Plantsapanalyse zetpaprika centraal

GLAS
Plantsapanalyse zetpaprika centraal
en niet het voedingsschema
Inzicht in plant helpt fouten te voorkomen
Paprika is een echte kaliumvreter. Maar de kaliumgift kan sterk worden verlaagd, zodat de kans op neusrot kleiner wordt. Dit en vele andere inzichten
deed een groep telers op via plantsapanalyses en begeleiding door Hortinova. Resultaat: lrreeÍ inzicht, kostenbesparing en wellicht sterkere planten.
:.
'r
Gerard Boonekamp
l-Floen in mei 2013 het praktijknetwerkproject'VitaI 1. plr.,t' startte, was het doel om meer inzicht te
I krilg.r, in de samenhang tussen voeding, smaak
en een aantal problemen in de paprikateelt, zoals binnenrot en anthociaanverkleuring. De groep van acht
gangbare en drie biologische paprikatelers verzamelden
zoveel mogelijk data over de voedingssamenstelling van
oud en jong paprikablad via plantsapmetingen. "Het
werd al snel duidelijk dat het moeilijk zou worden die
samenhangen te vinden. Maar de telers kregen des te
meer inzicht in de verhoudingen van voedingselementen in de plant en de mogelijkheden om de bemesting
te verbeteren", zegtbegeleíder Martin van de Water, als
voorlichter aangesloten bij HortiNova. Dit bureau van
zelfstandige adviseurs werkt met analyses van sap uit
jong en oud blad en vergelijkt dat met de waardes in het
druppel-, mat- en drainwater. Vaak blijken de gehaltes
in de plant heel anders dan op grond van de gangbare
analyses met watermonsters wordt vermoed. Daar is
dus winst te boeken in het meer op maat bemesten, zo
is de redenatie. De eerste ervaringen werden opgedaan
in aardbei en later in tomaat. De biologische telers in
de paprikagroep hadden een voorsprong vanuit tomaat.
"Maar ik denk dat beide groepen van elkaar leren",
vermoedt Van de Water. Het bewijs is dat de groep, in
afgeslankte vorm, na het project is doorgegaan en nog
steeds een paar keer per jaar bij elkaar komt om ervaringen en cijfers uit te wisselen. Het blijkt geen eenvoudige
materie. Maar de bewustwording van wat er gebeurt in
de plant levert toch heel wat op.
l(aliumgift fors verlaagd
belangrijkste speerpunten was en is om voldoende calcium in de paprikaplant te krijgen. Want veel
Een van de
problemen met zwakke celwanden, zoals neusrot, zijn
toe te schrijven aan een tekort aan calcium. Magnesium
en kalium gaan heel gemakkelijk de plant in en remmen
de opname van calcium (zie antagonistenschema). Een
K/Ca-verhouding van 150 tot 200 is niet ongewoon
bij paprika. "Bij tomaat is de factor ongeveer 2. In het
Alfons Slaman verzamelt
paprikablad kom je tot 10.000 ppm kalium tegen en
minder dan 50 ppm caicium. Een hoge K-waarde hoort
bij een houtig gewas als paprika, maar het is toch aan
wekelijks jong en ouder blad
voor sapanalyse. "Door de
te raden de kaliumgift te verlagen", weet Van de Water.
HortiNova maakt gebruik van streefwaarden die NovaCropControl op basis van bemestingsproeven heeft
opgesteld. Als de telers hun analyseresultaten terugkrijgen, is in de staafgrafiek meteen te zien of de elementen tussen de streefwaarden zitten. Het bliikt dat
de plant met veel minder toe kan dan de gebruikelijke
waarde van 5 tot 6 mmol kalium in de mat. "Sommige
haal ik topproducties."
betere balans in de plant
telers hebben drie maanden nauwelijks kalium in de
mat gemeten, maar in de plant was voldoende voorraad
aanwezig. Maar omdat paprika een echte K-vreter is,
willen telers het terugzien en stellen we 1 tot 1,5 mmol
kalium in de mat als ondergrens." Alfons Slaman in Ze-
goenten &"fru
GLAS
problemen met steeltjesrot gehad ondanks de forse verlaging van de kaliumgift."
