Nanodeeltjes in consumentenproducten

Nanodeeltjes in
voeding en
consumentenproducten
Het risicobeoordelingsperspectief
1
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Veilige producten met nanotechnologie:
rollen en verantwoordelijkheden
Huidige kennis onvoldoende om risico’s in te schatten met
dezelfde mate van zekerheid als voor ‘niet-nano’ stoffen.
●
●
●
●
Fabrikant is verantwoordelijk voor veilige producten
Ministeries nemen eventuele beleidsmaatregelen
VWA voor toezicht en handhaving
Onderzoek levert wetenschappelijke data
RIVM:
- onderzoek en risicobeoordeling (bv voeding,
consumentenproducten, milieu)
- beleidsondersteuning (bv Kennis- en Informatiepunt Risico’s
van nanotechnologie)
- kennis leveren (bv MKB-vraagbaak)
2
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
RIVM en nanotechnologie
● Gefabriceerde, vrije, onoplosbare en niet afbreekbare
nanodeeltjes, verwerkt in zgn. 1e (en 2e) generatie
nanotechnologieproducten, wijd verbreid op de markt
● Mogelijke toxicologische (gevaar) en ecotoxicologische risico’s
● Dus NIET: beoordelen van
generatie 3 en 4 incl.
synthethische biologie en
daarmee samenhangende
risico’s (bv ethische)
3
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Uitzonderlijke eigenschappen van nano
● Uitzonderlijke eigenschappen
(mechanische, optische, elektrische, magnetische)
=> uitzonderlijke effecten 
● Uitzonderlijke eigenschappen
(bv ontstekingsreacties, passeren barrières zoals bloed-hersen
barrière, placenta, …)
=> uitzonderlijke effecten 
4
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Groot gevaar
5
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Groot gevaar, laag risico
6
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Risicobeoordeling:
Risico = Blootstelling x Gevaar (toxiciteit)
Toxiciteit
Blootstelling (schatting)
Interne
dosis
Risico beoordeling
7
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Risicobeoordeling nano
Karakteristieken
nanodeeltjes
Toxiciteit
Blootstelling (schatting)
Interne
dosis
Risico beoordeling
8
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Risicobeoordeling nano
Nano-toxiciteit
● Afhankelijk van type nanodeeltje
– Chemische samenstelling bijv zilver of koolstof
– Grootte bijvoorbeeld fijn stof (deeltjestoxiciteit)
– Vorm bijvoorbeeld bucky ball, buisje, of fiber*
* met speciale, bekende vorm: asbest-werking
9
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Risicobeoordeling nano
Blootstelling
● Afhankelijk van hoe deeltje in product zit
– Ingebouwd in vaste stof (tennisracket)
– Als los deeltje in vloeistof (vb sprays/ zonnebrand)
●Gebruik van het product?
– Smeren op de huid
– Spray via inademing
– Voedsel (opeten)
– Gebruiksvoorwerp (via huid/mond)
10
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Risicobeoordeling nano
Interne dosis (opname)
• Via huid (TiO2 lijkt niet opgenomen te worden, Zn wel?)
• Via lucht (afhankelijk van deeltjesgrootte)
• Via maag-darm-kanaal (opgelost of als deeltje)
iStockphoto
11
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Nano wordt geclaimd in een groot aantal
verschillende consumenten- en voedingsproducten
Maynard (2005): The nanotechnology consumer products inventory
12
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Woodrow Wilson internet database:
consumentenproducten met een nano-claim
Dit wil zeggen dat
de fabrikant het op
de verpakking zet,
maar het hoeft er
niet persé in te
zitten.
Periode 2005-2009: 54 -1015 producten
http://www.nanotechproject.org/inventories/consumer
13
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Product categorieën met nano-claim
● Electronica en computers
● Huishoud- en doe-het-zelf
producten
● Voeding en dranken
● Persoonlijke
verzorgingsproducten en
cosmetica
● Motorvoertuigen
● Sportartikelen
● Textiel en schoenen
● Babyartikelen
● Filtratie, zuivering, neutralisatie
en reiniging
http://www.nanotechproject.org/inventories/consumer
14
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
ANEC-BEUC database:
http://www.beuc.eu/Content/Default.asp?PageID=1121
CONCLUSIONS
Categories
Percentage
APPLIANCES
27
5,68
AUTOMOTIVE
72
15,16
CROSS CUTTING
66
13,89
6
1,26
FOOD & DRINK
27
5,68
PRODUCTS FOR CHILDREN
18
3,79
199
41,89
60
12,63
ELECTRONIC & COMPUTERS
HEALTH & FITNESS
HOME & GARDEN
TOTAL
15
Number of products
investigated
475
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Een risico?
Voorbeelden:
●
●
●
●
Tennisrackets (nauwelijks voor mens, maar voor milieu?)
Verf (nauwelijks voor mens, maar in spray-vorm ook?)
Voeding (opname onbekend)
Zonnebrand (opname gering)
NB risicobeoordeling RIVM staat los van een (persoonlijke) afweging
van de voor- en nadelen van het gebruik.
16
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
RIVM onderzoek consumentenproducten
●
●
●
●
In opdracht van de interdepartementale werkgroep nanotechnologie
Verschijnt dec 2010
In samenwerking met VWA producten geselecteerd (basis = claim)
Metingen laten verrichten door MESA+
NB:
● Metingen: duur, nog geen routine, geen concentratie (alleen
wel/niet aanwezig), niet voor alle materialen geschikt
● Vals negatieve uitkomsten mogelijk (= niks gevonden, maar het zit
er wel in): nadeel voor risicobeoordeling en handhaving
● Voor risicobeoordeling noodzakelijk dat (meer) gegevens van alle
producten bekend zijn!
17
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
RIVM onderzoek nanosilica in voeding
Producten met E551 op de Nederlandse markt
18
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
RIVM onderzoek nanosilica in voeding
● In samenwerking met RIKILT, in opdracht van VWA
(gepubliceerd in sept 2010)
● Nanosilica deeltjes zijn aanwezig in voedingsproducten
● Onvoldoende data beschikbaar om te kunnen zeggen of
nanosilica als dan niet oplost in het maagdarmkanaal
-
Als deeltjes oplossen: normen zoals voor “normaal”
silica gelden
-
Als silica als nano-deeltjes wordt opgenomen: te veel
kennishiaten en onzekerheden om een goede
risicobeoordeling uit te kunnen voeren
● Vervolgonderzoek (opdr: VWA) naar oplosbaarheid is gestart
19
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
Additionele screening: geen E551 in babyvoeding
20
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010
www.rivm.nl/rvs/075_nanotechnologie
21
Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten
09 november 2010