Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale

Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid
Versie 0.2
Den Haag, 30 januari 2016
Steller: drs. Gert Vlaming
Status: Concept
1
Introductie
Dit document geeft een overzicht van standpunten van D66 van de afgelopen jaren inzake het
Defensiebeleid en internationale veiligheid. De informatie in dit document is afkomstig uit
verkiezingsprogramma’s, vergaderverslagen van de Tweede Kamer en de D66 website. De
informatie in dit document is bedoeld als achtergrondinformatie voor de thema-afdeling
Internationale Veiligheid en Defensie (TA IVD).
Bij het opstellen van dit document is getracht de standpunten van D66 zo objectief mogelijk weer
te geven, door daar waar mogelijk letterlijk te citeren. Daar waar inkorting of het weglaten van
context of interpretatie van vergaderverslagen nodig was voor de leesbaarheid van dit document
kan een verkeerde weergave van het standpunt zijn ontstaan, deze zijn geheel aan mij toe te
schrijven. De standpunten waarbij geen referentie staat vermeld zijn overgenomen uit de eerdere
verkiezingsprogramma’s en van de D66 website, voor de overige standpunten is een bron
vermeldt.
Als achtergrondinformatie zijn in annex A, B en C zijn de integrale teksten met betrekking tot de
visie van D66 op internationale veiligheid en defensie uit de verkiezingsprogramma’s voor de
Tweede Kamer van 2012 en 2010 en het Europees Parlement van 2014 overgenomen.
2
•
•
•
•
•
•
Algemene uitgangspunten
D66 vindt dat Nederland deelt in de collectieve verantwoordelijkheid voor een veilige wereld.
Een wereld waarin mensenrechten, de internationale rechtsorde en mensen in kwetsbare
posities voortdurend aandacht behoeven. Internationale samenwerking is de drijvende kracht
achter veiligheid, welvaart en de transitie naar een duurzame samenleving. De kaders van het
internationale recht en een eerlijke en vrije wereldmarkt zijn voor D66 basisuitgangspunten.
D66 ziet in die internationale samenwerking een leidende rol voor Europa. Europa is ons
binnenland. De Europese Unie heeft ons vrede, stabiliteit en welvaart gebracht. Een sterk
Europa is nodig, zodat lidstaten gezamenlijk kunnen optreden.
Voor D66 geldt: samen staan we sterk. Als land alleen begin je niet zo veel in de wereld,
bundeling van krachten in verschillende verbanden versterkt ook de positie van elk land op
zich.
D66 wil de EU verder versterken, politiek en economisch. Alleen een verenigd Europa is een
machtsfactor, en kan zo bijdragen aan de oplossing van grote problemen in de wereld.
Nederland voert een actieve politiek voor verregaande Europese krachtenbundeling, zowel
civiel als militair.
Een sterk Europa kan ook in de 21e eeuw een vuist maken tussen machtsblokken als de
Verenigde Staten, Rusland en China. Onze invloed wordt groter als we namens 500 miljoen
Europeanen met één stem spreken. Daarentegen wordt onze invloed kleiner als 28 economieën
en 28 regeringen gecontroleerd door 28 parlementen voor het vermeend eigenbelang gaan.
Ook een welvarend land als Nederland is alleen niet sterk genoeg. Juist wij hebben als
exportland baat bij een sterk Europa.
D66 wil dat het Europees geluid in de wereld niet alleen dat van de koopman is, maar dat
Europa zeker ook het belang van mensenrechten, democratie en de internationale rechtsorde
uitdraagt. In Afrika, het Midden-Oosten en de rest van de wereld.
D66 wil dat Nederland een actieve rol speelt binnen de Europese Unie (EU), de Verenigde
Naties en NAVO.
1 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
•
•
3
3.1
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
3.2
•
D66 bepleit een hervormingsgerichte buitenlandse politiek die inspeelt op de ingrijpende
Europese en mondiale veranderingen. Ons land oefent via de EU maximale invloed uit op die
internationale hervormingsagenda.
Defensie is een van de pijlers onder het buitenlands beleid. Een effectief buitenlandbeleid kan
niet zonder een flexibele en snel inzetbare krijgsmacht.
Nationaal defensiebeleid
Algemeen
Defensie is een instrument. Een instrument voor veiligheid, voor vrede en voor vrijheid. Een
instrument dat alleen effectief is in combinatie met twee andere instrumenten:
ontwikkelingssamenwerking en diplomatie. Een duurzame oplossing voor welk conflict dan ook
dat wij nu in de wereld zien, is (vaak) alleen mogelijk door de combinatie van deze drie
instrumenten. Dat betekent ook dat Nederland meer moet inzetten op preventie van conflict
(Hachchi, 23e vergadering Tweede Kamer, 11-nov-2015)
D66 vindt dat Nederland maximaal moet bijdragen aan een vredige en veilige wereld. Wanneer
wij problemen of incidenten op onze weg vinden, moeten wij die altijd politiek oplossen. De
diplomatieke weg moet volledig worden bewandeld.
D66 onderkent het belang van het in stand houden van de krijgsmacht. We zijn het verplicht
aan onze internationale partners – en aan de rest van de wereld – een evenredig deel van de
internationale verantwoordelijkheid op ons te blijven nemen.
De krijgsmacht concentreert zich meer op stabilisatie- en normalisatiemissies, die volgen op
een eerste militaire interventiemissie. De taken die in stabilisatie - en normalisatiemissies
vervuld dienen te worden bestaan onder meer uit het beschermen van de burgerbevolking,
trainen van politie, opleiden van militairen en bescherming van de rechtsstaat en goed bestuur
Bij vredesmissies wordt de rol van vrouwen versterkt (conform Veiligheidsraadresolutie 1325).
Resolutie 1325 wordt een prioriteit binnen defensie en de NAVO en de expertise die Nederland
heeft opgebouwd met het Nationaal Actieplan 1325 wordt ingezet via intensieve
partnerschappen met overheden en maatschappelijke organisaties in fragiele staten. Daarnaast
wordt de Nederlandse ‘pool’ van uit te zenden politiefunctionarissen uitgebreid, zodat er meer
ingezet kunnen worden in VN-missies.
D66 pleit voor een toekomstbestendige krijgsmacht die moet durven vooruitkijken, durven
vernieuwen en durven kiezen. Dat betekent dus niet stilstaan en niet wapens uit het verleden
aanschaffen, niet belangrijke beslissingen steeds uitstellen en niet bezuinigingsmaatregelen
steeds terugdraaien, maar de blik vooruit in de eenentwintigste eeuw (D66.nl, Hachchi, 11-112015)
D66 pleit voor het onderzoeken van de wenselijkheid en mogelijkheid van een integrale
veiligheidsstrategie met een samenhang tussen de nationale en internationale
veiligheidsstrategie. (Hachchi, TK Handelingen II 2015/16, nr. 24, items 6 en 10)
D66 pleit voor een robuuste bedrijfsvoering bij het ministerie van Defensie (Hachchi, TK 23e
vergadering, 11-11-2015)
D66 is van mening dat de minister van Defensie weer een staatssecretaris naast zich moet
krijgen (www.press-report.nl)
D66 is van mening dat er sprake is van een versnippering in het beleid ten aanzien van
deelname aan missies; en wenst een afwegingskader voor deelname aan kleine missies
(Hachchi, TK 29 521, 22-12-2015)
Mandaat voor inzet
D66 wil strenge eisen stellen aan Nederlandse militaire inzet. Deze inzet vindt alleen plaats
onder strikte voorwaarden. Het Toetsingskader is leidend. Bescherming van burgers wordt
hierin verankerd. Een mandaat in overeenstemming met internationaal recht is voor D66
noodzakelijk, inzet past alleen binnen een heldere (internationale) strategie en
langetermijnvisie en als alle geweldloze opties uitgeput zijn.
2 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
•
•
3.3
•
•
•
•
•
•
•
•
•
3.4
•
•
•
•
3.5
•
Militaire inzet of politieke steun aan een conflictsituatie behoeft een ruime meerderheid in de
Tweede Kamer en alle militaire of politieke steun aan een conflict(-operatie) moet in de Tweede
Kamer worden geëvalueerd.
Het uitgezonden personeel moet voor de te verrichten taken adequaat zijn getraind en moet in
voldoende mate kunnen beschikken over in goede staat verkerend, voor die taken benodigd,
materiaal.
Inrichting krijgsmacht
D66 wil dat landmacht, luchtmacht en marine elkaar binnen een missie kunnen aanvullen en/of
ondersteunen. De krijgsmacht wordt ingericht ter ondersteuning van 3D (Development,
Diplomacy & Defence) beleid.
D66 wil dat de regering zich binnen de Europese Unie actief inspant om stapsgewijs de
nationale defensiestructuren aan te passen om zo de nationale militaire middelen op een veel
efficiëntere en effectievere wijze in te zetten.
Gemeenschappelijke Europese defensiebudgetten worden ingezet voor onderzoek,
technologische ontwikkeling, wapenaankoop en onderhoud van materieel.
D66 kiest daarbinnen voor specialisatie van de eigen krijgsmacht. Alleen dan kunnen
slagkracht en kwaliteit voldoende gewaarborgd worden. Verder bezuinigen met een kaasschaaf
is geen optie.
D66 wil dat we samen met onze partners komen tot een veelzijdig inzetbare krijgsmacht.
Daarin moeten landen zich niet alleen specialiseren in hetgeen waar ze goed in zijn. Het is
belangrijk dat landen zich specialiseren in de taken waarin ze zich onderscheiden zodat zij
elkaar kunnen aanvullen.