Antagonisme en synergisme
De gangbare bemestingsanalyses houden
geen rekening met de in de plant opgeslagen
mobiele voedingselementen (N,P,l( en Mg zijn
het meest mobiel). Deze voorraad in de oudere bladeren draagt enorm bij aan de voeding van de groeiende, jonge delen van de
Anionen
Cl
antagonisme
plant. Het gevolg is dat in de pral<tijk van verschillende elementen te veel wordt gegeven:
si
in vrijwel alle l<asteelten is de nitraat- en fosfaatgift te hoog, zo bllkt uit de plantsapanalyses. Dit is soms schadelijl< voor de plant. Want
elementen l<unnen ell<aars opname beïnvloeden (antagonisme). Het is bij onbalans vaak
zinvoller om minder van het dominante ele-
o
z
ts
o
2
o
-
ment mee te geven in plaats van meer van het
moeilijl< opneembare.
De meeste elementen in ieder l<wart van
dit
schema zijn elkaars antagonisten. De plant
neemt bijvoorbeeld l<alium op als een snoepje, maar teveel aan kalium blol<l<eert de opna-
me van magnesium en calcium. Maar er zijn
ook interacties tussen hoofd- en spoorelementen en spoorelementen onderling. Bo-
rium stimuleert bijvoorbeeld de opname van
calcium (synergisme).
venhuizen, een van de deelnemende paprikatelers, zag
in20L4 met eigen ogen dat er ook snel een tekort aan
kalium kan optreden als de voorraad op is. "Op een mat
was de druppelaar er bij een van de vier planten af. De
bladeren werden goudgeel doordat de andere planten
alles opnamen en er niets overbleef. Sindsdien is een
waarde van 0,5 mmol kalium in de drain voor mij de
ondergrens", zegt d,e teler van het ras Stayer (geel).
De deelnemende telers waren in eerste instantie ook
huiverig om kalium te verlagen vanwege het gevaar van
steeltjesrot. Dit indrogen van de vruchtstelen treedt
vooral op bij de eerste zetsels en wordt in verband gebracht met kaliumgebrek. "Maar waarschijnlijk speelt
de hoge fosfaat/kaliumverhouding een belangrijker
rol", meent Van de Water. "Fosfaat kan remmend werken op de kaliumopname. Zeker bij weinig druppelbeurten aan het begin van de teelt kan dit tot kaliumgebrek leiden. In de groep hebben we in ieder geval geen
Neusrot in paprika kan worden voorkomen met inzichten rond bijvoorbeeld kaligift in plantsapanalyses.
24
groenten&"fruit
g
ö
o
Calcium en mangaan
Dat de telersgroep de gift van kalium in de afgelopen
drie seizoenen flink heeft verlaagd, is te zien in de graflek. De K-waarden in de mat zíjn nog drastischer gedaald, omdat blijkt dat er steeds voldoende kalium in
het jonge blad aanwezig is. Ook wordt er minder ammonium gebruikt, omdat dat de opname van calcium in
de weg zit. Het voornaamste doeI, het verhogen van het
calciumgehalte in de jonge plantdelen, wordt desondanks niet overtuigend gehaald. "Het gehalte calcium
laat nog veel pieken en dalen zíen, al is het gemiddelde
van circa 60 ppm best redelijk. Het valt níet mee om
steeds de streefwaarde tussen 50 en 100 ppm te halen. Maar je ziet wel dat telers die het laagst in kalium
zitten een hoger calciumgehalte vinden", zegt de adviseur. Ook het verlagen van fosfaat en magnesium kan
helpen bij het verhogen van de calciumopname. "Maar
het blijft moeiiijk calcium in de plant te krijgen. Van
de andere kant: door calcium centraal te stelien hebben
we in de telersgroep de problemen met neusrot wel getackeld."
Teler Jan Janssen in Nootdorp heeft de indruk dat het
paprikagewas (ras Maldonado, rood) een stuk minder
gevoelig is voor neusrot sinds hij dit jaar is gaan werken
met bladsapanalyses en advies van HortiNova. "Ik heb
er een goed gevoel bij. Het percentage klasse 2 ligt dit
jaar 1 tot 1,5 punten lager dan vorígjaar. Toen was het
toch ook niet erg warm, maar we zagen vanaf het vierde
zetsel veel neusrot. We durven nu veel lager te gaan in
de kaliumgift."
