А9Kinderspel - Profi

Thema
9
Kinderspel
1 Inleiding
Als zorghulp in de thuiszorg of in de kinderopvang krijg je te maken met kinderen. En
kinderen spelen graag. Door te spelen ontwikkelen kinderen hun lichaam, verstand, taal,
gedrag, gevoelens en fantasie. Door spelen, leren zij. Spelmaterialen, spelen en spelactiviteiten zijn daar hulpmiddelen bij. In dit thema gaan we kijken naar het spelen van kinderen.
De inhoud van dit thema:
2 Functies van spel en spelvormen
3 Spel voor de lichamelijke ontwikkeling
4 Spel voor de verstandelijke ontwikkeling
5 Spel voor de sociaal-emotionele ontwikkeling
6 Creativiteit en expressie
7 Tips voor de praktijk
1
Zorghulp DC 9 Kinderspel
1
2 Functies van spel en spelvormen
Kinderen spelen graag. Ze hebben er plezier door en ze ontspannen zich door te spelen.
Dat zijn al twee belangrijke functies van spelen. Spelen heeft nog veel meer functies.
Kinderen kunnen hun overtollige energie kwijt door te spelen. Ze kunnen ervaringen die
ze hebben opgedaan verwerken. Ook oefenen ze van alles als ze spelen. Denk maar aan
samenwerken, tellen, spelregels uitleggen. Door hun spel ontwikkelen kinderen zich op alle
ontwikkelingsgebieden.
We kennen de volgende spelvormen:
• bewegingingsspelen;
• exploratief spel;
• constructiespel;
• fantasiespel;
• sociaal spel.
Bewegingsspelen zijn bijvoorbeeld sport en spel, dans en mime. Maar ook gewone lichamelijke activiteiten bij baby’s en kleine kinderen als kruipen, lopen en klimmen.
Exploratief spel is al het onderzoekende en verkennende spel. Bij baby’s zijn dit vooral zintuiglijke activiteiten als proeven, voelen, kijken, ruiken en horen. Bij oudere kinderen zijn
het alle experimenten die ze aangaan: onderzoeken van materialen, de omgeving, techniek
en vaardigheden leren als timmeren.
Constructiespel is het maken van iets nieuws of het samenvoegen van verschillende onderdelen; het bouwen met blokken bijvoorbeeld en lego, tekenen, puzzelen en kleien.
Fantasiespel is al het spel waarbij kinderen hun fantasie gebruiken of de werkelijkheid
imiteren. Bijvoorbeeld in poppenspel, door zich te verkleden, door verhaaltjes of liedjes te
verzinnen.
Sociaal spel is al het spel dat kinderen samen met andere kinderen spelen of met volwassenen zoals gezelschapsspelen, verstoppertje, vader en moedertje spelen, wedstrijdjes, speurtochten.
2
Zorghulp Digitale Content
Elke spelvorm past bij een onderdeel van de ontwikkeling: bij de lichamelijke ontwikkeling, de geestelijke ontwikkeling of de sociaal-emotionele ontwikkeling (ontwikkelen van
een persoonlijkheid die kan omgaan met anderen).
Als je een spel gaat doen met een kind of met een groepje kinderen, kijk je waar het kind
in geïnteresseerd is. Je kijkt in welke fase een kind is. Houdt het kind van knutselen of van
fantaseren? Wil het kind onderzoeken, of wil het graag een gezelschapsspel met anderen
doen? Wil het kind bewegen of juist rustig zitten en aan iets werken? In de volgende paragrafen geven we ideeën wat je kunt doen.
Zorghulp DC 9 Kinderspel
3
3 Spel voor de lichamelijke ontwikkeling
Bewegingsspel, exploratief spel en constructiespel zijn spelvormen voor de lichamelijke
ontwikkeling. Hieronder zie je voorbeelden.
baby’s
peuters
basisschoolkinderen
tieners
exploratief spel
wiegenhanger
grijpspelletjes
muziek en geluiden
buitenspelen
kleien, plakken
water en zand
schilderen
kijkdoos maken
kaleidoscoop maken
houtbewerken
sieraden maken
schilderen
bewegingsspel
beweegspelletjes als
bal- en kruipspelletjes
trapeze
loopauto
fietsen, steppen,
klimrek, ballen, gym,
dansen
trampoline,
dansactiviteiten
tafelvoetbal
tafeltennis
darten
breakdance
constructiespel
blokken
vormkubus
zelf laten eten en
drinken
grote duplo
puzzels
lego
bouwdozen
hutten bouwen
sleutelen aan de
brommer
kleding ontwerpen
4 Spel voor de verstandelijke ontwikkeling
Onder spel voor de verstandelijke ontwikkeling valt exploratief spel, constructiespel en
fantasiespel.
