasie (2) • Medicatie – – – – – Chemotherapie Chlooramphenicol Isoniazide Penicillinamine Groeifactoren • Intoxicaties – – – – Alcohol Lood Zink Arseen Aandoeningen geassociëerd met dysplasie (3) • Malnutritie • Systeemziektes – – – – Anemie bij chronische ziekte Leveraandoeningen Multi organ failure Autoimmuunziektes • Congenitale aandoeningen – Pelger Huet anomalie – Congenitale sideroblastaire anemie – Congenitale dysplastische anemie • Mengbeelden Vitamine B12 en foliumzuurgebrek • Bloed: – – – – – – Macrocytose Anisocytose Poikilocytose Megalocyten Hypersegmentatie Macropolycyten • Beenmerg: – Macrocytair – Megaloblastair – Reuzestaven, meta’s, etc. • Zeldzaam: soms veroorzaakt door erfelijke afwijkingen in B12/foliumzuurstofwisseling Macropolycyten in perifeer bloed Beenmerg bij megaloblastaire anemie IJzergebrek • Bloed: – Anisocytose – Hypochrom – Microcytose – Elliptocyten – Target cells – Hypersegmentatie • Beenmerg: – Hyperplasie – Microcytair – Smalle, rafelige cytoplasmarand Vitamine B6 deficientie • Relatief zeldzaam • Soms door medicatie • Bloed: – Hypochromasie – Microcytose • Beenmerg: – ringsideroblasten Haemsynthese intracellulair Vitamine B6 extracellulair EM-foto van ringsideroblast Ringsideroblasten in ijzerkleuring Koperdeficientie • Zeldzaam • Meestal bij patienten met GI-operaties • Vaak combinatie van hematologische en neurologische klachten • Bloed: – Anemie – Neutropenie • Beenmerg: – Vacuolisatie – Ijzerstapeling in plasmacellen (!) – ringsideroblasten Infecties • Parvo B19 • HIV – – – – – Mn op basis van antivirale medicatie Afwijkingen in megakaryocyten Macroblastair Kernafwijkingen in granulocyten HIV infectie zélf geeft milde veranderingen: • Dyserytropoëse • Apoptose • Mate hangt af van ziektestadium • Overige virussen • Tuberculose – hemafagocytose • Malaria Parvo B19 infectie Parvo B19 infectie Infecties • Parvo B19 • HIV – – – – – Mn op basis van antivirale medicatie Afwijkingen in megakaryocyten Macroblastair Kernafwijkingen in granulocyten Plasmacytose • Overige virussen • Tuberculose – hemafagocytose • Malaria Infecties • Parvo B19 • HIV – – – – – Mn op basis van antivirale medicatie Afwijkingen in megakaryocyten Macroblastair Kernafwijkingen in granulocyten Plasmacytose • Overige virussen • Tuberculose – hemofagocytose • Malaria EBV infectie hemofagocytose Medicatie (1) • Effect chemotherapie is afhankelijk van: – Dosis – Type Medicatie – Tijdsduur • Bloed: – Poikilocytose, anisocytose – Basofiele stippeling, Howell Joly – Pseudo Pelger (Taxol), neutrofielen met kernmisvormingen • Beenmerg: – Hypoplasie – Dysmyelopoese – Megaloblastaire erytropoëse (mn bij MTX, cyclofosfamide, adriamycine, daunorubicine,ARA-C, 5 fluorouracil) Medicatie (2) • Chlooramphenicol: – Beenmergsuppressie – Ringsideroblasten – Vacuolisatie van rode en witte voorlopers • Penicillamine, isoniazide – Ringsideroblasten (door inhibitie van vit. B6) • N2O (lachgas) – Megaloblastaire veranderingen dor inhibitie B12 • E.v.a. Medicatie (3) • Morfologische afwijkingen die vaak voorkomen bij medicatie: – Vacuolisatie – Pseudo Pelger – Megaloblastaire veranderingen Vacuolisatie door augmentin G-CSF (Neupogen) Intoxicaties (1): Alcohol