Ecomunity park - Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

1
2
ECOmunitypark
Op 17 hectare middenin de Friese weilanden verrijst het duurzame werklandschap
ECOmunitypark. Het park wordt volledig CO2-neutraal en zelfvoorzienend in energie.
Een ambitie waarvoor het afgelopen najaar beloond werd met de hoogste score van het
duurzaamheidskeurmerk BREEAM. Projectdirecteur Bert Krikke en architect Stefan Prins
vertellen over de vertaling van de visie naar een mooi en duurzaam werklandschap en hoe
ze de ambities gaan waarmaken.
3
ArchitectuurNL
4
6
NIEUWE WEGEN
Het nieuwe werklandschap in gemeente
Ooststellingwerf is een initiatief van ECOstyle,
een bedrijf gespecialiseerd in de ontwikkeling
van ecologisch verantwoorde producten voor
bodem, plant en dier. Toen het hoofdkwartier in
Appelscha uit zijn voegen dreigde te barsten,
besloot directeur Anne Jan Zwart niet zomaar
uit te breiden, maar kocht hij 17 hectare Friese
grond. Zijn wens: een toekomstbestendig en
duurzaam bedrijventerrein dat met zero impact
integreert in het landschap: ECOmunitypark.
Excellent gebied
De plannen voor het park zijn ontwikkeld
in nauwe samenwerking met de gemeente,
provincie Friesland en de Rijksdienst voor
Ondernemend Nederland (RVO.nl, voorheen
Agentschap NL). De rijksdienst wees het
gebied aan als ‘Excellent Gebied’; een
voorbeeldproject voor energieneutrale
nieuwbouw. Leidraad voor het gebiedsontwerp
is het duurzaamheidskeurmerk BREEAM. In
2013 ontving ECOmunitypark het BREEAM
outstanding’ label van vijf sterren voor het
gebiedsontwerp. Projectdirecteur Bert Krikke:
‘De lat is hoog gelegd, dat biedt houvast. Nu
moeten we het gaan waarmaken.’
ECOmunitypark streeft naar energieneutraliteit.
Bedrijven op het park wekken zelf hun
warmte, koude en stroom op. Daarvoor
maken ze gebruik van een collectief WKOsysteem. Waar mogelijk worden in het systeem
koppelingen tussen bedrijven gemaakt om
synergievoordelen te benutten. Ze delen
dan installaties en kunnen warmte en koude
uitwisselen. Bedrijven wekken stroom op
met zonnepanelen. Krikke: ‘We pakken
het energieontwerp – net als de bouw –
modulair aan. Bij elk nieuw bedrijf breiden
we de energievoorzieningen verder uit. In
de contracten is vastgelegd dat bedrijven
moeten streven naar energieneutraliteit. Voor
het plaatsen van zonnepanelen kunnen ze
bijvoorbeeld ook gebruikmaken van het dak
van de buurman. ECOmunitypark faciliteert en
stimuleert deze samenwerking.’
Verstopte logistiek
Aan projectarchitect Stefan Prins van
Powerhouse Company de taak om deze
ambities te vertalen in een coherent
gebiedsontwerp. In samenwerking met
Philip Vencken ontwikkelde het bureau een
masterplan voor het hele terrein. Prins: ‘Het
ontwerp bestaat uit twee gebieden: een
gedeelte met grote productiehallen en een
gedeelte met kantoorpaviljoens. De hallen
grenzen aan een ander bedrijvenpark en
aan bebost gebied, de kantoorpaviljoens zijn
gericht naar open gebied. De logistiek van
het park is op een slimme manier opgesplitst,
waardoor vrachtverkeer, autoverkeer, fietsers
en voetgangers het park efficiënt en veilig
kunnen gebruiken. De route voor vrachtwagens
loopt achter gevels en bomen door en er zijn
parkeerhoven voor auto’s aan de rand van het
gebied. Zo ervaren mensen als ze door het
park lopen geen vervoer.’
