Maligne en premaligne huidtumoren

Maligne en premaligne
huidtumoren
Karine arxhoek
Maart 2007
• Premaligne huidtumoren
- facultatief > kunnen ontaarden in maligniteiten,
maar minder frequent
- obligaat > altijd maligne ontaarding ‘als de
patiënt lang genoeg zou leven’
Facultatief premailgne huidtumoren
Keratosen
- keratosis actinica
- cornu cutaneum
- leukoplakie
Keratosis actinica
• meest voorkomende premaligne huidafwijking
• vooral ouderen, door zonlicht
gelaat, handruggen
• vlakke, hard en droog aanvoelende keratotische
elementen met rode hof
• < 1cm
• regelmatige controle
• maligne ontaarding > rode basis en infiltratie
therapie
• Cryotherapie
• Fluorouracil
- 1-2 daags (>erosief).
Stop na 2-3 weken (re-epithealisatie)
Cornu cutaneum
• zeldzame, gesteelde uitwas
• cave verruca vulgaris, keratosis actinica en
plaveiselcelcarcinoom
therapie
• excisie (diagnostische biopsie)
• verdere beleid afhankelijk van histologisch beeld
leukoplakie
• niet afveegbare, witte, scherp omschreven
laesie op slijmvlies
• predisponerende factoren:
-
roken
hete/gekruide spijzen
chron. Irritatie (bv prothese, wangbijten)
lichen sclerosus
leukoplakie
leukoplakie
• maligne ontaarding in plaveiselcelcarcinoom in
5-10%
• verwijzen naarmondziekten/kaakchirurgie voor
biopsie
therapie
• 0,1% tretinoine orale gel lokaal
• cryotherapie
• shaving excisie
Facultatief premaligne huidtumoren
• Chronische dermatosen
- lichen sclerosus
- ulcus cruris
- litteken
Lichen sclerosus
Lichen sclerosus
• chronisch
• onbekende oorzaak
• iedere leeftijd
• kan leiden tot phimosis en dyspareunie
• voorkeurslokalisatie regio anogenitalis
Lichen sclerosus
• vulva rood en gezwollen
• later stadium atrofie
• veel jeuk en pijn
• prognose kinderen beter dan bij volwassenen
• helft kinderen geneest spontaan <1-10 jr
therapie
• Toediening van corticosteroiden klasse 2-4
lokaal
• verwijzen dermatoloog
Ps - klachten vaak zeer hardnekkig en moeilijk te
bestrijden
- soms spontaan ‘uitblussen’ ziekteproces
Facultatief premalige huidtumoren
• Aangeboren huidafwijkingen
- naevus pigmentosus et pilosus
- dysplastische-naevussyndroom
- basale-cellen-naevussyndroom
Naevus pigmentosus et pilosus
• harige pigmentnaevus
• zeldzaam
• maligne ontaarding in 4-10% in malige
melanoom
therapie
• Excisie vóór de leeftijd van een half jaar
Dysplastische naevus syndroom
• polygenetisch, soms familiair
• enkele (10) tot honderden atypische naevi
• in puberteit of later
• verhoogde kans op melanoom
• diagnose: 2 of meer histologisch bevestigde
dysplastische naevi
Obligaat premaligne huidtumoren
•
•
•
•
plaveiselcelcarcinoom in situ (Bowen)
plaveiselcelcarcinoom in situ (ziekte van Querat)
lentigo maligna
xeroderma pigmentosum
Ziekte van Bowen
Morbus Bowen
Ziekte van Bowen
•
•
•
•
•
intra epidermaal plaveiselcelcarcinoom
0,5-1 cm
solitair/scherp begrensd/erythematosquameus
Makkelijk bloedend
rug hand, slijmvliezen (Queyrat)
• reageert niet op lokale anti-eczeem- of antipsoriasistherapie
therapie
• cryochirurgie
• zo nodig excisie
Lentigo
lentigo
• Egaal, bruin gepigmenteerd, ovaal of grillig
• Enkele milimeters tot centimeters
• Zeer algemene goedaardige huidafwijking
• Licht huidtype/blootstelling zonlicht
therapie
• goedaardig, hoeft niet behandeld te
worden
• om cosmetische redenen:
- stikstofbehandeling
- laser
Lentigo maligna
Lentigo maligna
•
•
•
•
laatste stadium vóór melanoom
grillig, wisselende pigmentatie
vaak > 1cm
Cave lentigines die veranderen of klachten
geven
• gelaat
• moet altijd behandeld worden
therapie
• excisie,cryochirurgie
Maligne huidtumoren
•
•
•
•
•
•
•
Basale-cellencarcinoom
Plaveiselcelcarcinoom
Morbus paget
Melanoom
Cutaan lymfoom
Metastase
Kaposi-sarcoom
Basale cellencarcinoom
basaalcercarcinoom
•
•
•
•
•
•
•
meest voorkomende maligne huidtumor
gunstige prognose
glanzend parelmoerrandje
vaak teleangiectasieen
vooral gelaat (zonlicht)
>risico op plaveiselcelca. en melanoom
nacontroleschema
therapie
• Excisie, cryochirurgie
plaveiselcelcarcinoom
plaveiselcelcarcinoom
•
•
•
•
•
•
vooral tussen 50e en 70e jaar
vaak uit premaligne afwijkingen
solitaire vaste nodus
eventueel centrale ulceratie
soms pijnklachten (>1cm)
dd kerato-acanthoom (zeer snelle groei)
Kerato-acantoom
therapie
• Veelal in overleg met verschillende disciplines
melanoom
• Waaraan herken je een melanoom?
