De jury van de Ekoland Innovatieprijs 2015, bestaande

Ekoland Innovatieprijs biologische landbouw 2015
Eerste prijs
Juryrappport
Wridzer en Jan Willem Bakker
BakkerBio, Munnekezijl
De jury van de Ekoland Innovatieprijs 2015, bestaande uit Jan van Beekhuizen, Jan Bokhorst, Maria
van Boxtel, Jan Jonkman, Geertje Schlaman en Kees van Veluw heeft besloten de eerste prijs toe te
kennen aan Bakker Bio. De vakjury beoordeelde de genomineerde bedrijven op de criteria innovatie,
originaliteit, effectiviteit, algemene toepasbaarheid, maatschappelijke acceptatie en duurzaamheid. De
jury motiveert haar keuze als volgt:
BakkerBio te Munnekezijl is een landbouwbedrijf met akkerbouw, vollegrondsgroenten en zoogkoeien.
Het bedrijf is gericht op de bodem, heeft een professionele bedrijfsvoering en werkt vanuit een ultiem
biologische denkwijze. Een gezonde bodem geeft immers gezonde, weerbare planten Er wordt
gewerkt met een ruime rotatie: anderhalf jaar grasklaver wordt gevolgd door late bloemkool, haver of
rogge, aardappelen en een tussenteelt van phacaelia en wikke. Dan weer vroege bloemkool of
pompoen, een tussenteelt van haver met klaver, knolselderij of peen en een teelt van glutenvrije
haver. Met slimme tussengewassen die passen bij de hoofdteelt bloemkool is de bodem altijd bedekt
en is er dus altijd wat te eten voor het bodemleven.
Strorijke mest van eigen zoogkoeien en van geitenbedrijven uit de regio, voedt de
bodemvruchtbaarheid. Niet meer ploegen, niet meer spitten plus beddenteelt en rijpaden, resulteert in
een met 30% verminderde mestbehoefte en een 25% lager brandstofgebruik bij een verbeterde
productkwaliteit. Niet meer ploegen past ook bij de gedachte dat de natuurlijke gelaagdheid in de
bodem in stand moet blijven, wat boven hoort, blijft boven. BakkerBio teelt op brede ruggen, vroeger
met verenmeel als bijbemesting, sinds twee jaar met een eigen alternatief: grasbrok, plaatsspecifiek in
de rug toegediend. Loopkevers, de natuurlijke vijanden van de slakken, gedijen uitstekend op het niet
geploegde land.
BakkerBio vindt eigen technische oplossingen. Met bloemkool als belangrijkste teelt qua omzet, is het
tegengaan van de koolvlieg belangrijk. Een schoffelmachine die met luchtondersteuning kleine
onkruiden in de rij moet wegblazen, is door de familie Bakker aangepast om de eitjes van de koolvlieg
bij het koolplantje weg te blazen. Met deze techniek kunnen ze plantgoed blijven aankopen dat is
opgekweekt zonder het middel Tracer. Met de toepassing van breedspoortrekkers op rijpaden met
RTK-GPS behoren de Bakkers tot de voorlopers. Daarbij maken ze weloverwogen keuzes, ze namen
verschillende onderdelen over van collega-boeren en voegden daar hun eigen onderdeel aan toe.
Via Planty Organic experimenteert de familie Bakker met teelt zonder aanvoer van dierlijke
meststoffen en gaat ze voor klimaatneutraal werken. Op het dak van de schuur liggen 250
zonnepanelen, een deel van de energie die ‘over’ is, wordt gebruikt door de nieuwe elektrische
heftruck. En de rest? Een zelf samengestelde bloemkooloogstmachine op zonne-energie? Door actief
te zoeken naar kennis, door initiatieven te nemen voor innovatieve projecten en door slim te
combineren, is de familie Bakker steeds op zoek naar uitbreiding van hun kennis en ervaring. Ze zijn
ook bereid hun ervaring met de sector te delen en werken actief samen in Biowad en met
proefboerderij Kollumerwaard. Zo blijft BakkerBio voortdurend nadenken over innoveren.
Conclusie van de jury
BakkerBio stelt de bodem centraal. Door innovaties in bodembewerking, zoals niet ploegen of spitten
plus beddenteelt met vaste rijpaden, blijft de natuurlijke gelaagdheid van de bodem in stand. Met hun
aanpak is de familie Bakker een voorbeeld voor andere boeren. Wridzer en Jan Willem Bakker zoeken
onvermoeibaar naar innovatieve oplossingen die passen in hun bedrijf, zelfstandig en in
samenwerking met andere ondernemers. BakkerBio zoekt duurzame oplossingen die passen bij de
bodemaanpak op het bedrijf, waarbij de kringloop centraal staat. Eigen innovaties, zoals de
schoffelmachine die ook eitjes van de koolvlieg wegblaast, zorgen voor een weerbaar systeem met
minder brandstofgebruik en goede rentabiliteit. Deze totaalaanpak heeft de jury doen besluiten om de
eerste prijs aan BakkerBio toe te kennen.
