Boeddhisme

Boeddhisme
Ga naar: navigatie, zoek
Een Boeddhabeeld op Lantau eiland in Hongkong
Het boeddhisme is een dharmistische non-theïstische wereldreligie. Het is een filosofisch-religieuze
stroming die in het noorden van India werd gesticht door Gautama Boeddha. Volgens de historische
wetenschap leefde Boeddha waarschijnlijk van ca. 450 tot ca. 370 v. Chr. in India. Door moderne
geleerden wordt ook ca. 480-400 v.C. gesuggereerd. Er zijn ook alternatieve data die gangbaar zijn
vanuit de geloofstradities zelf. Alle bronnen zijn het er echter over eens dat Boeddha stierf op 80jarige leeftijd.[1] Het boeddhisme heeft zich geleidelijk over andere delen van Azië uitgebreid en
heeft een centrale rol gespeeld in de spirituele, culturele en sociale ontwikkeling van de oosterse
wereld. Tegenwoordig telt het boeddhisme ongeveer 415 miljoen aanhangers, waaronder een snel
groeiend aantal in de westerse wereld.
De oorspronkelijke naam van het boeddhisme is "Boeddhasasana" (pali), wat 'de leer van de
Boeddha' betekent. De kern van deze leer is het natuurlijke principe dat de Boeddha ontdekte als
resultaat van zijn zoektocht naar een einde van het lijden en de ontevredenheid. "Boeddhisme" is in
de loop der tijden een verzamelnaam geworden voor de vele tradities die gebaseerd zijn op de
oorspronkelijke leringen van de Boeddha.
Het vermijden van al het foute gedrag,
Het ondernemen van het goede,
En het ontwikkelen van je eigen geest;
Dit is de leer van de Boeddha's.
—Boeddha
Inhoud
[verbergen]














1 De geschiedenis van het Boeddhisme
2 Het Drievoudig Juweel
3 Basisconcepten in het boeddhisme
o 3.1 De vijf voorschriften
o 3.2 De vier verheven geestestoestanden
o 3.3 De tien paramitas
o 3.4 Karma, wedergeboorte, hemel en hel
4 Korte beschrijving van cruciale concepten
o 4.1 De drie karakteristieken
o 4.2 De vijf khandhas (groepen)
o 4.3 De zes zintuigen
o 4.4 De vier edele of nobele waarheden
o 4.5 Het achtvoudige pad
o 4.6 Afhankelijk ontstaan en oorzakelijkheid
o 4.7 Middenweg
5 De monastische traditie in het boeddhisme
6 Verspreiding van het boeddhisme
7 Stromingen in het boeddhisme
8 De geschriften van het boeddhisme
9 Boeddhisme en de maatschappij
10 Gedenk- en feestdagen
11 Zie ook
12 Externe links
13 Bronnen & Noten
14 Bronnen/noten/referenties
Boeddhisme
Concepten
Geschiedenis
Stromingen
Geschriften
Personen
Tempels
Devotie
Per land
Termen
Van A tot Z
De geschiedenis van het Boeddhisme
Vijfde eeuw voor Christus. Wijze mannen vertelden aan koningin Maya, dat ze zwanger was van een
goddelijke zoon die een groot heerser of leraar zou worden, Boeddha. Een week na de geboorte van
Siddhartha Gautama, (Boeddha) stierf zijn moeder. Zijn vader, koning Suddhodhana, was
vastbesloten zijn zoon later koning te laten worden. Daarom voedde hij hem op in het paleis en
zorgde ervoor dat zijn zoon niet met de buitenwereld in contact kwam. Daardoor groeide
Siddhartha op in een leven vol luxe en plezier. Maar hij was niet gelukkig.
Hij trouwde met zijn nicht en werd vader van een zoon. Op een dag verliet Siddhartha het paleis om
een tochtje te gaan maken. Daarna zag hij vier mannen; Een oude man, een zieke man, een dode
man en een asceet, die niets bezat en leefde van geschenken in vorm van voedsel en geld. Maar hij
zag er gelukkig uit. Siddhartha besloot het voorbeeld te volgen en vertrok diezelfde avond nog uit
het paleis. Hiermee wilde hij het antwoord vinden op de vraag waarom mensen zo moesten lijden.