Regel 1
Veel huidafwijkingen hebben pigment, maar
WEES ALERT OP ONREGELMATIGHEID VAN
KLEUR EN OMTREK!De omtrek van deze plek
is zeer onregelmatig en op sommige plaatsen
bobbelig.
Ook de kleur is onregelmatig. Verschillende
tinten zwart, bruin
en zelfs wit en rood.
melanoom
• Waaraan herken je een melanoom?
Regel 2
Veel huidafwijkingen met pigment groeien,
maar
WEES ALERT OP ONREGELMATIG
GROEIENDE PLEKKEN!
melanoom
• Het oppervlak van deze plek is onregelmatig;
op sommige plaatsen bobbelig en op andere
vlak.
Ook de omtrek is onregelmatig. Zou je een
denkbeeldige lijn trekken door de plek en één
helft omslaan op de andere; dan passen de
helften niet op elkaar. Een kwaadaardige
afwijking is niet symetrisch.
melanoom
• Waaraan herken je een melanoom?
Regel 3
Iedereen krijgt wel moedervlekken, maar
WEES ALERT OP MOEDERVLEKKEN DIE OP
LATERE LEEFTIJD ONTSTAAN!
melanoom
• Deze afwijking ontstond toen de
patient de 50 was gepasseerd.
TE LAAT! Normale moedervlekken
ontwikkelen zich in de kindertijd of bij
jong volwassenen. Dit is een
melanoom. Het feit dat er in deze plek
haar groeit doet daar niets aan af.
melanoom
• Waaraan herken je een melanoom?
Regel 4
• Er zijn veel verschillende moedervlekken,
maar
WEES ALERT OP MOEDERVLEKKEN DIE
GROOT ZIJN!
melanoom
• Moedervlekken groter dan 1
centimeter zijn ongewoon. Kijk
eens naar de afmeting van deze,
welke echt een melanoom is.
Let ook op het onregelmatige
oppervlak, de onregelmatige asymmetrische omtrek en de kleur.
melanoom
• Waaraan herken je een melanoom?
Dit zijn de hoofdzaken om een melanoom aan te
herkennen.
• WEES ALERT OP MOEDERVLEKKEN MET
DEZE KENMERKEN:
*onregelmatig oppervlak
*onregelmatige kleuren
*a-symmetrisch
*groter dan 1 centimeter
*ontstaan op latere leeftijd
• Seborrhoïsche keratose
(Vettige verhoorning)
• Deze goedaardige huidaandoening is vaak
"schubbig" en voelt soms vettig aan. Ze
kunnen ontstaan na de leeftijd van 40 en
er zijn vaak veel van. Op deze foto zijn ze
gelijkmatig van kleur en omtrek, maar er
zijn uitzonderingen.
• Seborrhoïsche keratose
(Vettige verhoorning)
• Dit is een donker gepigmenteerde
seborrhoïsche keratose. Let op het verharde of
keratoïsche karakter. Er is één kenmerk welke
een positieve diagnose kan geven:
• Seborrhoïsche keratose
(Vettige verhoorning)
• Dit is dezelfde plek nadat het met alcohol is
natgemaakt om door de verhoorning heen te
kunnen kijken. Let op de ronde witte gebiedjes
die nu zichbaar zijn. Deze "pearls of keratin" zijn
karakteristiek voor deze huidaandoening en
hiermee blijkt dit dus geen melanoom te zijn.
• Seborrhoïsche keratose
(Vettige verhoorning)
• Deze plek is a-symmetrisch en onregelmatig van
oppervlak. Toch is het geen melanoom door de
aanwezigheid van deze keratin parels.
• Hemangioma
(Bloedvin)
• Iets anders wat de huid kan kleuren is bloed. Als
een bloeding in de huid of een huidaandoening
plaats vindt, kan de plek zwart worden.
Hiernaast een voorbeeld van een bloeding in
een hemangioma. Hemangioma's zijn relatief
normaal en ontstaan op een volwassen leeftijd.
• Aderlijk bloed is donker
(Het is zuurstof arm in tegenstelling tot
slagaderlijk bloed wat helder rood is)
• Hier zien we een verwijding van een bloedvat in
de huid van een oor. Doordat het aderlijk bloed
zuurstofarm is kleurt de plek blauw/zwart.
• Aderlijk bloed is donker
(Het is zuurstof arm in tegenstelling tot
slagaderlijk bloed wat helder rood is)
• Gaan we de plek onder druk zetten door in dit
geval aan het oor te trekken, dan zien we dat de
plek verdwijnt.
• TREFWOORDEN: huidtumor premaligne
maligne foto’s beleid