Ekoland Innovatieprijs biologische landbouw 2015
Tweede prijs
Juryrappport
Jan Wieringa, Marijke Domburg, Wilco de Zeeuw,
Geert-Jan van der Burgt en Coen van Beuningen
Veld & Beek, Doorwerth
De jury van de Ekoland Innovatieprijs 2015, bestaande uit Jan van Beekhuizen, Jan Bokhorst, Maria
van Boxtel, Jan Jonkman, Geertje Schlaman en Kees van Veluw heeft besloten de tweede prijs toe te
kennen aan Veld en Beek. De vakjury beoordeelde de bedrijven op de criteria innovatie, originaliteit,
effectiviteit, algemene toepasbaarheid, maatschappelijke acceptatie en duurzaamheid. De jury
motiveert haar keuze als volgt:
Veld & Beek houdt biologisch melkvee en ossen in natuurgebieden. Alle zuivel, vlees en groente
wordt rechtstreeks van de boerderij geleverd aan een vaste consumentenkring. Alle producten worden
rechtstreeks geleverd aan een vaste consumentenkring van ruim 1750 gezinnen: zuivel, vlees en
groente. Een uniek en innovatief systeem met zelfbedieningskoelwagens geeft de kringleden de
mogelijkheid om elk moment in de eigen buurt hun producten op te halen. Verse zuivel zoals melk,
room, boter, maar ook kaas met een natuurlijke korst van lijnolie. Door hun lidmaatschap financieren
de leden mee, daarnaast is er grote investeerder.
Jan Wieringa van Veld & Beek denkt in innovaties: slim combineren, omdraaien, de consument en zijn
vragen echt centraal stellen. De laatste innovatie is de ruime vrijloopstal met houtsnipperbodem en
gebruik van technieken uit de kasteelt. Een lichtdoorlatend foliedak biedt de mogelijkheid om in de
zomer, als de koeien buiten staan, uitstekende kwaliteit groenten te telen in de stal die dan fungeert
als kas. ‘s Winters is de stal weer voor de koeien. Een wens is een groep varkens die de stalbodem
omwoelen en de kaaswei opeten. De melkstal werkt met de innovatieve, maar nog niet veel
toegepaste co-pulsatietechniek. Wieringa vond deze techniek na intensief speur- en onderzoekswerk,
een voor hem typerende aanpak. Naar aanleiding van vragen uit de kring van consumenten is het
inmiddels gebruikelijk op Veld & Beek dat kalveren een periode bij de koe blijven.
Goed doordachte combinaties met natuurbeheer, bijvoorbeeld door een grasmengsel met zes
grassen, zes kruiden en zes klavers in te zaaien, geven de koeien een gevarieerd menu en zorgen
tegelijkertijd voor passende natuur. De voederhaag voor het vee groeit al, het voederbos voor mens
en dier is nog in de planning. Veld & Beek kijkt goed naar de dieren en biedt bijvoorbeeld voldoende
water. Met een stripbeweidingssysteem staat het veld daarom vol drinkbakken. Ook de weilanden bij
huis – een zeer droogtegevoelige grond – krijgen via een ingenieus systeem van een spuitboom met
sleepslangetjes die zichzelf voorttrekt over ’t land, slim en efficiënt water. Jan Wieringa en de andere
vennoten van Veld & Beek blijven zoeken naar innovaties, die passen bij het consumentgerichte
bedrijf en de natuurgerichte bedrijfsvoering. Zo passen de Blaarkopkoeien bijvoorbeeld goed bij het
natuurland. Veld & Beek fokt stamboekvee, gericht op meer kappa-caseïne, dat betere melk voor kaas
oplevert en op gezonde melk. Duurzaam energie- en watergebruik, met toepassing van slimme
technieken ook in de zuivelverwerking, maakt het bedrijf milieuvriendelijk.
Conclusie van de jury
Veld & Beek loopt voorop in een consumentgerichte benadering: de consument staat écht centraal.
Veld & Beek heeft een eigen en uniek afzetsysteem, waardoor de producten in de regio worden
verdeeld onder vaste klanten die het bedrijf ook financieel mee dragen. Deze doordachte aanpak
verruimt de financiële mogelijkheden en maakt duurzaam ondernemen mogelijk, ook voor deze
ondernemers die oorspronkelijk niet van een boerderij komen. Hiermee is Veld & Beek een uitstekend
voorbeeld. De natuurgerichte aanpak sluit op perfecte wijze aan bij de samenwerking met verpachters
en natuurorganisaties. De ondernemers van Veld & Beek, waaronder Jan Wieringa, denken in
innovaties en vinden unieke duurzame, slimme, sociale en technische oplossingen voor hun
consumentgerichte bedrijf met natuurgerichte bedrijfsvoering. Andersom denken is Veld & Beek niet
vreemd: een doorzichtig dak verandert de stal in de zomer handig in een plantenkas. Alle innovaties
passen in elkaar. Dit alles tezamen maakt dat Veld & Beek op de tweede plaats is geëindigd voor de
Ekoland Innovatieprijs 2015.