Hij sloot zich aan bij vijf asceten die zich in de wildernis hadden afgezonderd. Ze leefden vrijwillig
zonder voedsel en slaap. Zes jaar later, toen hij bijna doodging van de honger besloot hij dat dit
niet de juiste manier was om wijsheid te bereiken. Hij trok daarom verder, richting de stad. Toen
hij weer op kracht was besloot hij onder een boom te mediteren, en er niet onder vandaan te
komen zonder dat hij het antwoord op zijn vraag had. Zijn vraag was waarom mensen moesten
lijden. Op de negenenveertigste dag kreeg hij inzicht in de oorzaken van het lijden van de mens en
hoe dat lijden moest worden weggenomen. Door deze antwoorden was hij een verlicht persoon,
Boeddha. Hij bereikte een staat van vreugde en vrede, dit wordt Nirwana genoemd.
De rest van zijn leven, trok hij door India onderwijzend wat hij had geleerd. Zijn eerste volgelingen
waren de vijf asceten. Ook zijn familie nam zijn leer aan en zijn tante werd de eerste
boeddhistische non. Zijn volgelingen werden shangha’s genoemd. Op tachtigjarige leeftijd wist hij
dat hij zou sterven. Ook zou hij niet opnieuw worden geboren omdat hij verlicht was, en nu voor
altijd naar het Nirvawa (hemel) ging.
Het Drievoudig Juweel
De 'Grote Stoepa' in Sanchi, India
Een centraal begrip in het boeddhisme is het Drievoudig Juweel (pali: tiratana) of de Drie Juwelen.
Dit Drievoudig Juweel bestaat uit de Boeddha, Dhamma en Sangha.
De Boeddha is de ontdekker van het principe van de Dhamma (Sanskriet:Dharma). De Dhamma
wordt beschreven als doodloos, en bestaat onafhankelijk van de Boeddha. De Dhamma is altijd
aanwezig, of er nu een Boeddha is of niet. De Boeddha is ontwaakt aan de Dhamma, verlicht door
de superieure kennis van de realiteit in het hier en nu. Dit Dhamma is wat de Boeddha zijn
discipelen onderwijst. Als de discipelen de instructies van de Boeddha begrijpen en er naar
handelen en het uitvoeren, kunnen zij zelf ook de Dhamma zien. Dan zijn zij ook verlicht om
hetzelfde einde van lijden en ontevredenheid te bereiken als de Boeddha. De Sangha is de
gemeenschap van personen die deze staat van verlichting trachten te bereiken.
Boeddha verwijst zowel naar de historische Boeddha in de persoon van Boeddha Gautama, als naar
het "Boeddhaschap". Het Boeddhaschap is een titel die gegeven wordt aan personen die door hun
eigen inspanning en zonder leraar de Dhamma hebben gezien.
Basisconcepten in het boeddhisme
Alhoewel de focus van het boeddhisme heel specifiek is gericht op de karakteristieken van de
werkelijkheid (hoe de werkelijkheid is), zijn ook andere aspecten van het leven van belang in het
boeddhisme. Het boeddhisme bevat een wijd spectrum aan leringen, die niet direct gericht zijn op
de pure kern van de Dhamma, maar zorgen voor de ontwikkeling van het karakter. Voorbeelden van
deze leringen zijn de Vijf Voorschriften, de Vier verheven geestestoestanden en de tien paramitas.
Boeddha zei dat als een persoon naar deze principes handelt en ze in zichzelf ontwikkelt, hij
gelukkiger zal zijn en beter in staat is ook de hogere Dhamma beter te begrijpen en toe te passen.
De vijf voorschriften
De vijf voorschriften zijn het basisniveau van moraliteit voor een praktiserende boeddhist. Indien
iemand dat wil, kan hij ervoor kiezen om in plaats van de vijf voorschriften vrijwillig de acht
voorschriften, de tien voorschriften of de patimokkha voor monniken of nonnen na te leven.
De vier verheven geestestoestanden
De Vier verheven toestanden zijn vriendelijkheid, compassie, vreugdevolle appreciatie en
evenwichtigheid. Het zijn de vier 'goddelijke' geestestoestanden, omdat gezegd wordt dat de goden
deze vier geestestoestanden in ruime mate bezitten.