D66 kiest bij specialisatie van de Nederlandse krijgsmacht voor een focus op de luchtmacht en
de marine (NRC, Schaake & Hachchi, 27-11-2015)
Op het gebied van cyber ligt er een uitgelezen kans voor de landmacht. (D66.nl, Hachchi, 1111-2015)
D66 pleit om toekomstgericht te investeren in cyber, drones en het Korps Mariniers. (Hachchi,
motie 12-11-2015 & TK 23e vergadering, 11-11-2015)
D66 wil dat de het ministerie van Defensie actieve samenwerking zoekt met de hacker
community in het kader van de Nederlandse Cyber Strategie van Defensie. (Hachchi,
persbericht 21-apr-2015)
Budget Defensie
Alle partijen nemen het basispad van staande bezuinigingsafspraken zoals de afspraken in de
zomer 2012 golden, waarin de defensiebegroting daalt van 8,3 miljard in 2011 tot 7,7 miljard
in 2016, als uitgangspunt. Ten opzichte van dit basispad wilde D66 in haar
verkiezingsprogramma een half miljard extra bezuinigen (HCSS rapport) door middel van
'specialisatie van de eigen krijgsmacht' in Europees verband Dit zou in plaats moeten komen
van 'bezuinigen met een kaasschaaf' om slagkracht en kwaliteit voldoende te waarborgen.
Voor de begroting 2016 heeft D66 ingestemd met een structurele budgetverhoging voor 2016
met als voorwaarde dat er meer werk wordt gemaakt van Europese samenwerking.
D66 zoekt versterking van de Europese krijgsmachten vooral in samenwerking en
taakspecialisatie en niet in budgetverhoging.
D66 stelt als voorwaarde voor eventuele verhogingen van het budget dat er eerst orde op
zaken wordt gebracht bij het ministerie (oplossen gebreken bedrijfsvoering, ICT, verstoorde
verhoudingen etc.) en dat er echt werk wordt gemaakt van Europese defensiesamenwerking
(D66.nl, Hachchi, Financieel Dagblad, 30-04-2015)
Vervanging F-16
D66 is voor een sterke luchtmacht. Een sterke luchtmacht is cruciaal voor vredesmissies, en
cruciaal voor grote operaties. Daarom hebben we een hoogwaardig toestel nodig. Een toestel
3 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
•
•
•
•
•
•
•
3.6
•
3.7
•
•
•
•
3.8
•
•
•
•
•
•
dat goed is, waarmee wij onze missies kunnen blijven uitvoeren, waarmee onze piloten veilig
blijven, en waarmee wij in de 21e eeuw kunnen meedoen in de internationale gemeenschap.
In 2002 is ervoor gekozen om te investeren in de ontwikkelingsfase van de JSF. Het zou
onverstandig zijn om helemaal uit dat programma te stappen: dat kost heel veel geld.
Nederland moet wel uit de testfase stappen.
Het kabinet Balkenende-4 met de PvdA en het kabinet-Rutte met de PVV kochten allebei één
JSF-testtoestel. Daar wil D66 vanaf. We hebben nog niet gekozen voor de JSF, dus we hoeven
die ook niet te testen.
D66 wil de huidige kabinetsperiode (ed. 2012-2017) de huidige F-16 vloot niet vervangen.
D66 wil dat Nederland zich terugtrekt uit het testprogramma van de JSF en te zijner tijd een
opvolger ‘van de plank’ koopt.
Bij de vervanging moet om te komen tot een afgewogen oordeel een nieuwe
kandidatenvergelijking plaatsvinden van mogelijke opvolgers van de F16.
D66 wil dat iedere mogelijke vervanging van de F16 op lange termijn plaats vindt in
gezamenlijk Europees verband. De vervanger van de F16 hoeft ook niet de JSF te zijn, er kan
ook worden gekozen voor een alternatief, afhankelijk van gestelde eisen en ambities.
In de discussie over het aantal benodigde toestellen moet de ontwikkeling van onbemande
vliegtuigen expliciet worden meegenomen.
Kernwapens
D66 wil dat kernwapens uit Nederland verwijderd worden en steunt initiatieven om ook in de
rest van de wereld het aantal kernwapens sterk terug te dringen of volledig te verwijderen.
Handhaving en versterking van afspraken over non-proliferatie maken hier deel van uit.
Wapenbeheersing
Daarnaast bepleit D66 beperking van ontwikkeling, handel in en bezit van kleine wapens,
clusterbommen en landmijnen en strenge maatregelen tegen wapensmokkel.
Nederland blijft een voorstander van een robuust wapenhandelsverdrag en een betere naleving
van de wapenexportcode van de Europese Unie.
Onze pensioengelden worden niet meer belegd in wapens.
Nederland moet een aanjagers- en makelaarsfunctie vervullen bij diverse
ontwapeningsonderhandelingen ie de komende jaren starten.
Bestrijding van terrorisme
Internationale terroristische netwerken vormen een bedreiging van de stabiliteit en veiligheid in
verschillende regio’s. Het is in ons belang terrorisme en haar oorzaken te bestrijden. Dit vraagt
een gebalanceerde mix van ingrijpen, ondersteuning van democratie en sociaaleconomische
ontwikkeling.
D66 wil dat de overheid in Europees verband werkt aan de vermindering van die dreiging. Dit
kan bijvoorbeeld door betere samenwerking van inlichtingen- en veiligheidsdiensten, waarbij in
acht wordt genomen dat de informatie die diensten uitwisselen op rechtmatige wijze is
verkregen. Er kunnen hierbij diverse platforms voor samenwerking ontstaan. Deze moeten van
D66 wel onder democratisch toezicht staan, zoals ook in de lidstaten gebruikelijk is.
Een heldere diplomatieke strategie is vereist voor het omgaan met de huidige conflicten in
Afghanistan, Irak, ten aanzien van Iran en ten opzichte van het Israëlisch-Palestijns Conflict.
In het kader van het voorkomen van terrorisme is het van belang om meer diplomatieke en
humanitaire aandacht te schenken aan fragiele staten – zoals Somalië, Pakistan en Soedan
– hun economische ontwikkelingen en de (politieke) participatie van hun burgers.
In sommige zwakke landen met een groot veiligheidsrisico voor de omgeving zal dit niet zonder
vredes- of stabilisatie- operaties kunnen (Verkiezingsprogramma Tweede Kamer 2010).
Bij de bestrijding van (internationaal) terrorisme moet voortdurend een evenwicht worden
gevonden tussen het beschermen van burgerrechten tegen terroristen, en het beperken van
4 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
•
3.9
•
burgerrechten om terroristen te bestrijden. D66 meent dat het anti-terrorismebeleid te vaak
doorslaat naar ineffectief beleid dat burgerrechten uitholt. D66 verzet zich daarom tegen
ongecontroleerde uitwisseling van persoonlijke gegevens en de beperking van
bewegingsvrijheid van Nederlandse burgers. Het onrechtmatig vasthouden of vervoeren van
burgers of verdachten wordt niet gesteund.
Bij de bestrijding van terrorisme zet D66 in op preventie en dan met name op goed uitgeruste
veiligheidsdiensten, op voldoende politie en Openbaar Ministerie.
Inlichtingendiensten
De AIVD en de MIVD moeten op termijn fuseren en onder verantwoordelijkheid komen van één
minister (Schouw, Radio 1, 5-dec-2013)
3.10 Binationale samenwerking
•
D66 pleit n.a.v. de opgedane ervaring in Mali voor verdere verbetering van de samenwerking
met Frankrijk om verder te kunnen profiteren van de Franse ervaring in Noord-Afrika (Hachchi,
23e vergadering Tweede Kamer, nov-2015)
3.11 Ontwikkelingshulp
•
•
•
•
•
D66 pleit voor betere en meer doelgerichte ontwikkelingshulp. Nederland draagt ook de
komende jaren bij aan de ontwikkeling van arme landen. Niet minder investeren, wel beter.
In een wereld van opkomende economieën en steeds meer economische gelijkwaardigheid
moeten we anders kijken naar ontwikkelingssamenwerking. D66 wil mensen vooral helpen om
vanuit hun eigen kracht zelf iets aan hun situatie te doen. Door middel van eerlijke
handelsbetrekkingen, educatieprogramma’s, gezondheidszorg, bevorderen van de rechtsstaat
en door het geven van een stem aan ontwikkelende landen op internationale fora.
In de Verenigde Naties, het Internationaal Monetair Fonds, Wereldbank en de
Wereldhandelsorganisatie moet plek worden gemaakt voor een meer gelijkwaardige stem van
opkomende landen. Zo gaan we van ontwikkelingssamenwerking naar internationale
samenwerking.
De samenwerking tussen de lidstaten bij het geven van ontwikkelingshulp moet veel beter,
zodat geld beter wordt besteed. Gezamenlijke hulpprogramma’s en investeringen in
ontwikkeling moeten het uitgangspunt worden. Door versnippering tegen te gaan, kunnen we
miljarden efficiënter inzetten.
De lidstaten moeten zich houden aan de afspraak hun ontwikkelingsbudget te verhogen tot 0,7
procent van het bnp. Dit past bij een ruimhartige, naar buiten gerichte Unie, die een rol wil
spelen in de wereld.
3.12 Mensenrechten
•
•
D66 wil dat de Nederlandse overheid actief werkt aan het nakomen van de rechten van de
mens in de hele wereld. Voor D66 zijn mensenrechten universeel: ze gelden voor iedereen,
altijd en overal. Rechtspraak en waarheidsvinding kunnen deel uitmaken van het voorkomen
en beëindigen van conflicten. Wij willen dat Nederland hier, met Den Haag als juridische
hoofdstad van de wereld, een belangrijke bijdrage blijft leveren. Elke poging tot het inperken
van de bevoegdheden van het Mensenrechtenhof in Straatsburg wijst D66 af.
Voor D66 staan mensenrechten en rechten van het individu overal in de wereld centraal, ook
bij het bestrijden van terrorisme. Nederland dient een actief beleid te voeren gericht op het
nakomen van de Rechten van de Mens in de hele wereld. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit
naar het recht op een schone omgeving, schoon en beschikbaar drinkwater, gelijke
behandeling tussen man en vrouw en tussen hetero en homo.