baby’s
peuters
basisschoolkinderen
tieners
4
Zorghulp Digitale Content
exploratief spel
kiekeboe-spelletjes
geluiden maken
onderzoeken met de
handjes
zand en water
inlegplanken en
puzzels
vingerverf
memorie
muziekinstrumentjes
maken
chemische doos
computerspelletjes
elektrische apparaten
uit elkaar halen en in
elkaar zetten
constructiespel
stapelbare kubussen
insteekkubussen
fantasiespel
met baby’s kun je nog
geen fantasiespelletjes
spelen
bouwdozen
gereedschapsdozen
constructiemateriaal
doktersset
racebaan
verkleedkleren
tekenen
gedichtjes maken
verkleden
schminken
drama
toneel
dans
meccano
knexx
technieken leren als
lassen, elektriciteit
modelvliegtuigen
bouwen
5 Spel voor de sociaal-emotionele ontwikkeling
Fantasiespel en sociaal spel bevorderen de sociaal-emotionele ontwikkeling. Je kunt de
sociaal-emotionele ontwikkeling van baby’s stimuleren, door:
• hen te betrekken bij het sociale leven en niet steeds in de wieg te laten liggen;
• hen te knuffelen;
• te reageren op de geluidjes die een baby maakt en door terug te ‘praten’;
• spelletjes met de baby te doen en te zingen.
Voor oudere kinderen gaat het om de volgende spelen.
peuters en kleuters
basisschoolkinderen
vanaf zes jaar
tieners
fantasiespel
verkleedhoek maken
stad bouwen
tekenen, kleien, plakken,
verven
verhalen vertellen en verzinnen
toneel, dans, mime
fantaseren bijvoorbeeld over
wat ze later willen worden
poppenkast
tienertijdschriften
beroepen uitbeelden
toneel, muziek, dans
gezelschapsspel
domino
ganzenbord
balspelen
wedstrijdjes
feestvieren
woordraden
mens erger je niet
rummikub
sport- en spelactiviteiten
risk
kolonisten
dropping
sport en spel
Zorghulp DC 9 Kinderspel
5
6 Creativiteit en expressie
Door spelenderwijs aandacht te geven aan de creatieve vorming en expressie van kinderen,
leer je hen ontdekken waar zij goed in zijn en wat ze leuk vinden.
muziekactiviteiten
6
baby’s
liedjes zingen muziek
draaien geluiden
maken
peuters
zingen
muziekinstrumentjes
bewegen en zingen
basisschoolkinderen
muziekgroepje
songfestival
liedjes instuderen
tieners
bandje formeren
muziekinstrumenten
muziekles
Zorghulp Digitale Content
dansactiviteiten, bewegen,
audiovisuele vorming, drama
op de arm nemen en
bewegingen laten voelen,
variaties in ritme aanbrengen
gekleurde platen ophangen
met (zon)licht spelen
dingen uitbeelden
stemmingen en gevoelens
uitbeelden of tekenen
ritmes klappen
soorten muziek laten horen
ballet
film
mime
poppenspel
toneelvoorstelling maken
zelf een dansvoorstelling
maken
toneel
creatieve handvaardigheid
stoepkrijt
behangpapier schilderen
vingerverf
papier vouwen
kleibeeldjes
lappenpoppen
vaasjes beplakken
emailleren
graffiti
fiets beschilderen
sieraden van blik
maken
7 Tips voor de praktijk
Tip1 Kinderen kunnen mét en zonder spelmaterialen spelen.
Is de ruimte zélf uitdagend genoeg, dan hebben kinderen niet veel nodig om zich te vermaken.
De natuur heeft bijvoorbeeld van zichzelf al genoeg te bieden.
Tip 2 Waar let je op bij het kiezen van materiaal?
Denk aan de volgende zaken:
•
Materiaal moet uitnodigen tot individueel spelen of tot samenspelen.
•
Er is materiaal op alle ontwikkelingsterreinen: motorisch, verstandelijk en sociaal-emotioneel.
•
De materialen lopen op in moeilijkheidsgraad zodat de kinderen nieuwe dingen kunnen
leren.
•
De kunst is om kinderen die materialen te geven die hun fantasie op gang brengen.
Tip 3 Ruim af en toe op.
Kinderen kunnen van alles uit de kast trekken. Zien ze iets interessants, dan stappen ze zo over
van het ene naar het andere spel. Ruim af en toe op. Dan kan samen met het kind of de kinderen. Teveel speelgoed om je heen, leid af.
Tip 4 Ingrijpen in spel
Als een kind lekker aan het spelen is, kun je het het beste zijn gang laten gaan. Stoor het niet.
Misschien stopt het kind dan wel. Komt een kind niet op gang,dan kun je helpen. Je kunt het
kind aanmoedigen en positieve aandacht geven. Denk aan: ‘Goh, heb jij zelf al die stukjes bij
elkaar gevonden? Wat knap. Denk je dat je nog meer stukjes zelf kunt vinden?’
Tip 5 Bereid een activiteit voor
Als je zelf een leuk idee hebt voor een activiteit, bereid die dan goed voor. Wat wil je gaan
doen? Wat voor materialen heb je ervoor nodig? Wil je knutselen? Is er lijm? Wil je muziek
maken? Zijn er instrumenten? Ga je koekjes baken? Moet je zelf eerst iets voorbereiden? Je kunt
het beste de activiteit zelf thuis eerst uitvoeren. Dan zie je wat je nodig hebt. Je ziet ook wat
moeilijk is en in welke volgorde je het beste kunt werken.
Zorghulp DC 9 Kinderspel
7