De tien paramitas
De tien paramitas zijn de tien perfecties van het Theravada Boeddhisme. In het MahayanaBoeddhisme zijn er zes paramitas. De tien perfecties zijn karaktereigenschappen, die door oefening
kunnen groeien in het karakter van het individu. De tien paramitas zijn: vrijgevigheid, moreel
gedrag, verzaking (afstand doen), wijsheid, energieke inspanning, geduld, oprechtheid,
vastberadenheid, vriendelijkheid en evenwichtigheid. De zes perfecties van het Mahayana zijn:
vrijgevigheid, moreel gedrag, geduld, vreugdevolle inspanning, concentratie en wijsheid.
Karma, wedergeboorte, hemel en hel
Verder bestaan in de boeddhistische kosmos goden en geesten, en is deze boeddhistische
beschrijving van de kosmos niet in tegenspraak met de moderne wetenschap. De Boeddha
onderwees ook het principe van karma (kamma): goede acties leiden tot goede resultaten, en
slechte acties hebben slechte gevolgen. Boeddha zei dat karma bestaat uit intentie. Het gaat bij
karma dus om de intentie die de actie motiveert.
Ook het beginsel van wedergeboorte is een fundamenteel boeddhistisch concept. De manier waarop
wedergeboorte plaatsvindt, heeft veel te maken met hoe een persoon in het verleden gehandeld
heeft. Goede acties brengen een wedergeboorte als een hogere of lagere brahma of deva (dit zijn
twee soorten goden), of als een mens in een comfortabele situatie. Slechte acties veroorzaken een
wedergeboorte in een hel, als een geest of dier, of als mens in een slechte situatie. Ook een leven
in een hemel is echter slechts tijdelijk. Als het leven daar voorbij is, volgt een geboorte in
misschien een lagere hemel (deva), een mens, dier of in een hel. Het hangt af van het ethisch
karakter van vroegere handelingen.
Het huidige leven wordt volgens het boeddhisme voorafgegaan door een lange reeks vorige levens.
Alleen het bereiken van verlichting brengt dit alsmaar doorgaand rad (samsara) van doodgaan en
geboren worden tot een einde. Dan is er ook een einde aan ouderdom en ziekte, zorgen, spijt, pijn
en wanhoop.
Zie ook: Boeddhistische kosmos – voor een beschrijving van de verschillende werelden
waarin wedergeboorte plaats kan vinden
Korte beschrijving van cruciale concepten
De Boeddha moedigde een gezonde verhouding tussen geloof en directe empirische waarneming
aan. Hij zei dat geloof gebalanceerd dient te worden met wijsheid. De wijsheid in het boeddhisme
is gericht op het correct begrijpen van het leven, en uit zich in een leven dat correct geleefd wordt.
Geloof alléén is blind, het gelooft alles wat gezegd wordt en kan niet discrimeren tussen waarheid
en onwaarheid.
De Boeddha zette verschillende concepten uiteen, die essentieel zijn voor een correct begrip van de
werkelijkheid hier en nu. Zonder een correct begrip van deze concepten is verlichting niet mogelijk.
Deze concepten zijn:
De drie karakteristieken
Alle dingen die bestaan (zowel materieel als geestelijk) hebben de volgende drie karakteristieken:
1. Ze zijn vergankelijk en onderhevig aan verandering (pali: anicca)
2. Doordat dingen veranderlijk zijn, kunnen onze wensen met betrekking tot deze dingen nooit
compleet vervuld worden. Ze zullen blijven veranderen en dat is pijnlijk (pali: dukkha).
3. Daarom zijn deze dingen ook niemands werkelijk bezit, niemand heeft er complete controle
over. Er bestaat dan ook geen echte onveranderlijke essentie, zelf of ziel, waarvan je kunt
zeggen: “Dat ben ik”. Alle dingen zijn zelfloos (pali: anattā).
De enige uitzondering hierop is het nirwana, het hoogste dhamma, dat onvergankelijk en niet
pijnlijk is, en ook zelfloos.
De vijf khandhas (groepen)
De vijf khandhas zijn de vijf groepen van ervaring. Alles wat een mens ervaart behoort in een van
deze groepen. Alleen het nirwana ligt erbuiten. De vijf groepen zijn: vorm, gevoel, perceptie,
mentale formaties (gedachten en intenties) en het bewustzijn.