abusus • Complex door: - Combinatie met leverziektes - Dieettekorten - Directe effecten van alcohol op hematopoëse - Bloed: - Trombopenie/ leukopenie (direct effect alcohol) Macrocytair Anisocytose/ poikilocytose: +/Stomatocyten/ acanthocyten (lipidstoornissen) - Beenmerg: - Macrocytair Siderocyten/ sideroblasten Multinucleariteit van erythroïede voorlopers Vacuolisatie Intoxicatie (2) • Arseenintoxicatie – Beenmerg: • Megaloblastair • Dyserytropoese • Ringsideroblasten • Zink intoxicatie ( Cu depletie) – Beenmerg: • Vacuolisatie • Sideroblasten • Loodintoxicatie Malnutritie • Bloed: – Milde anemie – Soms acantocyten* • Beenmerg: – – – – Verminderde celrijkdom Dyserytropoëse Reuzestaven Vacuolisatie • Andere veranderingen van bot/beenmerg Acantocytose bij anorexia Malnutritie • Bloed: – Milde anemie – Soms acantocyten • Beenmerg: – – – – Verminderde celrijkdom Dyserytropoëse Reuzestaven Vacuolisatie • Andere veranderingen van bot/beenmerg Gelatineuse transformatie Systeemziektes • Anemie bij chronische ziekte – Bloed: • Normochroom/ normocytair • Soms hypochroom/ microcytair • Leveraandoeningen • Multi organ failure • Autoimmuunziektes Congenitale aandoeningen • Pelger-Huet anomalie* • Congenitale sideroblastaire anemie – Erfelijk( geslachtsgekoppeld) – Bloed: • Poikilocytose / microcytose • Hypochroom – Beenmerg: sideroblasten • Congenitale dysplastische anemie – 3 types – Bloed: • Anisocytose / poikilocytose / polychromasie • Geen afwijkingen in overige lijnen Pelger-Huet Achtergronden bij de kernsegmentatie van granulocyten Pelger-Huët Normale segment Hypersegmentatie Kern enveloppe Het nucleaire lamine netwerk • Bestaat uit netwerk van gepolymeriseerd lamine • Lamine A bevindt zich m.n. in het nucleoplasma • Lamine B bevindt zich bij de nucleaire membraan en is verankerd m.b.v. lamine Breceptoren • Belangrijk voor: – – – – vorm van de celkern weerstand tegen deformatie positionering kernporiën Rol bij DNA replicatie (?) Lamine B Lamine B receptor Pelger-Huët anomalie wordt veroorzaakt door diverse mutaties in het gen voor de lamine B receptor. Normale lymfoblasten Pelger-Huët heterozygoot Pelger-huët homozygoot Lamine B receptor kleuring op cellijn van lymfoblasten Model voor het nucleaire lamine netwerk in de granulocyt : Lamine B receptor ? PelgerPelger-Huet Normaal Hypersegmentatie Congenitale aandoeningen • Pelger-Huet anomalie • Congenitale sideroblastaire anemie – Erfelijk( geslachtsgekoppeld) – Bloed: • Poikilocytose / microcytose • Hypochroom – Beenmerg: sideroblasten • Congenitale dysplastische anemie – 3 types – Bloed: • Anisocytose / poikilocytose / polychromasie • Geen afwijkingen in overige lijnen Congenitale dysplastische anemie type 2 Congenitale dysplastische anemie type 2 Valkuilen • Perifeer bloed – vlak na: • Transfusie • Dialyse • Hart longmachine – – – – – Oud materiaal Verkeerd afnamemateriaal Verkeerd bewaard Slechte kleuring “Andermans” kleuring • Beenmerg: – – – – – – Niet goed gedroogd vóór de kleuring Verkeerd afnamemateriaal Oud materiaal Verkeerd bewaard Slechte kleuring Mengbeelden Parvo B19 + congenitale sferocytose Osteodystrofie en anemie bij nierfalen dysplastische megakaryocyt osteoclast EINDE