5 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
4
•
•
•
•
•
•
•
4.1
•
•
•
•
•
•
EU, NAVO en VN
D66 wil de samenwerking en afstemming tussen de EU, NAVO en de VN verbeteren. De EU en
de NAVO zijn strategische partners en vullen elkaar aan in het gebruik van diplomatie,
ontwikkelingshulp en militaire middelen. De relatie tussen deze twee organisaties dient sterk te
verbeteren.
D66 is voor een fundamentele herziening van de taken en werkverdeling van mondiale (VN) en
regionale (EU, NAVO) organisaties. De wereld verandert, maar de mondiale instituten zijn
grotendeels hetzelfde gebleven.
D66 wil dat Nederland een actieve politiek voert om tot Europese krachtenbundeling te komen,
zowel civiel als militair. De defensie van Europese lidstaten moet drastisch worden hervormd
ten behoeve van collectieve slagvaardigheid en kosteneffectiviteit.
D66 is van mening dat Europa invloedrijker wordt met één krachtige stem, waar zinvol met één
zetel, binnen de VN, Wereldbank en andere multilaterale organisaties. Daarbij hoort één
Europese vertegenwoordiger die verantwoordelijk is voor buitenlandse zaken, humanitaire
zaken en ontwikkelingssamenwerking. Daarbij hoort ook een professionele Europese
diplomatieke dienst. Een efficiëntere en goed georganiseerde Europese diplomatieke dienst
bespaart geld en vergroot de slagkracht van Europa buiten zijn grenzen.
D66 wil dat Europa zijn verantwoordelijkheid kan nemen in samenwerking met internationale
partners. Dit kan de Europese Unie bereiken door meer samen te werken op het gebied van
veiligheidsanalyses, het vaststellen van gezamenlijke behoeften, de gezamenlijke inkoop en
onderhoud van materieel en training van personeel en het gezamenlijk uitvoeren van missies.
Digitale veiligheid is onderdeel van deze agenda. Op termijn kan deze samenwerking leiden tot
één Europese krijgsmacht.
D66 wil dat Europa een actieve rol speelt in het beheersen van gewapende conflicten, het
beschermen van burgers en het voorkomen van oorlog. Europa moet in VN-verband het
voortouw nemen in het realiseren van het principe van de ‘Responsibility to Protect’. Wanneer
een staat zelf tekortschiet in het beschermen van haar burgers, kan die verantwoordelijkheid
overgaan naar de internationale gemeenschap.
Het Athena-mechanisme is toe aan herziening. D66 wil bevorderen dat lidstaten meer naar
draagkracht meebetalen (common funding) aan NAVO en EU-missies, ook als ze niet aan die
missies deelnemen. Een gemeenschappelijk fonds waaruit in ieder geval de logistieke kosten
volledig worden gedekt leidt ertoe dat ook de kleinere lidstaten beter in staat zijn om hun
verantwoordelijkheid te nemen.
Europese integratie
Europese integratie is een waarborg voor vrede, veiligheid en welvaart. In een wereld met
opkomende grootmachten en uitdagingen die landsgrenzen overschrijden is het cruciaal dat
Europa samenwerkt. D66 kiest voor een verdergaande Europese integratie. De EU vraagt om
sterke democratische waarborgen. Daarom moeten de bevoegdheden van het Europees
parlement verder worden versterkt op het gebied van wetgeving en controle.
D66 meent dat de EU een volwaardige diplomatieke dienst moet krijgen die geleidelijk de taken
van nationale ambassades overneemt. Nederland kan vanwege een herbezinning op taken en
activiteiten en vanwege de komst van de diplomatieke dienst van de EU een (aanzienlijk)
aantal ambassades afstoten. Nederland neemt hierin een voortrekkersrol op zich, eventueel in
Benelux verband.
D66 is van mening dat op termijn de nationale veto’s ten aanzien van de Europese
buitenlandse politiek moeten komen te vervallen.
D66 streeft ter bestrijding van grensoverschrijdende misdaad naar één Europese rechtsruimte.
D66 streeft op termijn naar een Europese politiemacht voor het bestrijden van
grensoverschrijdende misdaad, en naar een Europees Openbaar Ministerie.
D66 steunt de versterking van Europol en Eurojust, zoals voorzien in het Verdrag van Lissabon,
maar dan wel onder democratisch toezicht van het Europees Parlement, en op voorwaarde van
goede regels voor rechtsbescherming van burgers en bescherming van persoonsgegevens. Dit
6 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
•
•
4.2
•
4.3
•
•
•
•
4.4
•
•
•
laatste geldt des te meer voor de samenwerkingsverdragen van Europol met derde landen,
zoals de Verenigde Staten.
D66 streeft naar een verbetering van het Europees Arrestatiebevel
D66 streeft naar een harmonisering op Europees niveau van regels over verkrijging van bewijs,
opsporingsbevoegdheden en rechten van verdachten, ten behoeve van duidelijkere
rechtsbescherming en succesvollere opsporing.
EU-voorzitterschap Nederland
D66 wil dat de regering zich tijdens het EU-voorzitterschap in het eerste half jaar van 2016
inzet voor:
•
Een nieuw Europees huishoudboekje,
•
Europa weer leidend maken in de duurzame kenniseconomie
•
Europese Unie democratiseren.
Europees buitenland- en veiligheidsbeleid
D66 vindt da de Europese Unie een écht gezamenlijk buitenlandbeleid moet krijgen. D66 vindt
het in complexe geopolitieke situaties zoals Oekraïne onwenselijk als 28 lidstaten 28
verschillende posities innemen. D66 pleit voor een sterkere buitenlandcommissaris die op het
wereldtoneel namens heel Europa kan spreken, in ons aller belang.
D66 wil een volwaardig en samenhangend Europees gemeenschappelijk buitenlands- en
veiligheidsbeleid. Dat vereist van ons en van onze partners dat wij individuele beslisruimte
opgeven in ruil voor meer gezamenlijke invloed.
Nederland kan niet alleen zorgen voor de veiligheid van mensen. Alleen door in Europa samen
te werken, kunnen we onze veiligheid garanderen. Daar zijn volgens D66 drie structurele
keuzes voor nodig. (Opiniestuk Hachchi, The Post online, 18-dec-2013)
o Regeringsleiders moeten politieke keuzes maken over wat Europa in het buitenland
moet kunnen.
o Het politieke primaat en de politieke verantwoording over het buitenlands- en
defensiebeleid moeten in Europa liggen.
o Tot slot moeten de lidstaten hun krijgsmachten de spiegel voorhouden, dubbelingen in
de Europese krijgsmachten opsporen en wapens samen moeten ontwikkelen en
inkopen. Europa zou militair veel meer kunnen als iedere Defensie euro slim wordt
ingezet.
D66 wil dat Europa zijn invloed in de wereld op vele manieren aanwendt (28-mei-2015)
o D66 streeft naar een gezamenlijk Europees buitenlands- en veiligheidsbeleid,
vertegenwoordigd door een Eurocommissaris met een netwerk van EU-ambassades.
o Door een gezamenlijke agenda voor het zich snel ontwikkelende Afrika en het
turbulente Midden-Oosten.
o Door meer samen te werken op gebieden als handel, asiel en migratie, ontwapening en
defensie.
o Door de krachten te bundelen bij ontwikkelingssamenwerking met minder bureaucratie.
o Door één EU-vertegenwoordiging in de Veiligheidsraad, Wereldhandelsorganisatie en
Wereldbank.
Europese Defensiesamenwerking
D66 pleit voor verregaande samenwerking op het gebied van defensie in Europa
D66 is van mening dat om onze positie in de wereld en onze geloofwaardigheid te behouden,
Europa een effectieve strijdkracht nodig heeft. Soft power kan niet zonder hard power.
(Persbericht 11-dec-2013, Hachchi en Schaake)
Na jaren bezuinigen beseffen de Europese lidstaten door de crisis in Oekraïne dat een
effectieve strijdkracht toch van groot belang is. (Persbericht 15-mei-2014, Hachchi en
Schaake)
7 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
•
•
•
•
•
•
•
•
4.5
•
•
4.6
•
•
4.7
•
•
•
4.8
•
•
D66 wil dat de regering er bij de Europese Hoge Vertegenwoordiger op aandringt dat defensie
bovenaan de agenda komt te staan. Er liggen al rapporten over hoe we kunnen samenwerken,
die moeten als handleiding worden gebruikt om onze efficiëntie te vergroten en fragmentatie te
verminderen. (D66.nl, Hachchi, 15-05-2014)
Europese samenwerking is nodig voor een krachtige Europese pijler binnen de NAVO
D66 streeft naar taakspecialisatie van Europese landen, zodat met hetzelfde geld veel meer
kan worden bereikt.
D66 vindt dat Europese landen zouden moeten stoppen met ieder hun eigen variant van
hetzelfde defensiematerieel, zoals helikopters en munitie, te bestellen, omdat dit praktische
samenwerking bij Europese missies in de weg staat (Opiniestuk Hachchi, The Post online, 18dec-2013)
D66 wil dat Europese lidstaten hun inkoopbeleid coördineren om duplicatie te verminderen en
gaten te dichten, zoals een teveel aan tanks en te kort aan transportvliegtuigen.
D66 wil dat de lidstaten hun innovatiebudgetten voor Defensie bundelen zodat er een echte
innovatiekracht ontstaat en Europa op defensiegebied een serieuze speler kan worden
De EU dient een centrale militair-operationele planning (Europees hoofdkwartier) en aansturing
op te zetten om de mogelijkheid te hebben tot advance planning, zodat eenheden snel kunnen
worden ingezet en er echt sprake is van een rapid reaction force. (Hachchi, Algemeen overleg
Defensieraad nr 134, december 2015)
D66 wil uiteindelijk toewerken naar een Europees leger.