Richtlijn gebouwen
De BREEAM-ambitie op gebiedsniveau
heeft ook implicaties voor de gebouwen. De
bedrijfspanden die op het terrein komen,
moeten minimaal voldoen aan het BREEAMlabel ‘very good’. ‘Bedrijven zijn vrij om
zelf met een ontwerp te komen, maar we
adviseren ons eigen ontwerpteam’, aldus
Krikke. Daarmee borgen we de kennis die in
de loop van het project is opgebouwd.’ Ook
zijn richtlijnen geformuleerd om de kwaliteit te
bewaken. Prins: ‘Doel is om de energievraag
van de gebouwen zo ver mogelijk terug te
brengen. Door goede isolatie en slimme
oriëntatie op de zon. Zuidgevels van panden
krijgen bijvoorbeeld kleine ramen en royale
dakoverstekken, de noordzijde juist grotere
ramen.’
Met de provincie is afgesproken dat het
landschap uit minimaal 50 procent groen en
water bestaat. ‘Wij zitten op 57 procent. Het
gemiddelde groengehalte van bedrijvenparken
is 10 procent’, aldus Prins. De groenbeleving
van de bezoekers is erg belangrijk.
Parkeerhoven zijn omringd met heuveltjes om
de auto’s aan het zicht te onttrekken. De gevels
van panden die gericht zijn naar wandelpaden
moeten extra ‘representatief’ zijn. Door gebruik
van mooi, natuurlijk materiaal in de gevel zoals
hout en door beplanting. Ook transparante
gevels van glas voldoen aan het plaatje. De
openbare verlichting is tot een minimum
beperkt om energie en materiaal te besparen,
en omdat dit diervriendelijker is.
Kloppend hart
Na de zomer gaat de bouw van de eerste
twee panden van start, waaronder het nieuwe
kantoor van initiatiefnemer ECOstyle. Dit
gebouw is modulair ontworpen, zodat het in
de toekomst uit te breiden is. Snel daarna
volgen twee andere gebouwen en het centrum
‘Biobase’ met gedeelde faciliteiten zoals een
restaurant, vergaderruimtes, flexwerkplekken
en educatieruimte. ‘Dit wordt het kloppend
hart van het werklandschap’, zegt Krikke.
‘We vragen bedrijven met nadruk om geen
eigen kantinevoorzieningen te maken. Het
Biobase centrum zorgt voor kruisbestuiving
én ruimtebesparing.’ Het volledige park is
naar verwachting in 2025 gereed, schat hij.
‘Duurzaamheid hoeft niet duur en ingewikkeld
te zijn. De sleutel is om het vanaf het begin als
uitgangspunt te nemen voor het ontwerp.’
Duurzaam bouwen loont
ECOmunitypark is een van de negentien
‘Excellente Gebieden’, ondersteund door
de RVO met een kennis- en leertraject. In
deze gebieden wordt minimaal 25 procent
energiezuiniger gebouwd dan het Bouwbesluit
op dat moment voorschrijft. De opgedane
kennis en ervaringen zijn bedoeld voor
alle in de bouw betrokken partijen om in
2020 energieneutraal te kunnen bouwen.
Energieneutraal bouwen biedt ondernemers
kansen om te innoveren en nieuwe markten
aan te boren. Met als resultaat economische
groei, winst voor het milieu én een groen
imago.
1. Links Bert Krikke, projectdirecteur van het ECOmunitypark en rechts architect Stefan Prins van Powerhouse Company, ontwerper van het masterplan
en de eerste kantoren. 2. In samenwerking met Philip Vencken ontwikkelde Powerhouse Company een masterplan voor ECOmunitypark. Op een deel
van het terrein zijn grote productiehallen gepland en op een ander gedeelte kantoorpaviljoens. De hallen grenzen aan een ander bedrijvenpark en aan
bebost gebied, de kantoorpaviljoens zijn gericht naar open gebied. 3. De gevels van panden die gericht zijn naar wandelpaden moeten opgebouwd zijn
uit natuurlijke materialen zoals hout en beplanting. Na de zomer gaat de bouw van de eerste twee panden van start, waaronder het nieuwe kantoor van
initiatiefnemer ECOstyle (links). Het landschappelijk ontwerp is van Lap Landscape & Urban design. 4. De logistiek van het park is op een slimme manier
opgesplitst, waardoor vrachtverkeer, autoverkeer, fietsers en voetgangers het park efficiënt en veilig kunnen gebruiken. De route voor vrachtwagens loopt
achter gevels en bomen door en er zijn parkeerhoven voor auto’s aan de rand van het gebied. Zo ervaren mensen als ze door het park lopen geen vervoer.
7
Tekst Imke Hamacher Fotografie Powerhouse Company en Lap Landscape & Urban design
ArchitectuurNL