Behalve calcium vraagt ook mangaan continu aandacht. Bij de substraatteelt moet mangaan in het begin gepusht worden, maar later hoopt het zich op in de
mat en moet de gift verlaagd worden, om de opname
van zink en ijzer niet in de weg te zitten en chlorose te
voorkomen. Biologische telers hebben het hele jaar de
grootste moeite om voldoende mangaan in de piant te
krijgen, omdat de pH van de bodem (mede door het gebruik van compost) vaak hoog is. "We telen hier op een
zeebodem met pH 7,5 waardoor het mangaangehalte in
de plant heel laag is. En als je stoomt is het daarna weer
veel te hoog", zegt bedrijfsleider Tonnie Vink bij Ruud
van Schie bv in Ens. Het lage mangaangehalte vergroot
volgens hem de gevoeligheid voor Verticillium. Hij probeert daarom het gehalte te verhogen door eens ín de
drie weken mangaanchelaat via de lvm op het gewas
te brengen. "Je ziet we1 hogere cijfers in de plantsapanalyses, maar voor een deel is dat ook wat er op de
buitenkant van het blad achterbleef." Vanaf begin juli
wordt het gewas te hoog om te lvm-en en geeft hij extra
mangaansulfaat mee met het druppelwater. "Maar dat
werkt minder goed dan de bladbemesting."
Seizoensinvloeden en besparingen
Uit de plantanalyses biijkt dat het stadium van de plant
en het seizoen invloed hebben op de gehaltes van nu-
6rafiek gem. giet- en matciifers kalium2013l2OL5 gangbare telers, inclusief het
gehatte jonge blad op basis van plantsap
!4COO
12CCo
iomc
aom
E.
a
60m
40m
ii
izzqzazszotz14to3a4o42444749972
o
Iir""
\.v-f".r-i,r
46
A7OL2!476ÍA7O2224262A3O3234363A4O42474951:2
"l'"
toco
i1
I
i"'u
o
81012141618202224262830323436384042
2014
2o1l
4
o
2
46
'
20,5
weeknummers /Èórial
Í
o
Gem.
K -
Kalium
*
Mah,ater - Gem. x
_
Kalaum *PiÈntÉp
_
Gem-
K' jonge
hlad
-cietwder-
De
gift van kalium
in de
is in de afgelopen drie seizoenen sterl( verlaagd. Dit zorgde voor een nog drastischer daling van de l(-waarden
mat. Het blijkt dat er steeds voldoende l<alium in het jonge blad aanwezig is'
triënten. In het begin moet er bijvoorbeeld extra magnesium gedoseerd worden. "Over het algemeen komen
de planten met een laag gehalte aan spoorelementen en
magnesium op de tuin", zegt Van de Water. "Eigenlijk
moet je bij het voldruppelen al weten wat de samenstelling in de opgekweekte plant is", vindt hij. Omdat
in het begin weinig wordt gedruppeld en onbelichte
ge'wassen maar langzaam groeien, adviseert hij om in
deze kritische periode in ieder geval wekelijks te bemonsteren. Paprikateler Slaman houdt sterk rekening
met de mate van verdamping van het gewas. "De anthocyaanverkleuring op gele vruchten heeft te maken
met de beschikbaarheid van voldoende vocht. Ik heb de
EC van het druppelwater daarom vanaf april verlaagd
vanminimaal 2,Bnaar minimaal 2,0. Maardanmoet je
wel goed opletten dat de verhoudingen van elementen
in de plant goed blijven. Het mangaancijfer in de drain
is bijvoorbeeld altijd te laag, terwijl er voldoende aanwezig is. Ik ben er dus veel minder van gaan geven." Het
kopercijfer in de plant begint hoog, maar zakt later ver
terug en ijzer gaat sterk op en neer. "De opname wordt
bemoeilijkt bij hoge plantbelasting en hogere pH."
Om veel sneller in te kunnen spelen op de waardes in de
plant, halveert Slaman in het voor- en najaar de bakvulling voor de meststoffen naar 5 kuub. "Dat begint al in
augustus. En vanaf 1 oktober ga ik al naar een druppel-EC van 1,5. Er zit nogvoldoende in de mat en in de
plant verandert er niet veel meer. Dat scheelt meststoffen en is minder belastend voor het milieu."
Het meststoffengebruik is bij alle deelnemers van de
groep flink gedaald. "Voor de twee pallets kalisalpeter
die ik per seizoen bespaar kan ik de analysekosten van
250 monsters in anderhalf jaar al betalen", zegt S1aman. Bij biologisch bedriif Ruud van Schie bv is het
meststoffengebruik nog drastischer gedaald. "We gebruiken minder dan de helft van vroeger", zegt Vink.
"Daarmee besparen we jaarlijks ongeveer 50 cent per
vierkante meter. We hebben jarenlang steeds 100 kuub
compost per hectare gegeven, waardoor het gehalte organische stof is verhoogd van 0,5 tot 5,5To. Maar et zit
nu erg veel kalium en stikstof in de bodem. We hebben
drie jaar achter elkaar geen compost meer gestrooid en
haalden de eindstreep met maar twee keer bijmesten.
We zijn dit jaar weer begonnen met 50 kuub compost
per hectare." o