De zes zintuigen
Er zijn zes zintuigen; mond, neus, oren, ogen, lichaam en geest. Wanneer we bewust zijn van een
van deze gevoelsorganen, zijn er noodzakelijkerwijs drie dingen aanwezig: het gevoelsorgaan zelf,
het object dat ermee in contact komt en het bewustzijn van dit contact.
De vier edele of nobele waarheden
De vier nobele waarheden hebben tot doel het verkrijgen van inzicht in de aanwezigheid, oorzaak,
oplossing en het overkomen van lijden en ontevredenheid. Deze waarheden worden soms ook
geformuleerd in termen van de aanwezigheid van geluk, haar oorzaak, de afwezigheid ervan en de
oorzaak van deze afwezigheid. De vier nobele waarheden in haar klassieke definitie zijn:
1. Er is lijden en ontevredenheid
2. Er is een oorzaak voor dit lijden: verlangens
3. Er is een einde aan het lijden wanneer er een permanent einde komt aan het ontstaan van
verlangens door het behalen van de verlichting
4. Er is een weg die hier naartoe leidt: Het Achtvoudige Pad.
Het achtvoudige pad
Het Wiel van het leven (Bhutan). Het combineert vele aspecten van het boeddhisme.
Het edele achtvoudige pad bestaat uit: juist begrijpen, juiste intenties, juist spreken, juiste
handelingen, juist levensonderhoud (beroep), juiste aandacht, juiste inspanning en juiste mentale
absorptie. Het achtvoudige pad wordt vaak ook kort omschreven als moraliteit (of ethisch goed
gedrag), samadhi (meditatie) en wijsheid.
Afhankelijk ontstaan en oorzakelijkheid
Het afhankelijk ontstaan (pali: paticca-samuppada) komt overeen met het principe van
oorzakelijkheid. Alle dingen zijn geconditioneerd en zijn ontstaan als gevolg van directe oorzaken
en omstandigheden. Indien bepaalde condities veranderen of nieuwe condities ontstaan, kan dit
leiden tot het vergaan of verdere groei van een (fysiek of mentaal) object of ding.
In haar meer specifieke vorm is het principe van het afhankelijk ontstaan gericht op het begrijpen
van de oorzaak van het lijden en de ontevredenheid die mensen ervaren. Het afhankelijk ontstaan
bestaat uit twaalf stappen. In het kort is de grondoorzaak van het lijden onwetendheid. Als er
onwetendheid is, worden de gevoelens die ervaren worden in de zes zintuigen verkeerd gezien en
ontstaat er verlangen. Als er verlangen is ontstaat er gehechtheid. Als er gehechtheid is ontstaat er
pijn, spijt, ontevredenheid, geboorte, ouderdom, ziekte en dood. Op deze manier leidt de
aanwezigheid van onwetendheid tot het lijden.
Het principe van nu-causaliteit (pali: idapaccayata) verwijst naar de observatie dat oorzaak en
gevolg constant plaatsvinden in het hier en nu. Het is een belangrijke realisatie, die leidt tot het
zien van de Dhamma en het bereiken van het nirwana.
Middenweg
De middenweg is een centraal aspect van de praktijk van het boeddhisme. De leer van de
middenweg benadrukt het vermijden van de twee extremen van 'het nastreven van sensueel geluk in
sensueel plezier' en 'het nastreven van zelfkwelling of zelfkastijding'. Deze twee extremen zijn
volgens de leer van de middenweg onvoordelig, en leiden niet tot verlichting. De middenweg
bestaat uit het achtvoudige pad, en heeft betrekking op de vier nobele waarheden. Wie de
middenweg tot het einde volgt, bereikt het nirwana.
De monastische traditie in het boeddhisme
Het boeddhisme is vanaf het begin af aan gecentreerd rond de monastische Sangha. Boeddha was
zelf een monnik en de grote meerderheid van zijn verlichte discipelen waren ook monnik (Pali:
bhikkhu) of non (bhikkhuni). Er waren daarnaast echter ook genoeg verlichte leken.
De Boeddha legde een code van discipline neer, genaamd de patimokkha (Pali). De patimokkha voor
bhikkhus (of monniken) bestaat uit ongeveer 227 regels. Naast de patimokkha zijn er nog meer dan
duizend andere regels en richtlijnen waar de monniken en nonnen zich aan moeten houden. Het
totaal aan gedragsregels en discipline wordt de Vinaya genoemd.