Frontex
D66 constateert dat Frontex nog steeds te veel een houtje-touwtjeoperatie is en te veel
afhankelijk is van de ad-hoc bijdrage van lidstaten. Daarom kan Frontex niet leveren wat het
moet leveren: adequate grens- en kustbewaking, inclusief reddingscapaciteit
D66 zou graag zien dat er een Europese grens- en kustwacht organisatie komt, met eigen
middelen en eigen mensen
VN-veiligheidsraad
D66 pleit ervoor dat Europese lidstaten (VK en Frankrijk) hun permanente zetel in de VNVeiligheidsraad inruilen voor één Europese zetel. Europa moet als geheel aan tafel in de VN
Veiligheidsraad en samen bepalen wat onze inzet daar is.
Europa moet inzetten op een hervorming van de VN-veiligheidsraad en een herziening van het
vetostelsel.
NAVO
D66 is van mening dat de NAVO zich, behalve op de veiligheid van haar lidstaten, vooral zal
moeten richten op vredesoperaties, op verzoek en onder mandaat van de VN.
D66 wil meer aandacht voor de haalbaarheid en uitvoerbaarheid van militaire missies en voor
de gemeenschappelijke criteria omtrent het verlaten van het conflictgebied.
De taken bij vredesoperaties bestaan onder meer uit het trainen van politie, het opleiden van
militairen en de bescherming van de rechtsstaat en goed bestuur. Ook moet bij
vredesoperaties onder alle omstandigheden de burgerbevolking in het operatiegebied worden
beschermd.
Internationaal recht
Rechtspraak en waarheidsvinding kunnen deel uitmaken van het voorkomen en beëindigen van
conflicten. Nederland levert hier, met Den Haag als juridische hoofdstad van de wereld, een
belangrijke bijdrage aan.
D66 kiest voor een Europa dat leidend is in de uitbreiding en effectieve implementatie van de
internationale rechtsorde. Een Europa dat landen stimuleert het Statuut van Rome – waarmee
men jurisdictie van het Internationaal Strafhof erkent – te ratificeren. Zo kunnen we individuen
8 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
•
5
5.1
•
5.2
•
•
•
•
•
•
•
5.3
•
•
•
•
•
•
•
•
•
die verantwoordelijk worden gehouden voor misdaden tegen de menselijkheid,
oorlogsmisdaden en genocide berechten.
Bij de internationale rechtsorde horen voor D66 in deze tijd nadrukkelijk ook milieurechten, te
beschermen middels een internationaal milieugerechtshof. Het is van belang deze
milieurechten in Europees verband te definiëren
Standpunten over specifieke landen en regio’s
Oekraïne
D66 is voorstander van de Associatieovereenkomst met Oekraïne
Rusland
D66 maakt zich grote zorgen over de manier waarop de Russische regering zich op dit moment
op het wereldtoneel gedraagt. Het land blokkeert niet alleen constructieve oplossingen voor
belangrijke internationale crises, maar schendt het internationale recht door de illegale
annexatie van de Krim. Deze interventie was een schending van de integriteit van de
Oekraïense grens en daarmee een overtreding van het internationale recht.
D66 pleit ervoor dat de EU steviger optreedt om haar belangen en waarden te beschermen.
De Europese Unie moet nu en in de toekomst een geloofwaardig antwoord hebben op landen
zoals Rusland die zich op het wereldtoneel steeds assertiever en intrusiever opstellen, dat we
waar nodig op concrete manier kracht bij kunnen zetten om onze belangen en waarden te
beschermen.
D66 is voorstander van vergaande sancties tegen Rusland. De opeenstapeling van botsingen en
conflicten met het land zorgt ervoor dat de Europese Unie niet langer op de oude voet kan
doorgaan. Het huidige EU-sanctiepakket wordt door D66 ondersteund.
Op de langere termijn onderstreept deze situatie voor D66 de noodzaak om over te gaan naar
een écht gemeenschappelijk Europees buitenland- en energiebeleid, zodat we een steviger blok
kunnen vormen tegen Poetin en minder afhankelijk zijn van Russische energie.
D66 pleit ervoor te zoeken naar structurele (politieke) oplossingen voor de relatie met Rusland
op de langere termijn (persbericht 13-mrt-2014).
D66 pleit ervoor de komende 5 jaar de import van gas uit Rusland af te bouwen (Sjoerdsma,
26e vergadering Tweede Kamer, nov-2015)
IS / Syrie (Sjoerdsma, 26e vergadering Tweede Kamer, nov-2015)
De strijd tegen IS moet worden geïntensiveerd, allereest politiek
D66 is van mening dat een politieke strategie voor het terugdringen en waar mogelijk
vernietigen van IS in Syrië ontbreekt.
D66 is van mening dat er overeenstemming moet zijn over een politieke strategie. Het gaat
dus om een politieke strategie voor Syrië waar de Syriërs zelf bij betrokken zijn en waarbij de
coalitie het eens is over wie vriend en vijand is. Zonder die strategie en zolang Turkije
geobsedeerd blijft met het bestrijden van de Koerden en de YPG blijft bombarderen in Syrië
wordt het lastig om Islamitische Staat effectief aan te pakken.
D66 is van mening dat voorzichtigheid is geboden bij de vraag met wie we in een coalitie
stappen en onder welke voorwaarden we dat doen.
D66 is van mening dat Assad geen onderdeel is van de oplossing
D66 is van mening dat samenwerking met Rusland in dit conflict niets zal opleveren zolang
Poetin de hand boven het hoofd houdt van Assad. D66 is van mening dat een strijd tegen Islamitische Staat in Syrië niet effectief kan zijn zolang
president Assad kan doorgaan met zijn huidige beleid.
D66 is van mening dat IS financieel moet worden drooggelegd
D66 wil dat de regering in EU-verband meer werk maakt van het identificeren van individuele
financiers van IS en hun financiële tegoeden te bevriezen en hun reisverboden op te leggen.
9 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
5.4
•
5.5
•
•
•
•
•
•
•
•
5.6
•
•
5.7
•
5.8
•
Saudi-Arabië
D66 maakt zich zorgen over de rol die die Saudi-Arabië speelt. Het destabiliseert Jemen, het
begaat oorlogsmisdaden, het blokkeert humanitaire hulp, het gooit met clusterbommen en, als
klap op de vuurpijl, blokkeert het land ook nog eens een onafhankelijk onderzoek naar het
geweld in Jemen. Zolang dat het geval is, wil D66 dat Nederland en de Europese Unie geen
wapens meer leveren aan Saudi-Arabië.
Israël/Palestina
D66 wil, in lijn met de Europese Unie, een eenduidige politiek voeren inzake het IsraëlischPalestijns conflict, waarbij op korte termijn wordt toegewerkt naar een twee-staten oplossing.
D66 vindt uitbreiding van Israëlische nederzettingen in Palestijns gebied (inclusief delen van
Jeruzalem) is ontoelaatbaar, evenals beperking van de Palestijnse economie en
bewegingsvrijheid in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever.
D66 streeft een veilig en vredig Israël na binnen de grenzen van 1967. Dat betekent opheffing
van de militaire en civiele bezetting van de “Westbank” (conform resoluties 242 en 383 van de
VN). Dat vergroot de kans op een politiek onafhankelijke, economisch levensvatbare,
Palestijnse staat naast Israël, met Oost Jerusalem als hoofdstad.
D66 vindt dat Europa zich moet inzetten voor het stoppen van het geweld van beide kanten en
voor humanitaire ondersteuning van Palestijnse burgers.
D66 vindt dat de EU bij het oplossen van het conflict tussen Israël en de Palestijnen een
leidende rol moet spelen.
Sancties in Europees verband kunnen niet uitgesloten worden (Verkiezingsprogramma Tweede
Kamer 2010)
D66 is voor opschorting van het EU-associatieverdrag met Israël zolang het doorgaat met het
bouwen van joodse huizen en nederzettingen in Oost Jerusalem en de Westbank. En voor
volledig gelijke kansen en rechten voor alle bevolkingsgroepen in Israël. Ook met Hamas zal
gepraat moeten worden; onder meer om tot afspraken te komen die leiden tot openstelling van
de grenzen van Gaza (Verkiezingsprogramma Tweede Kamer 2010).
Europa moet ook bijdragen aan de bestrijding van wapenhandel in deze regio en aan de
bestrijding van terroristische netwerken en geldstromen.
Afghanistan
D66 vindt dat Nederland betrokken moet blijven bij de wederopbouw van Afghanistan. In 2001
is door de internationale gemeenschap niet alleen gekozen voor een strijd tegen de Taliban,
maar ook tot een duurzame verbondenheid met de opbouw van Afghanistan. Daar wil D66 niet
voor weglopen. Nu weglopen uit Afghanistan gaat ten koste van alle investeringen die de
afgelopen jaren zijn gedaan in het land.
D66 wil dat Nederland ook na Kunduz betrokken blijft bij Afghanistan en een bijdrage levert op
het gebied van (weder) opbouw, goed bestuur en opleiding van militairen en politie.
(Verkiezingsprogramma Tweede Kamer 2010).
Fragiele staten
Nederland richt zich in haar buitenland-, veiligheids- en ontwikkelingsbeleid sterk op fragiele
staten en zet zich in voor een zo vroeg mogelijke internationale betrokkenheid bij deze staten,
door ondersteuning van duurzame ontwikkeling, vredesdiplomatie en opbouw van
maatschappelijke organisaties (Verkiezingsprogramma Tweede Kamer 2010).
Opkomende democratieën
D66 wil dat de EU opkomende democratieën in Noord-Afrika en het Midden-Oosten steunt
Europa moet investeren in de familie van democratieën, ook in andere landen waarmee we
handelsbetrekkingen onderhouden.
10 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
6
6.1
•
•
•
•
•
•
6.2
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Grondstoffen en klimaatverandering
Verminderen economische kwetsbaarheid
D66 vindt dat Europa moet werken aan het verminderen van haar economische kwetsbaarheid.
