Bloed, beenmerg en lymfeklieren - FC

Bloed.
Presentatie: Peter Elgersma
Inhoud workshop
1.
2.
3.
Inleiding op onderwerp (bloed en lymfestelsel)
Onderzoek en Diagnostiek
Ziekten die verband houden met bloed
1. Inleiding
De ontwikkeling van bloedcellen vanuit stamcellen
in het beenmerg
Principe bloedaanmaak
Stamcel is de voorloper op de bloedcel
Houdt zich op peil door te delen
De voorraad is klein
Jonge cellen Blasten
Rijpe cellen
Cyten
Megacaryocyt deelt niet
valt uiteen
Samenstelling van bloed
Erythrocyt
Leukocyt
Trombocyt
Monocyt
Lymfocyt
Granulocyt: Eosinofielen, basofielen en neutrofielen
De bloedcellen en hun functie
Erytrocyten (rode bloedcellen)
Leukocyten (witte bloedcellen)
transport van zuurstof
afweer tegen infecties
onderverdeling in Granulocyten en Monocyten
dan op = fagocytose
Trombocyten (bloedplaatjes)
stelping
sluit bacterie in en ruimt
bloedstelping
interactie bloedvatwand en stollingsfactoren + trombocyten
Lymfocyten
individueel gericht tegen bepaalde
bacteriën/virussen er zijn B, T en K cellen
Bloedcellen; leverancier, levensduur en aantal
2. Onderzoek en Diagnostiek
Bloedtesten (Hematologisch)
1.
2.
3.
4.
5.
Bloedbeeld
Serumbepaling (is plasma zonder fibrinogeen)
Bloedstelpingsonderzoek
Beenmergpunctie en biopsie
Echo/CT scan
1. Bloedbeeld
Veneus bloed in buisje
(EDTA = stollingswerend
middel)
Men bepaalt aantal cellen
per liter bloed
Naar aard/kenmerk
bloedcel
door uitstijk op glaasje –
onder microscoop
diff = differentiëren van de
leukocyten
Normaalwaarden bloed
Hb = ijzerhoudende kleurstof
Ht = dikte van het bloed
MCH = hoeveelheid Hb per ery
MCHC = Hb concentratie per ery
MCV = grootte van de ery
Reticulocyten = voorlopers op
rijpe ery
2. Serumbepaling
Stoffen meten in serum voor
opbouw erytrocyten + Hb:
3. Bloedstelping
Bloedingstijd: door
kras op arm (3-6 min)
Stollingstijd (5-8 min)
-serumijzergehalte
-ijzerbinding
-vit B12 gehalte +
foliumzuur
door stof aan bloed te
voegen
(tekort
PTT (omzettingstijd van
Anemie)
meting stolling
ontbreken stollingsfactor
protrombine in trombine = N
12 sec)
4. Beenmerg
Echo
1.
Sternumpunctie
uit borstbeen
beenmerg opzuigen
microscoop bepaling
geluidsgolven
vergroting zichtbaar maken
CT
betrouwbaarder
2.
Cristapunctie en biopsie
uit bekkenkam
pijpje beenmerg
Beenmerg
3. Ziekten van het bloed
Behandeld worden:
Rode bloed
Anemie algemeen, hypochrome microcytaire en/of macrocytaire
anemie, normochrome monocytaire anemie en polyglobulie
Witte bloed
Leukemie
Lymfeklieren
ziekte van Kahler
Trombocytopenie (pathie)
Rode bloed
Anemie
bloedarmoede aantal erytrocyten en of Hb concentratie in
perifeer bloed is lager dan normaal voor leeftijd en geslacht
Oorzaak
1. Gestoorde aanmaak erytrocyten (beenmergafwijking = aplastisch,
immunologisch of deficiëntie ijzer – foliumzuur of vit B12 = pernicieuze,
erytropoetine)
2. Verhoogde afbraak erytrocyten (intracellulair = sikkelcel = is Hb
afwezig, extracellulair door infecties/antistof of bloeding)
Symptomen
Daling 02 (vermoeidheid,
duizelig, lusteloos, hoofdpijn)
Daling 02 transport
(tachycardie)
Ischemie (prikkeling handen
en voeten, AP klachten en
eventueel daling RR
Diagnostiek
lichaam + anamnese
lab: Hb, MCV
iom arts: vit B12 – FE
binding en foliumzuur bepaling
fecesbenzedine
microscopie bloed/diff
beenmerg/Sternumpunctie
coombs test
Behandeling
Naar oorzaak +
Activiteiten minderen
bedrust
O2 op geleiding saturatie
infuus, NaCl 0,9% of
plasma
Transfusie?
Complicaties
hypoxie van de weefsels
transfusiereactie
Verpleegkundige gebieden
Anamnese
kortademigheid?
rust overdag?
hartkloppingen?
bloed bij ontlasting
bloed bij urine
gezond eten?
vegetarisch?
ontsteking slijmvliezen in
de mond?
Vpk Interventies
activiteiten verdelen op de
dag, bouw rust in
nachtkastje binnen bereik
comfortabele houding
mondhygiëne
ijzerrijke voeding
iom arts: med toedienen en
of 02
infuustherapie
let op orale intake
iom arts transfusie
Vervolg ziekten rode bloed
Hypochrome
microcytaire Anemie
* ijzerdaling door chronisch bloedverlies, alcohol, maag/darm bloedverlies,
zwangerschap of ouderdom
* ijzerbouwstoornis (geen inbouw in Hb) te zien bij reuma – maligniteiten
Behandeling: oorzaak en ijzertherapie (ferrofumaraat 3x 200 mg)
macrocytair
*vitB12 deficiëntie door vegetarisme of ziekten (auto antistoffen) – voorraad
Foliumzuur tekort door slecht groente eten – voorraad in lichaam klein
obs: icterus, trombocyten , leukocyten
behandeling: vitB12 IM levenslang en of foliumzuur dieet.
Normochrome normocytaire Anemie
Oorzaak: acute bloeding of afbraak erytrocyten door aanmaakstoornis in
beenmerg of bestraling of cytostatica behandeling
Polyglobulinie
Hb en Ht
oorzaak: dehydratie, hoge productie van erytrocyten of
beenmergziekte
Obs: roodzien – trombose?