De vier meest fundamentele regels (de vier parajikas) voor de bhikkhus zijn:
1.
2.
3.
4.
Wanneer
Wanneer
Wanneer
Wanneer
een bhikkhu aan geslachtsverkeer doet, is hij parajika.
een bhikkhu intentioneel een mens doodt, is hij parajika.
een bhikkhu iets van significante waarde steelt, is hij parajika.
een bhikkhu liegt over zijn eigen spirituele realisaties, is hij parajika.
Indien een monnik een van deze acties toch doet, is hij geen bhikkhu meer en kan in zijn huidige
leven geen bhikkhu meer worden.
Een andere belangrijke regel is dat bhikkhus en bhikkhunis geen geld mogen gebruiken en
ontvangen, en zich niet mogen inlaten met directe ruil van goederen met leken. Monniken en
nonnen leven in kloosters of tempels. Een boeddhistische tempel wordt ook wel een wat genoemd in
Zuidoost-Azië.
Verspreiding van het boeddhisme
Na de dood (het parinibbana) van de Boeddha breidde het boeddhisme zich uit van Noord-India tot
de gebieden die beslagen worden door de volgende hedendaagse landen: India, Nepal, Pakistan,
Bangladesh, Sri Lanka, Myanmar, Afghanistan, Tadzjikistan, Oezbekistan, Turkmenistan, Kirgizië,
Kazachstan, Thailand, Laos, Cambodja, Vietnam, Maleisië, Indonesië, China, Tibet, Bhutan,
Mongolië, Taiwan, Japan, Noord-Korea en Zuid-Korea.
Via de zijderoute was het boeddhisme in de periode van 300 v. Chr. tot ongeveer 600 n. Chr. ook in
beperkte mate aanwezig in Egypte (Alexandrië) en het huidige Griekenland, Turkije, Israël,
Jordanië, Syrië, Irak en Iran. De invloed van de Grieken is ook terug te vinden in het boeddhisme:
zij maakten de eerste Boeddhabeelden in de toenmalige Griekse staat Bactrië in het huidige
Afghanistan. Tegenwoordig is het boeddhisme ook bekend, geaccepteerd en aanwezig in het
Westen.
In de 12e eeuw is het boeddhisme verdwenen uit India als gevolg van de vervolging door de moslims
en de invallen van de Moguls die India veroverden. Het was vooral in het noorden gebleven, in
tegenstelling tot het hindoeïsme dat vroeg tot in het zuiden is doorgedrongen. Ook in Afghanistan,
Pakistan en het Midden-Oosten verdween het boeddhisme mede door de opkomst van het moslim
geloof. Vanaf 1950 is het boeddhisme onderdrukt in de landen China, Tibet, Vietnam, Noord-Korea,
Laos en Cambodja. In elk van deze landen is dit gebeurd gedurende een communistisch dictatoriaal
bewind.
Zie ook: Geschiedenis van het boeddhisme
Stromingen in het boeddhisme
In de loop der eeuwen ontstonden verschillende stromingen binnen het boeddhisme, waaronder
bijvoorbeeld de vroege boeddhistische scholen. Tegenwoordig zijn er onder andere de volgende
stromingen (in volgorde van ontstaan):


het Theravada boeddhisme (Sri Lanka en Zuidoost-Azië)
o de Thaise Bostraditie
 Bostraditie van Ajahn Mun
 Bostraditie van Ajahn Chah
o de Vipassana Traditie (oorspronkelijk uit Myanmar)
het Mahayana-boeddhisme of Soetrayana (Oost-Azië)
o het zen-boeddhisme (China, Japan en Korea)
o het Zuiver Land-boeddhisme
o het Vajrayana of tantrayana is onderdeel van het Mahayana en is ook bekend als
boeddhistische tantra. Het meest bekend is het Tibetaans boeddhisme (ook wel
lamaïsme genoemd), maar onderdelen kunnen ook in het Japanse Shinto gevonden
worden. De belangrijkste Tibetaanse scholen:
 Nyingma
 Kagyu
 Sakya
 Gelug
Zie ook: Boeddhistische stromingen voor de huidige stromingen in het boeddhisme
Zie ook: Vroege boeddhistische scholen voor de stromingen in India tijdens 500 v. Chr. tot
het jaar 0
De geschriften van het boeddhisme
Standaard editie van het Thaise Pali Canon
De oudste verzameling geschriften in het boeddhisme is de Pali Canon (pali: tipitaka), zoals dat
bewaard is gebleven in de Theravada Traditie. Het is opgesteld in de taal pali en bestaat uit 3
onderdelen (de pitakas):



de Suttapitaka: de toespraken van de Boeddha.
de Vinaya: over de discipline en regels van de monniken.
de Abhidhamma: later filosofisch commentaar.