De Europese afhankelijkheid van fossiele brandstoffen is slecht voor het milieu, economisch
kostbaar en ondermijnt onze politieke positie tegenover derde landen.
D66 onderstreept de noodzaak voor een gemeenschappelijk Europees energiebeleid zodat we
een steviger blok kunnen vormen tegen Poetin en minder afhankelijk zijn van Russische
energie.
D66 wil voorkomen dat Nederland voor grondstoffen afhankelijk wordt van instabiele en
autoritaire regimes. En grondstofprijzen de sluipmoordenaar van onze koop- en
concurrentiekracht worden. Anders omgaan met natuurlijke hulpbronnen biedt kansen aan de
ondernemer die er zuinig mee om gaat en verantwoordelijkheid neemt over gebruik en
hergebruik van die hulpbronnen door leveranciers en klanten. Deze manier van denken leidt tot
nieuwe bedrijvigheid en nieuwe grondstofstromen – de grondstoffenrotonde. Wij kunnen met
onze kennis van logistiek, onze havens en onze vooraanstaande positie in hergebruik in deze
nieuwe bedrijfstak leiders worden.
D66 wil dat Nederland het centrum wordt voor Europees hergebruik van grondstoffen
D66 pleit voor een afvalrotonde (circulaire economie). De afvalrotonde is een systeem waarin
landen samenwerken om afval te hergebruiken als grondstof voor nieuwe producten. Hierdoor
wordt verspilling tegen gegaan en raken grondstoffen minder snel op.
D66 is van mening dat onze afhankelijkheid van energie en grondstoffen kleiner moet worden.
D66 wil energiebesparing voor particulieren en bedrijven, betere bescherming van onze natuur
en meer hergebruik van grondstoffen. Groei mag de aarde niet uitputten. Groei moet
duurzaam zijn.
Klimaatbeleid
D66 is voorstander van een generatieneutraal, duurzaam economisch beleid.
D66 wil dat Nederland zich houdt aan de binnen Europa afgesproken energiedoelstellingen
D66 is van mening dat een CO2 doelstelling niet alleen is bedoeld om aan de
klimaatdoelstellingen te kunnen voldoen, maar is ook een manier is om de grip van Poetin op
de Europese economie te verminderen.
D66 pleit voor het 'direct en aanzienlijk beperken van onnodig energiegebruik'
D66 wil dat Nederland in 2050 een klimaat neutrale economie heeft
Kernenergie staat voor D66 onderaan de ladder bij het vormgeven aan een duurzame
energievoorziening, en dient op geen enkele wijze door de overheid gesubsidieerd te worden.
D66 wil bindende, internationale klimaatafspraken, waarin alle grote opkomende economieën
meedoen
D66 pleit voor een krachtige Europese aanpak voor een energie-unie. Meer samenwerken op
het gebied van energie levert enorme voordelen op: het is goedkoper, efficiënter en we zijn
onafhankelijker van onbetrouwbare regimes zoals Saudi-Arabië en het Rusland van Poetin.
D66 pleit voor een competitieve interne energiemarkt en een hogere prioriteit aan
energiebesparing
D66 wil dat emissierechten zo snel mogelijk worden geveild in plaats van gratis toegekend
Naast het CO2-plafond dat het Europese emissiehandelssysteem (ETS) kent pleit D66 ook voor
een prijsvloer voor deze rechten. Naast een prijsvloer zou een CO2-belasting ingevoerd kunnen
worden.
D66 wil geen vergunningen meer verlenen aan de nieuwe energiecentrales die meer dan 350
gram CO2 per kWh elektriciteit uitstoten.
In 2020 worden de centrales verplicht aan deze norm te voldoen, 'eventueel door – indien
bewezen veilig en rendabel – het afvangen en opslaan van CO2'. Maar, opslag onder
woongebieden gaat niet gebeuren voordat ervaring met de ondergrondse opslag van CO2 is
opgedaan.
11 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
7
Referenties:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
En nu vooruit, verkiezingsprogramma D66 voor de Tweede Kamer 2012-2017
We willen het anders, verkiezingsprogramma D66 voor de Tweede Kamer 2010-2014
Sterk Nederland, sterk Europa, verkiezingsprogramma D66 voor het Europees Parlement 2014
Europa gaat om mensen, verkiezingsprogramma D66 voor het Europees Parlement 2009
https://d66.nl
Defensie in het stemhokje, een analyse van Defensie in de verkiezingsprogramma’s 2012,
HCSS en TNO, Rapport No 2012-11, ISBN/EAN: 978-94-91040-62-7
7) Verslag 23e vergadering Tweede Kamer, woensdag 11 november 2015, Behandeling van het
wetsvoorstel Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Defensie (X) voor het
jaar 2016 (34300-X).
8) Verslag 26e vergadering Tweede Kamer, woensdag 18 november 2015, Voortzetting van de
behandeling van het wetsvoorstel Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van
Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2016 (34300-V ). 9) 21 501-28 Defensieraad Nr. 134, Verslag van een algemeen overleg, Vastgesteld 23 december
2015
12 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
Annex A – integrale tekst Internationale veiligheid & Defensie uit D66
verkiezingsprogramma Tweede Kamer 2012-2017
Een goede internationale rechtsorde en veiligheid wereldwijd zijn niet alleen in ons eigen belang,
maar vormen de basis voor vrede, vrijheid en welvaart die wij aan alle mensen gunnen.
Mensenrechten en rechtspraak
D66 wil dat de Nederlandse overheid actief werkt aan het nakomen van de rechten van de mens in
de hele wereld. Voor D66 zijn mensenrechten universeel: ze gelden voor iedereen, altijd en overal.
Rechtspraak en waarheidsvinding kunnen deel uitmaken van het voorkomen en beëindigen van
conflicten. Wij willen dat Nederland hier, met Den Haag als juridische hoofdstad van de wereld, een
belangrijke bijdrage blijft leveren. Elke poging tot het inperken van de bevoegdheden van het
Mensenrechtenhof in Straatsburg wijst D66 af.
Beter samenwerken in en tussen EU, NAVO en VN
De EU en de NAVO zijn voor D66 strategische partners die elkaar aanvullen in het gebruik van
diplomatie, ontwikkelingshulp en militaire middelen. De NAVO zal zich, behalve op de veiligheid van
haar lidstaten, van D66 vooral moeten richten op stabilisatie-operaties, op verzoek en onder
mandaat van de VN. D66 wil meer aandacht voor de haalbaarheid en uitvoerbaarheid van militaire
missies en voor de gemeenschappelijke criteria omtrent het verlaten van het conflictgebied. D66
wil bevorderen dat lidstaten meer naar draagkracht meebetalen aan NAVO en EU-missies, ook als
ze niet aan die missies deelnemen.
Strenge eisen aan militaire inzet
D66 wil dat er strenge eisen worden gesteld aan Nederlandse militaire inzet. Deze inzet kan alleen
onder strikte voorwaarden plaatsvinden. Het toetsingskader is leidend. Een mandaat in
overeenstemming met internationaal recht is voor D66 noodzakelijk, inzet past alleen binnen een
heldere (internationale) strategie en lange termijnvisie. Militaire inzet of politieke steun aan een
conflictsituatie behoeft een ruime meerderheid in de Tweede Kamer en alle militaire of politieke
steun aan een conflict (-operatie) moet in deze Kamer worden geëvalueerd.
Krachtige krijgsmacht in Europees verband
D66 wil dat landmacht, luchtmacht en marine elkaar binnen een missie kunnen aanvullen en/of
ondersteunen. De krijgsmacht wordt ingericht ter ondersteuning van 3D (Development, Diplomacy
& Defence) beleid. Wij willen dat de regering zich binnen de Europese Unie actief inspant om
stapsgewijs de nationale defensiestructuren aan te passen om zo de nationale militaire middelen op
een veel efficiëntere en effectievere wijze in te zetten. Gemeenschappelijke Europese
defensiebudgetten worden ingezet voor onderzoek, technologische ontwikkeling, wapenaankoop en
onderhoud van materieel. D66 kiest daarbinnen voor specialisatie van de eigen krijgsmacht. Alleen
dan kunnen slagkracht en kwaliteit voldoende gewaarborgd worden. Verder bezuinigen met een
kaasschaaf is geen optie.
Vervanging F16 op lange termijn
D66 wil de komende kabinetsperiode de huidige F16 vloot niet vervangen. Nederland trekt zich
terug uit het testprogramma van de JSF en koopt te zijner tijd een opvolger ‘van de plank’. Om te
komen tot een afgewogen oordeel vindt er een nieuwe kandidatenvergelijking plaats van mogelijke
opvolgers van de F16. De vervanging van de F16 moet van D66 plaatsvinden in gezamenlijk
Europees verband.
Kernwapenvrije wereld
Wij willen dat kernwapens uit Nederland verwijderd worden. D66 steunt initiatieven om ook in de
rest van de wereld het aantal kernwapens sterk terug te dringen of volledig te verwijderen.
Handhaving en versterking van afspraken over non-proliferatie horen hierbij. Daarnaast bepleit
13 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
D66 beperking van ontwikkeling en bezit van kleine wapens, clusterbommen en landmijnen en
strenge maatregelen tegen wapensmokkel.
Terrorisme bestrijden en voorkomen
Internationale terroristische netwerken vormen een bedreiging van de stabiliteit en veiligheid in
verschillende regio’s. D66 wil dat de overheid in Europees verband werkt aan de vermindering van
die dreiging. Dit kan bijvoorbeeld door betere samenwerking van inlichtingen- en
veiligheidsdiensten, waarbij in acht wordt genomen dat de informatie die diensten uitwisselen op
rechtmatige wijze is verkregen. Er kunnen hierbij diverse platforms voor samenwerking ontstaan,
deze moeten van D66 wel onder democratisch toezicht staan, zoals ook in de lidstaten gebruikelijk
is. In het kader van het voorkomen van terrorisme is het van belang om meer diplomatieke en
humanitaire aandacht te schenken aan fragiele staten, hun economische ontwikkelingen en de
(politieke) participatie van hun burgers, zoals Somalië, Pakistan en Soedan.