Ekoland Innovatieprijs biologische landbouw 2015
Derde prijs
Juryrappport
Piet Korstanje, Heleen van Elsacker en Tim Moerman
Boomgaard Ter Linde, Oostkapelle
De jury van de Ekoland Innovatieprijs 2015, bestaande uit Jan van Beekhuizen, Jan Bokhorst, Maria
van Boxtel, Jan Jonkman, Geertje Schlaman en Kees van Veluw heeft besloten de derde prijs toe te
kennen aan Boomgaard Ter Linde. De vakjury beoordeelde de bedrijven op de criteria innovatie,
originaliteit, effectiviteit, algemene toepasbaarheid, maatschappelijke acceptatie en duurzaamheid. De
jury motiveert haar keuze als volgt:
Sinds 1980 telen Piet Korstanje en Heleen van Elsacker volgens de biologisch-dynamische principes
fruit op Ter Linde. Het bedrijf is 18 hectare groot en heeft zich op een geheel eigen wijze ontwikkeld,
er zijn weinig vergelijkbare fruittelers in Nederland. Bijen zijn onderdeel van het fruitbedrijf en worden
gehouden volgens natuurlijke principes, waarbij nauwelijks honing wordt geoogst. De honing is voor
de bijen om te overwinteren, zodat zij hun taak van bestuiving goed kunnen uitvoeren. Heleen van
Elsacker is een uitstekend waarneemster van bijen, waardoor zij kon innoveren, onder andere door
bloeiende aanplant zodat de bestuivers het hele seizoen voedsel kunnen vinden. De bloeiende
aanplant is een voorbeeld voor andere fruittelers.
Boomgaard Ter Linde werkt aan het fruitteeltsysteem als geheel. Van de aanplant moet je tenslotte
jarenlang plukken. Fruitteler Piet Korstanje experimenteert met boomplantdichtheden, vitaliteit en
rassen. Zelfstandig, in studiegroepen binnen Nederland en in samenwerking met bedrijven in Europa.
Raskeuze plus teeltmaatregelen en een gezonde bodem beïnvloeden de fruitkwaliteit. Ook Piet is een
opmerkzame waarnemer, die kijkt naar de ’biografie van de boom’. Fruitkwaliteit komt namelijk ook tot
uiting door de fruitboom uit laten groeien tot zijn echte volwassen verschijningsvorm. Piet
experimenteert met plantdichtheden van bomen van verschillende fruitrassen: van 750 tot 2400
bomen per hectare. De ruim geplante en de intensief geplante bomen geven beide een goede
kwaliteit fruit, de tussencategorie gaf wat minder goede kwaliteit. Daarom kiest Piet voor de
intensievere plantdichtheid, daarin wordt kwaliteit gecombineerd met economische rentabiliteit.
Kwaliteit en betrouwbare levering zijn al jarenlang kenmerken van Boomgaard Ter Linde. Het fruit
heeft een topkwaliteit, en dat proef je!
Piet en Heleen gebruiken voor het onderzoeken van kwaliteit ook unieke en innovatieve
onderzoeksmethoden, zoals het vormkrachtenonderzoek naar vitaliteit. Aan deze onderzoeksmethode
dragen zij zelf actief bij. Zo scherpen zij hun waarnemingsvermogen en dragen ze bij aan wereldwijd
onderzoek naar kwaliteit van voedselproducten. Andere vernieuwingen? Als een van de eersten, die
hun grond lieten vrijkopen via Stichting Avalon, waardoor de grond voor altijd beschikbaar blijft voor
bd-teelt, ook is het bedrijf daardoor gemakkelijker over te nemen. Medeondernemer Tim Moerman
gaat die uitdaging nu aan. Met het ideaal van een gemengd bedrijf in gedachten willen ze het bedrijf
goed integreren met buurbedrijf Loverendale.
Conclusie van de jury
Piet Korstanje en Heleen van Elsacker hebben met fruitteeltbedrijf Ter Linde de biologische fruitteelt in
Nederland en Europa mede vormgegeven. Zij houden bijen volgens natuurlijke principes, planten
bloeiende planten in de boomgaard zodat de bijen in het seizoen altijd voedsel hebben en innoveren
in de combinatie van bijenteelt en fruitteelt. Piet en Heleen richten zich op uitstekende fruitkwaliteit, en
ontwikkelden ook unieke vormen van onderzoek zoals het vormkrachtenonderzoek naar vitaliteit. Ze
investeren in continuïteit en doen langjarig onderzoek in eigen boomgaard. Dat resulteert in
topkwaliteit fruit. Bovendien scherpen zij zo hun waarnemingsvermogen en dragen ze bij aan
wereldwijd onderzoek naar kwaliteit van voedselproducten. Ter Linde is ook een van de eerste
bedrijven die de grond vrijkoopt met burgers via de eigen stichting Avalon, waarmee het bedrijf
makkelijker is over te nemen. Met dit totaal is Ter Linde terecht de derde prijswinnaar van de Ekoland
Innovatieprijs 2015.