Er zijn ook veel commentaren op de Pali Canon gemaakt. Deze worden in een aparte set
uitgegeven. In 250 v. Chr. is de Pali Canon 'gesloten'. Sindsdien zijn er geen toespraken toegevoegd,
veranderd of weggehaald. Al met al bevat de Pali Canon 44 boeken in de Thaise editie: een hele
boekenkast vol.
Ook in de geschriften van het Mahayana boeddhisme zijn de originele geschriften van de Boeddha
aanwezig, echter in het sanskriet. Sommige toespraken uit het Pali Canon zijn echter niet terug te
vinden in de geschriften van het Mahayana. Daarnaast bevatten de Mahayana geschriften vele
andere toespraken van de Boeddha alsmede leringen van bijvoorbeeld zijn naaste discipelen. Deze
toespraken bevatten nieuwe leringen. Volgens de Mahayana traditie zijn sommige van deze
toespraken door de Boeddha in de hemel gegeven aan de goden daar, zijn daar behouden en
ongeveer 600 tot 1200 jaar later weer opgetekend door monniken in de Mahayana traditie. Ook
hebben de latere lokale tradities zoals in Tibet, China en Korea latere geschriften toegevoegd. De
Mahayana is gericht op het bereiken van het boeddhaschap, waarin men de wijsheid heeft om vele
anderen tot de verlichting te leiden. Het einddoel van de beoefening van de Theravada school leidt
tot het bereiken van individueel Nirvana of Arahant (Pali), wat een einde betekent aan de kringloop
van wedergeboorte en lijden.
Boeddhisme en de maatschappij
Het boeddhisme is in haar lange historie nog nooit de oorzaak geweest voor een oorlog. Al voeren de
boeddhistische landen wel oorlog, dit wordt gedaan met het begrip dat het slecht is en tegen de
leer van Boeddha ingaat. In het boeddhisme is er geen excuus voor het gebruiken van geweld.
"Haat eindigt niet door haat.
Haat eindigt door liefde.
Dit is een eeuwige wet."
— BoeddhaHet boeddhisme heeft een vreedzame invloed op de maatschappij. In boeddhistische culturen zijn
deugden als het streven naar vriendelijkheid, compassie, harmonie, kalmte en acceptatie duidelijk
aanwezig. Ook vreugde en uitbundigheid worden in boeddhistische landen geaccepteerd.
Veel boeddhisten kennen veel belang toe aan de goden en geesten zoals die in de boeddhistische
kosmos voorkomen. De leer erkent immers het bestaan van totaal andere bestaanswerelden,
varierend van bijna hemelse omstandigheden waar de goden verblijven, maar ook van helse
bestaanswerelden. De geboorte als mens wordt daar als een middenweg gezien tussen vrijwel
uitsluitend genot, en het schier uitzichtsloze lijden in de hellen. De meeste boeddhisten leven
erkennen ook het bestaan van geesten (onzichtbare dier-achtige wezens) die men te vriend kan
houden door het offeren van voedsel, bloemen, kaarsen en wierook.
De reden dat wezens in deze verschillende bestaanswerelden terechtkomen is te vinden in het
principe van karma.
Gedenk- en feestdagen
De boeddhistische kalender is (met uitzondering van in Japan) een maankalender, gebaseerd op de
hindoe maankalender. Het jaar is in deze kalender 11 dagen korter dan in de zonnekalender en de
feestdagen verschuiven derhalve ten opzichte van onze op de zon gebaseerde kalender. Elke drie of
vier jaar verschuift de maankalender een maand naar voren, zodat de feestdagen vaak grofweg in
dezelfde zonnemaand vallen.