Midden-Oosten, Afghanistan, Noord-Afrika
D66 wil, in lijn met de Europese Unie, een eenduidige politiek voeren in zake het IsraëlischPalestijns conflict, waarbij wordt toegewerkt naar een twee staten oplossing. Daarbij streven wij
naar een alomvattend akkoord voor het conflict. D66 streeft een veilig en vredig Israël na binnen
de grenzen van 1967 en een levensvatbare Palestijnse staat. Nederland zal in VN Kwartet-, in EUverband én bilateraal actief werken aan de bevordering van vrede en stabiliteit. Nederland blijft
betrokken bij de wederopbouw van Afghanistan. De geïntegreerde politietrainingsmissie in Kunduz
vindt plaats onder de gemaakte afspraken, tot de internationale gemeenschap zich terugtrekt. D66
wil dat Nederland ook daarna betrokken blijft bij Afghanistan. Verder steunt D66 opkomende
democratieën in Noord-Afrika en het Midden-Oosten
14 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
Annex B – integrale tekst Internationale veiligheid & Defensie uit D66
verkiezingsprogramma Tweede Kamer 2010-2014
D66 denkt en handelt internationaal. Nationale besluiten strekken zich bijna altijd uit tot over onze
landsgrenzen. En wat elders beslist wordt, heeft ook voor ons betekenis. De wereld beïnvloedt ons,
wij beïnvloeden de wereld.
Internationale samenwerking is de drijvende kracht achter veiligheid, welvaart en de transitie naar
een duurzame samenleving. De kaders van het internationale recht en een eerlijke en vrije
wereldmarkt zijn voor D66 basisuitgangspunten.
D66 ziet binnen die internationale samenwerking een leidende rol voor Europa. Europa is ons
binnenland. De Europese Unie heeft ons vrede, stabiliteit en welvaart gebracht. Een sterk Europa is
nodig, zodat lidstaten gezamenlijk kunnen optreden, zeker in tijden van economische neergang en
onveiligheid. Nederland speelt een actieve rol binnen de Europese Unie (EU), maar ook binnen de
Verenigde Naties (VN) en NAVO.
Nederland deelt in de collectieve verantwoordelijkheid voor een veilige wereld en een wereld
waarin voortdurend gewerkt wordt aan verbetering van het lot van de zwaarst getroffenen.
De internationale samenwerking wordt op de proef gesteld. De mondiale financiële crisis, het
opraken van fossiele brandstoffen, de schaarste aan voedsel en water, ingrijpende demografische
ontwikkelingen, klimaatveranderingen en het internationale terrorisme hebben de noodzaak van
gezamenlijk optrekken verder vergroot. Tegelijkertijd wordt die collectieve verantwoordelijkheid
nog onvoldoende omgezet in internationaal beleid – dat werd weer eens bewezen bij de VNklimaatconferentie in Kopenhagen.
De machtsbalans in de wereld verschuift. Ook in Nederland ervaren mensen hiervan de
consequenties en dat maakt onzeker over identiteit, baan of toekomst. Er wordt met argwaan, en
soms zelfs angst, gekeken naar de opkomst van nieuwe mogendheden als China, India en Brazilië.
In een kleiner wordende wereld schept fysieke nabijheid vaak mentale afstand.
Hoewel conflicten in de wereld van alle tijden zijn, is de aard ervan wel sterk veranderd. Aanvallen
op digitale netwerken kunnen samenlevingen ontwrichten, grensoverschrijdende criminaliteit is
moeilijk aan te pakken, fragiele staten zijn een gevaarlijk broeinest voor terrorisme, conflicten en
onderdrukkende regimes brengen enorme vluchtelingenstromen op gang.
Voor D66 staan mensenrechten altijd centraal, ook bij het bestrijden van terrorisme. Nederland
dient een actief beleid te voeren gericht op het nakomen van de Rechten van de Mens in de hele
wereld.
D66 bepleit een hervormingsgerichte buitenlandse politiek die inspeelt op de ingrijpende Europese
en mondiale veranderingen. Ons land oefent via de EU maximale invloed uit op die internationale
hervormingsagenda. D66 wil de EU verder versterken, politiek en economisch. Alleen een verenigd
Europa is een machtsfactor, en kan zo bijdragen aan de oplossing van grote problemen in de
wereld. Nederland voert een actieve politiek voor verregaande Europese krachtenbundeling, zowel
civiel als militair.
D66 onderkent het belang van het in stand houden van de krijgsmacht. We zijn het verplicht aan
onze internationale partners – en aan de rest van de wereld – een evenredig deel van de
internationale verantwoordelijkheid op ons te blijven nemen. D66 pleit voor betere en meer
doelgerichte ontwikkelingshulp. Het lot van minder bedeelden in de wereld gaat ons allen aan.
Nederland draagt ook de komende jaren bij aan de ontwikkeling van arme landen. Niet minder
investeren, wel beter. D66 is voor een fundamentele herziening van de taken en werkverdeling van
mondiale (VN) en regionale (EU, NAVO) organisaties. De wereld verandert, maar de mondiale
instituten zijn grotendeels hetzelfde gebleven.
Voor D66 staan de rechten van het individu overal in de wereld centraal. We moeten actief
aansturen op het nakomen van het Verdrag voor de Rechten van de Mens wereldwijd. Bijzondere
15 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
aandacht gaat daarbij uit naar het recht op een schone omgeving, schoon en beschikbaar
drinkwater, gelijke behandeling tussen man en vrouw en tussen hetero en homo.
Voor D66 staat de eigen kracht van het individu voorop. Hulp aan anderen heeft steeds als
uitgangspunt: het streven om mensen hun lot in eigen handen te laten nemen. Door middel van
eerlijke handelsbetrekkingen, educatieprogramma’s, gezondheidszorg, bevorderen van de
rechtsstaat en door het geven van een stem aan ontwikkelende landen op internationale fora.
Voor D66 geldt: samen staan we sterk. Als land alleen begin je niet zo veel in de wereld, bundeling
van krachten in verschillende verbanden versterkt ook de positie van elk land op zich.
Een veilige wereld: EU, NAVO en VN
Conflicten in de wereld zijn van alle tijden. De aard van de veiligheidsrisico’s en dreigingen is de
laatste jaren wel sterk veranderd. Er worden nieuwe ‘krijgsmethoden’ ontwikkeld: aanvallen op
digitale netwerken waardoor krijgsmachten of zelfs delen van samenlevingen kunnen worden
ontwricht.
Lang niet alle bedreigingen vragen om een militair antwoord. Voor de bestrijding van terrorisme is
met name nauwkeurig politie- en inlichtingenwerk van doorslaggevend belang. In sommige zwakke
landen met een groot veiligheidsrisico voor de omgeving zal dit niet zonder vredes- of stabilisatieoperaties kunnen.
Ontwikkel een Europese veiligheidsmacht.
D66 wil dat Nederland een actieve politiek voert om tot Europese krachtenbundeling te komen,
zowel civiel als militair. De defensie van Europese lidstaten moet drastisch worden hervormd ten
behoeve van collectieve slagvaardigheid en kosteneffectiviteit.
Rol van de NAVO.
De NAVO zal zich, behalve op de veiligheid van haar lidstaten, vooral moeten richten op
stabilisatie-operaties, op verzoek en onder mandaat van de VN. Er moet meer aandacht zijn voor
de haalbaarheid en uitvoerbaarheid van militaire missies en voor de gemeenschappelijke exitcriteria. D66 wil dat lidstaten naar draagkracht meebetalen aan de NAVO en EU-missies, ook als ze
niet aan die missies deelnemen.
Samenwerking tussen EU, NAVO en VN.
D66 wil de samenwerking en afstemming tussen de EU, NAVO en de VN verbeteren. De EU en de
NAVO zijn strategische partners en vullen elkaar aan in het gebruik van diplomatie,
ontwikkelingshulp en militaire middelen. De relatie tussen deze twee organisaties dient sterk te
verbeteren.
Kernwapenvrije wereld.
Kernwapens worden in de volgende kabinetsperiode uit Nederland verwijderd. D66 steunt
initiatieven om ook in de rest van de wereld het aantal kernwapens sterk terug te dringen of
volledig te verwijderen. Handhaving en versterking van afspraken over het non-proliferatie horen
hierbij. Daarnaast bepleit D66 beperking van ontwikkeling en bezit van kleine wapens,
clusterbommen en landmijnen en strenge maatregelen tegen wapensmokkel. Nederland blijft
voorstander van een robuust wapenhandelsverdrag en voor een betere naleving van de
wapenexportcode van de EU. Onze pensioengelden worden niet meer belegd in wapens. Nederland
moet een aanjagers- en makelaarsfunctie vervullen bij diverse ontwapeningsonderhandelingen ie
de komende jaren starten.
Focus op fragiele staten.
Nederland richt zich in haar buitenland-, veiligheids- en ontwikkelingsbeleid sterk op fragiele staten
en zet zich in voor een zo vroeg mogelijke internationale betrokkenheid bij deze staten, door
16 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
ondersteuning van duurzame ontwikkeling, vredesdiplomatie en opbouw van maatschappelijke
organisaties.
Steun aan wederopbouw Afghanistan.
D66 wil dat de NAVO de operatie in Afghanistan in samenspraak met de internationale partners
geleidelijk afrondt. Nederland blijft wat D66 betreft wel bij Afghanistan betrokken en levert een
bijdrage op het gebied van (weder) opbouw, goed bestuur en opleiding van militairen en politie.
Conflict Midden-Oosten.
