Psychodiagnostiek ten behoeve van PEN PD Prof. Dr. Jan Derksen www.jjlderksen.com Hoe diagnosticeren we? Waaruit bestaat ons gereedschap? • Goed kijken (observeren) • Adequaat praten (interviewen) • Testen (psychologische tests) Geschiedenis • De klinisch psycholoog als diagnosticus • De klinisch psycholoog als behandelaar • De klinisch psycholoog als diagnosticus en behandelaar (psychotherapeut) • Het concept van onderzoeker en clinicus • Wat brengt de toekomst? De Intake • Beetje zenuwachtig? De intake 1 • Eerste contact van een nieuwe patiënt met psychologische hulp: wat kan ik verwachten? • Belang van een ervaren kracht aan de poort. • Informatie via secretaresse of psychologisch assistente. • Gegevens van de kaart. De intake 2 • Patiënt zelf ophalen uit de wachtkamer. • Goed observeren. • Hand geven, voorstellen, duidelijke informatie geven. • Wie mag er bij zijn? • Spreekkamer, opstelling: zithoek en bureau. De intake 3 • • • • • • Begin vraag: wat kan ik voor u doen? wat zijn uw klachten of problemen? waarmee kan ik u helpen? vertelt u maar. Let goed op de eerste formulering van de klachten. De intake 4 • Meestal begint de persoon met de klachten te vertellen. Indien dit niet zo is, is het belangrijk wel op de klachten of problemen te komen die iemand hier hebben gebracht. • Is de patiënt uit zichzelf gekomen, gestuurd of gebracht? De intake 5 • De klacht(en): • Aard, intensiteit, frequentie van optreden, duur, functionele analyse. • Hoe lang bestaan de klachten? • Welke invloed hebben deze op het dagelijkse leven? • Meldt de patiënt nog andere klachten? De intake 6 • Onderzoek de volgende symptoomstoornissen: • angststoornissen (paniekaanvallen, fobieën, obsessief-compulsieve klachten, stressverschijnselen, etc) • stemmingsstoornissen (depressie, agressie, manie, suïcidaliteit) • somatoforme stoornissen (expressies, bezorgdheden) Intake 7 • • • • • • Onderzoek: lichamelijk klachten, medische geschiedenis medicijnen gebruik (let op psychofarmaca) psychotische symptomen Leefstijl, verslavingen contacten met justitie De intake 8 • Onderzoek van de persoonlijkheid: • kunt u uzelf eens beschrijven zodanig dat ik een goede indruk krijg van uw persoon, van uw karakter, uw manier van doen, omgaan met andere mensen. Betrek hierbij uw leefsituatie, uw opleiding en werk, uw intieme relaties en vriendschappen, uw hobby’s en interesses, seksualiteit, etc De intake 9 • Houding van de diagnosticus bij dit deel: • open, minder structuur geven, patiënt zelf laten invullen • verhelderingvragen, confrontaties met tegenstrijdigheden, proefduidingen De intake 10 • Let op: • iemands vermogen om gevoelens te beleven en te uiten, de introspectie, zelfobservatie en reflectie • iemands assertiviteit • de vormgeving van seksualiteit en agressie in het gedrag • de trekken volgens cluster A, B of C. De intake 11 • Cluster A: vreemd, bizar, achterdochtig (paranoïde, schizoïde, schizotypisch) • Cluster B: impulsief, overdreven, emotioneel (theatraal, narcistisch, antisociaal, borderline) • Cluster C: angstig, vermijdend, afhankelijk (vermijdende, afhankelijke, obsessiefcompulsief, passief agressief) De intake 12 • • • • Indien er voldoende tijd is: gezin van herkomst, beknopte levensgeschiedenis, ziekten en problemen van ouders en familieleden. De intake 13 • Verwachting van psychologische hulp? • Bereidheid om erin te investeren in psychologische zin, in de zin van tijd, in financiële zin. • Mogelijkheden voor heteroanamnese. • Uitleg van werkwijze in het vervolg Doe een intake • Let op de problemen, hiervoor genoemd • Breng deze volgende week mee • We leren van feedback aan elkaar