In het boeddhisme zijn er verschillende belangrijke gedenkdagen. Deze dagen zijn ook nationale
feestdagen in veel boeddhistische landen. De drie belangrijkste gedenkdagen gedenken de Boeddha,
Dhamma en Sangha en zijn:
1. Magha Puja (volle maan in januari) — de dag waarop 1250 Arahants tegelijkertijd een
spontaan (zonder het vooraf te regelen) bezoek brachten aan de Boeddha. Deze dag
gedenkt de Sangha.
2. Vesakha Puja (volle maan in mei) — de dag waarop Gautama Boeddha geboren werd,
verlichting bereikte en overleed (het Parinibbana bereikte). Deze dag gedenkt de Boeddha
en wordt soms ook wel Boeddhadag genoemd.
3. Asalha Puja (volle maan in juli) — de dag waarop de Boeddha zijn eerste lering gaf in het
hertenpark van Sarnath. Dit is ook de dag waarop de pansa (of vassa) begint; het drie
maanden lange retraite voor bhikkhus gedurende het regenseizoen. Deze dag gedenkt de
Dhamma.
Overige belangrijke gedenkdagen in de diverse tradities zijn:
1. de Uposatha is de wekelijkse religieuze dag, waarop er formele instructie gegeven wordt,
vaak in de vorm van een toespraak in de avond. Sommige leken volgen op deze dag de meer
ascetische Acht Voorschriften in plaats van de normale Vijf Voorschriften.
2. Verjaardag van Avalokitesvara (Kuan Yin) in het Mahayana boeddhisme (volle maan in
maart).
3. Ulambana : gedurende 15 dagen in augustus gaan (volgens een Mahayana traditie die ook in
Theravada landen populair is) de poorten van de verschillende hellen open en kunnen de
geesten de mensenwereld bezoeken. Door jezelf extra goed te gedragen en giften aan
begraafplaatsen en de Sangha te geven ten behoeve van deze helbewoners, kun je jezelf
hiertegen beschermen.
4. Pavarana (volle maan in oktober): De dag waarop de pansa eindigt.
5. Abhidhamma dag (volle maan in oktober, alleen in Myanmar): De dag waarop Gautama
Boeddha naar de Tusita hemel ging om zijn (overleden) moeder in haar nieuwe leven de
Abhidhamma te onderwijzen. Abhidhamma Dag valt samen met Pavarana.
6. De Anapanasati dag valt ook op de volle maan in oktober. Hier wordt herdacht dat de
Boeddha op deze dag de belangrijke toespraak over meditatie gericht op de ademhaling
(letterlijk: aandachtig ademhalen) gaf.
7. De Kathina: de Kathina vindt plaats van de volle maan in oktober tot de volle maan in
november; de maand na pansa. Gedurende de Kathina kunnen leken kleden aan de Sangha
geven.
Toelichting: De precieze dag waarop deze dagen vallen is afhankelijk van de hindoe maankalender.
De vermelde maand is daarom niet altijd geldig. Soms zal de genoemde dag op de volle maan in de
vorige of volgende maand vallen. Vesakha Puja bijvoorbeeld valt soms op de volle maan in april, in
plaats van in mei.
Zie ook


Boeddhisme van A tot Z
Boeddhisme en vegetarisme
Externe links









Sleutel tot Inzicht Teksten uit het Pali Canon
Buddhanet De grootste en voornaamste boeddhistische website (Engelstalig)
Boeddhistische teksten van het VWBO
Kennismaking met het Tibetaans boeddhisme
Nieuws met betrekking tot het boeddhisme
Wetenschappelijk onderzoek met betrekking tot de boeddhistische praktijk – van de BBC
(Engelstalig)
A View on Buddhism (Engelstalig)
Boeddha hoekje met teksten en geschriften
De Zen-leer van Huang Po
Bronnen & Noten




Phra Prayudh Payutto, Buddhadhamma – Natural Laws and Values for Life.
Robinson, Richard H., Johnson, Willard L. en Bhikkhu, Thanissaro, Buddhist Religions: A
Historical Introduction.
E. Lamotte, History of Indian Buddhism.
Alphons van Dijk, Over (de) Verlichting; een inleiding tot het boeddhisme voor humanistisch
geïnspireerde mensen. (Damon, Leende; 1999)