Nederland moet in lijn met de EU een eenduidige politiek voeren in zake het Israëlisch-Palestijns
conflict, waarbij wordt toegewerkt naar een twee staten oplossing. Uitbreiding van Israëlische
nederzettingen in Palestijns gebied (inclusief delen van Jeruzalem) is onacceptabel evenals de
beperking van de Palestijnse economie en bewegingsvrijheid in Gaza en op de Westelijke
Jordaanoever. Sancties in Europees verband kunnen niet uitgesloten worden. Europa moet zich
inzetten voor humanitaire ondersteuning van Palestijnse burgers. D66 streeft een veilig en vredig
Israël na binnen de grenzen van 1967. Dat betekent opheffing van de militaire en civiele bezetting
van de “Westbank” (conform resoluties 242 en 383 van de VN). Dat vergroot de kans op een
politiek onafhankelijke, economisch levensvatbare, Palestijnse staat naast Israël, met Oost
Jerusalem als hoofdstad. D66 is voor opschorting van het EU-associatieverdrag met Israël zolang
het doorgaat met het bouwen van joodse huizen en nederzettingen in Oost Jerusalem en de
Westbank. En voor volledig gelijke kansen en rechten voor alle bevolkingsgroepen in Israël. Ook
met Hamas zal gepraat moeten worden; onder meer om tot afspraken te komen die leiden tot
openstelling van de grenzen van Gaza. Europa moet bijdragen aan de bestrijding van wapenhandel
in deze regio en aan de bestrijding van terroristische netwerken en geldstromen.
Terrorismebestrijding
Het is in ons belang terrorisme en haar oorzaken te bestrijden. Dit vraagt een gebalanceerde mix
van ingrijpen, ondersteuning van democratie en sociaaleconomische ontwikkeling.
Terrorisme bestrijden en voorkomen.
Internationale terroristische netwerken vormen een bedreiging van de stabiliteit en veiligheid in
verschillende regio’s. Nederland moet met de EU werken aan de vermindering van die dreiging. Dit
kan bijvoorbeeld door betere samenwerking van inlichtingen- en veiligheidsdiensten, waarbij in
acht wordt genomen dat de informatie die diensten uitwisselen op rechtmatige wijze is verkregen.
Een heldere diplomatieke strategie is vereist voor het omgaan met de huidige conflicten in
Afghanistan, Irak, ten aanzien van Iran en ten opzichte van het Israëlisch-Palestijns Conflict.
In het kader van het voorkomen van terrorisme is het van belang om meer diplomatieke en
humanitaire aandacht te schenken aan fragiele staten, hun economische ontwikkelingen en de
(politieke) participatie van hun burgers, zoals Somalië, Pakistan, Soedan en in Noord-Afrika.
Burgerrechten centraal in bestrijding terrorisme.
Bij de bestrijding van (internationaal) terrorisme moet voortdurend een evenwicht worden
gevonden tussen het beschermen van burgerrechten tegen terroristen, en het beperken van
burgerrechten om terroristen te bestrijden. D66 meent dat het anti-terrorismebeleid te vaak
doorslaat naar ineffectief beleid dat burgerrechten uitholt. D66 verzet zich daarom tegen
ongecontroleerde uitwisseling van persoonlijke gegevens en de beperking van bewegingsvrijheid
van Nederlandse burgers. Het onrechtmatig vasthouden of vervoeren van burgers of verdachten
wordt niet gesteund. D66 wil dat er volstrekte helderheid wordt verschaft over de rol van
Nederland, de EU en de EU-Lidstaten bij de illegale CIA ‘extraordinary renditions en black sites’.
Veiligheid en defensie: rol van Nederland
Nederland deelt in de collectieve verantwoordelijkheid voor een veilige wereld. Nederland stelt het
militaire ambitieniveau bij. De krijgsmacht concentreert zich meer op stabilisatie- en
17 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
normalisatiemissies, die volgen op een eerste militaire interventiemissie. De taken die in stabilisatie
- en normalisatiemissies vervuld dienen te worden bestaan onder meer uit het beschermen van de
burgerbevolking, trainen van politie, opleiden van militairen en bescherming van de rechtsstaat en
goed bestuur. Bij vredesmissies wordt de rol van vrouwen versterkt (conform
Veiligheidsraadresolutie 1325). Resolutie 1325 wordt een prioriteit binnen defensie en de NAVO en
de expertise die Nederland heeft opgebouwd met het Nationaal Actieplan 1325 wordt ingezet via
intensieve partnerschappen met overheden en maatschappelijke organisaties in fragiele staten.
Daarnaast wordt de Nederlandse ‘pool’ van uit te zenden politiefunctionarissen uitgebreid, zodat er
meer ingezet kunnen worden in VN-missies.
Functioneren krijgsmacht.
De landmacht, luchtmacht en marine moeten binnen een missie elkaar kunnen aanvullen of
ondersteunen. Nederland moet kiezen voor inrichting van de krijgsmacht ter ondersteuning van 3D
(Development, Diplomacy & Defence) beleid. Nederland moet zich binnen de EU actief inspannen
om defensiestructuren aan te passen en militaire middelen op een veel efficiëntere en effectievere
wijze in te zetten. D66 wil door het Europese veiligheids- en defensiebeleid substantiële
intensivering van de samenwerking, taakspecialisatie en ‘pooling’ van beschikbare capaciteit.
Onnodige duplicaties worden in kaart gebracht en aangepakt. Er worden gemeenschappelijke
Europese defensiebudgetten ingezet voor onderzoek, technologische ontwikkeling, wapenaankoop
en onderhoud van materieel.
Strenge eisen aan militaire inzet.
D66 wil dat er strenge eisen worden gesteld aan Nederlandse militaire inzet. Nederlandse militaire
inzet kan alleen onder strikte voorwaarden plaatsvinden. Het toetsingskader is leidend, een
mandaat in overeenstemming met internationaal recht is noodzakelijk, inzet past alleen binnen een
heldere (internationale) strategie en lange termijnvisie op het conflict of de dreiging, militaire inzet
of politieke steun aan een conflictsituatie behoeft een ruime meerderheid in de Tweede Kamer en
alle militaire of politieke steun aan een conflict (-operatie) moet worden geëvalueerd in de Tweede
Kamer.
Vervanging F16 op lange termijn.
D66 wil de komende kabinetsperiode geen aanschaf van de JSF. Nederland trekt zich terug uit het
testprogramma. Het moment van vervanging van de huidige F16’s kan worden uitgesteld. D66 wil
dat iedere mogelijke vervanging van de F16 op lange termijn plaats vindt in gezamenlijk Europees
verband. De vervanger van de F16 hoeft ook niet de JSF te zijn, er kan ook worden gekozen voor
een alternatief, afhankelijk van gestelde eisen en ambities. In het verlengde hiervan dient nadere
besluitvorming plaats te vinden over de benodigde aantallen. In de discussie hierover moet de
ontwikkeling van onbemande vliegtuigen expliciet worden meegenomen.
De EU en het buitenlands beleid
Voor D66 is het van elementair belang dat Europa een leidende rol speelt in de totstandkoming van
een veilige wereld. Europa is ons binnenland. De Europese Unie heeft ons vrede, stabiliteit en
welvaart gebracht. En D66 wil dit ook voor andere landen in de wereld. D66 wil de EU verder
versterken, politiek en economisch. Alleen een verenigd Europa is relevant en kan bijdragen aan de
oplossing van grote problemen in de wereld. D66 wil dat het primaat van ons buitenlands beleid
loopt via de Europese Unie. Een sterk en verenigd Europa dat spreekt met één stem versterkt
transatlantisch bondgenootschap. Europa moet investeren in de familie van democratieën, ook in
andere landen waarmee we handelsbetrekkingen onderhouden. Het beschermen van de
mensenrechten staat bij al deze relaties centraal en vormt ook de leidraad bij de Nederlandse inzet
in het beleid van de EU.
18 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
Europese integratie.
D66 kiest voor een verdergaande Europese integratie. De EU vraagt om sterke democratische
waarborgen. Daarom moeten de bevoegdheden van het Europees parlement verder worden
versterkt op het gebied van wetgeving en controle. Ook is D66 voorstander van een direct gekozen
voorzitter van de Europese Commissie. Daarnaast is D66 voor het afschaffen van het roulerend
voorzitterschap binnen de EU.
Volwaardige diplomatieke dienst.
D66 meent dat de EU een volwaardige diplomatieke dienst moet krijgen die geleidelijk de taken
van nationale ambassades overneemt. Nederland kan vanwege een herbezinning op taken en
activiteiten en vanwege de komst van de diplomatieke dienst van de EU een (aanzienlijk) aantal
ambassades afstoten. Nederland neemt hierin een voortrekkersrol op zich, eventueel in Benelux
verband. Op termijn moeten de nationale veto’s ten aanzien van de Europese buitenlandse politiek
komen te vervallen en zal de EU in de VN-veiligheidsraad een eigen zetel moeten krijgen.
Nederland en internationaal recht.
Rechtspraak en waarheidsvinding kunnen deel uitmaken van het voorkomen en beëindigen van
conflicten. Nederland levert hier, met Den Haag als juridische hoofdstad van de wereld, een
belangrijke bijdrage aan.
19 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
Annex C – Integrale tekst Internationale Veiligheid & Defensie uit D66
Verkiezingsprogramma Europees Parlement 2014
De afgelopen decennia heeft Europa laten zien hoe een relatief klein continent toch grote invloed
kan hebben in de wereld. Een sterk Europa kan ook in de 21e eeuw een vuist maken tussen
machtsblokken als de Verenigde Staten, Rusland en China. Onze invloed wordt groter als we
namens 500 miljoen Europeanen met één stem spreken. Daarentegen wordt onze invloed kleiner
als 28 economieën en 28 regeringen gecontroleerd door 28 parlementen voor het vermeend
eigenbelang gaan. Ook een welvarend land als Nederland is alleen niet sterk genoeg. Juist wij
hebben als exportland baat bij een sterk Europa.
Toen de Europese integratie in de jaren ’50 begon, maakte Europa 20% uit van een
wereldbevolking van 2,5 miljard mensen. Anno 2013 maakt de Europese bevolking nog slechts 7%
uit van de 7 miljard wereldbewoners. In 2015 wordt 90% van de wereldwijde economische groei
buiten de Europese Unie gerealiseerd. In plaats van in het centrum van de macht, staat Europa nu
te vaak machteloos langs de zijlijn, zoals bij de oorlog in Syrië. Dat kan anders. Europa heeft een
keuze. Laten we ons uiteen spelen door de grote machtsblokken of gaan we gezamenlijk de
uitdagingen van de 21e eeuw aan? D66 kiest voor dat laatste. Stevige Europese samenwerking,
breed gedragen door 500 miljoen Europeanen. Met een gemeenschappelijk buitenlands, defensieen handelsbeleid gebaseerd op onze gedeelde waarden.
D66 wil dat Europa zijn invloed in de wereld op vele manieren aanwendt. Door een gezamenlijk
buitenlands- en veiligheidsbeleid, vertegenwoordigd door een Eurocommissaris met een netwerk
van EU-ambassades. Door een gezamenlijke agenda voor het zich snel ontwikkelende Afrika en het
turbulente Midden-Oosten. Door meer samen te werken op gebieden als handel, asiel en migratie,
ontwapening en defensie. Door de krachten te bundelen bij ontwikkelingssamenwerking met
minder bureaucratie. Door één EU-vertegenwoordiging in de Veiligheidsraad,
Wereldhandelsorganisatie en Wereldbank. Verscheidenheid is prachtig, verdeeldheid is funest. Als
één blok staan en strijden we voor de bescherming van onze belangen en voor de rechten en
vrijheden van mensen. In Europa en daarbuiten.
Een zichtbare Unie – hervormingen voor een krachtige stem in de wereld
De Europese economie is nog steeds de grootste economie ter wereld. Alleen gebruiken we die
positie vaak onvoldoende, omdat we met te veel monden spreken. Wanneer wij samen optrekken
heeft Europa meer gewicht en invloed in de wereld. Laat Europa zoveel mogelijk met één Europese
stem spreken. D66 wil dat het Europees geluid in de wereld niet alleen dat van de koopman is,
maar dat Europa zeker ook het belang van mensenrechten, democratie en de internationale
rechtsorde uitdraagt. In Afrika, het Midden-Oosten en de rest van de wereld.
Een krachtige Europese stem vóór vrede, vrijheid, veiligheid en welvaart kan alleen wanneer we
Europa ook daadwerkelijk de instrumenten geven om deze stem te laten horen. D66 wil daarom
een volwaardig en samenhangend Europees gemeenschappelijk buitenlands- en veiligheidsbeleid.
Dat vereist van ons en van onze partners dat wij individuele beslisruimte opgeven in ruil voor meer
gezamenlijke invloed. Europa moet inzetten op een hervorming van de VN-veiligheidsraad en een
herziening van het vetostelsel. Europa wordt invloedrijker met één krachtige stem, waar zinvol met
één zetel, binnen de VN, Wereldbank en andere multilaterale organisaties. Daarbij hoort één
Europese vertegenwoordiger die verantwoordelijk is voor buitenlandse zaken, humanitaire zaken
en ontwikkelingssamenwerking. Daarbij hoort ook een professionele Europese diplomatieke dienst.
Een efficiëntere en goed georganiseerde Europese diplomatieke dienst bespaart geld en vergroot
de slagkracht van Europa buiten zijn grenzen.
Meer defensiesamenwerking
Defensie is een van de pijlers onder het buitenlands beleid. Een effectief buitenlandbeleid kan niet
zonder een flexibele en snel inzetbare krijgsmacht. Bij elkaar opgeteld investeren de Europese
lidstaten flink in hun krijgsmacht, meer dan China en Rusland bij elkaar. We geven samen de helft
van het budget van de Verenigde Staten uit. Toch hebben de Amerikanen 10 keer meer
20 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
operationele slagkracht. De bestaande Europese samenwerking in de vorm van battlegroups is
weinig effectief en beperkt inzetbaar.
De landen in de Europese Unie staan voor de uitdaging zich aan te passen aan de veranderende
veiligheidssituatie in de wereld. Waar de Verenigde Staten zich internationaal – ook in NAVOverband - minder zullen laten gelden, zullen we onze eigen veiligheid actiever moeten bewaken.
D66 wil dat Europa zijn verantwoordelijkheid kan nemen in samenwerking met internationale
partners. Dit kan de Europese Unie bereiken door meer samen te werken op het gebied van
veiligheidsanalyses, het vaststellen van gezamenlijke behoeften, de gezamenlijke inkoop en
onderhoud van materieel en training van personeel en het gezamenlijk uitvoeren van missies.
Digitale veiligheid is onderdeel van deze agenda. Op termijn kan deze samenwerking leiden tot één
Europese krijgsmacht.
Europa als voorvechter van internationale rechtsorde
Europese integratie heeft het grootste deel van ons continent 65 jaar vrede geschonken. Maar ook
buiten de eigen grenzen heeft de Unie zich bewezen als baken van vrijheid, mensenrechten en
democratie. Die verworvenheden zijn echter niet vanzelfsprekend. Zij vergen onderhoud, binnen en
buiten het continent. D66 kiest voor een krachtige Europese Unie die ook buiten Europa staat voor
vrede, recht en veiligheid. Een Europa dat leidend is in de uitbreiding en effectieve implementatie
van de internationale rechtsorde. Een Europa dat landen stimuleert het Statuut van Rome –
waarmee men jurisdictie van het Internationaal Strafhof erkent – te ratificeren. Zo kunnen we
individuen die verantwoordelijk worden gehouden voor misdaden tegen de menselijkheid,
oorlogsmisdaden en genocide berechten. Bij de internationale rechtsorde horen voor D66 in deze
tijd nadrukkelijk ook milieurechten, te beschermen middels een internationaal milieugerechtshof.
Het is van belang deze milieurechten in Europees verband te definiëren.
Actief bijdragen aan internationale veiligheid
D66 wil dat Europa een actieve rol speelt in het beheersen van gewapende conflicten, het
beschermen van burgers en het voorkomen van oorlog. Europa moet in VN-verband het voortouw
nemen in het realiseren van het principe van de ‘Responsibility to Protect’. Wanneer een staat zelf
tekortschiet in het beschermen van haar burgers, kan die verantwoordelijkheid overgaan naar de
internationale gemeenschap. Europa moet opkomen voor goede juridische kaders bij de inzet van
onbewapende vliegtuigen (drones). Daarbij dienen de ethische grenzen van geavanceerde
oorlogstechnologie voortdurend bewaakt te worden. De Europese Unie moet een voortrekkersrol
vervullen bij het streven naar veelzijdige nucleaire ontwapening.
Via internationale handel naar vrede, veiligheid en welvaart
In een wereld die steeds meer verbonden raakt, verschuiven onze handelsbelangen. Een steeds
groter deel van onze internationale handel zal buiten de grenzen van de Europese Unie
plaatsvinden. De handel met onze buren ten oosten en ten zuiden van Europa leidt tot meer
samenwerking en invloed. Dit kan bijdragen aan zowel hun als onze vrede en veiligheid.
De Europese Unie moet te allen tijde onze handelsbelangen verdedigen. In ons Europese
handelsbeleid moeten de waarden van de Europese Unie tot uiting komen. D66 blijft zich inzetten
voor een betere toegang tot markten wereldwijd. Voor de verspreiding van fair trade principes.
Voor handelsverdragen met ambitieuze hoofdstukken over duurzaamheid. Voor een
Wereldhandelsorganisatie met een duidelijker plek voor milieu, duurzaam landgebruik en innovatie,
zonder ontwikkelende economieën oneerlijk te benadelen. Wanneer duurzaamheid en
mensenrechten in handelsovereenkomsten staan, moet Europa die gebruiken om het gewenste
gedrag te bevorderen. Wij willen dat Europa actief handel inzet om positieve veranderingen in
andere landen aan te jagen, bijvoorbeeld via Trade for Change initiatieven in Noord-Afrika en het
Midden-Oosten.
21 van 23
Overzicht van standpunten D66 inzake Defensie en Internationale Veiligheid - concept
Ontwikkelingshulp als internationale samenwerking
In een wereld van opkomende economieën en steeds meer economische gelijkwaardigheid moeten
we ook anders kijken naar ontwikkelingssamenwerking. D66 wil mensen vooral helpen om vanuit
hun eigen kracht zelf iets aan hun situatie te doen. Dat begint met mensen een stem te geven,
bijvoorbeeld door in Verenigde Naties, Internationaal Monetair Fonds, Wereldbank en de
Wereldhandelsorganisatie plek te maken voor een meer gelijkwaardige stem van opkomende
landen. Zo gaan we van ontwikkelingssamenwerking naar internationale samenwerking.
Europa is wereldwijd de grootste donor van ontwikkelingshulp. D66 is daar trots op. Wij stellen
echter ook hoge eisen. De samenwerking tussen de lidstaten moet veel beter, zodat geld beter
wordt besteed. Gezamenlijke hulpprogramma’s en investeringen in ontwikkeling moeten het
uitgangspunt worden. Door versnippering tegen te gaan, kunnen we miljarden efficiënter inzetten.
D66 wil dat de Europese Unie het goede voorbeeld geeft in het respecteren van internationale
afspraken. De lidstaten moeten zich houden aan de afspraak hun ontwikkelingsbudget te verhogen
tot 0,7 procent van het bnp. Dit past bij een ruimhartige, naar buiten gerichte Unie, die een rol wil
spelen in de wereld.
22 van 23