Groeiachterstand van je ongeboren kind

Groeiachterstand van je ongeboren kind
Inhoudsopgave
Klik op het onderwerp om verder te lezen.
Normale groei van je kind tijdens de zwangerschap
Ontstaan
Oorzaken
Toename
Klachten
Behandeling
Mogelijke gevolgen voor je kind
Gevolgen voor jou en je partner
Een volgende zwangerschap
Tot slot
Adressenlijst
Belangrijke telefoonnummers
1
1
2
2
2
2
4
5
5
6
6
6
Je bent onder controle in het ziekenhuis in verband met een mogelijke groeiachterstand van je
ongeboren kind. De medische term hiervoor is intra-uteriene groeiretardatie (IUGR). Wat een
groeiachterstand voor jou en je kind kan betekenen, lees je in deze brochure.
Normale groei van je kind tijdens de zwangerschap
De mate van groei van je ongeboren kind is afhankelijk van genetische factoren, zoals het land van
herkomst van de ouders, hun lengte en gewicht en omgevingsfactoren. De groei wordt verder
beïnvloed door de voeding van de moeder, het gebruik van (giftige/schadelijke) stoffen, zoals in
rookwaren, de werking van de moederkoek (placenta) en hormonale omstandigheden.
Het gewicht van je kind is na 22 weken zwangerschap ongeveer 500 gram. Na 28 weken weegt het
ongeveer 1000-1200 gram. Daarna stijgt het gewicht met ongeveer 200 gram per week. Jongens zijn
bij de geboorte gemiddeld zwaarder dan meisjes. Dit verschilt ongeveer 120 tot 150 gram bij
voldragen kinderen.
Ontstaan
Een kind in de baarmoeder groeit normaal als de moeder, het kind en de moederkoek (de placenta; de
voedingslink tussen beiden) gezond zijn. Een storing in één van deze factoren kan de groei negatief
beïnvloeden.
Een groeiachterstand ontstaat in de meeste gevallen door een verminderde werking van de
moederkoek (placenta). De innesteling van de moederkoek in de baarmoeder aan het begin van de
zwangerschap is belangrijk. Ook de ontwikkeling van de verbinding tussen de moederkoek en de
bloedvaten in de baarmoeder is van groot belang. Een verstoring hierin begrenst de groei van je kind.
Naarmate het in de tweede helft van je zwangerschap groter wordt, kan op de moederkoek een
bepaald moment tekort schieten. Hierdoor vertraagt de groei van het kind. De belangrijkste organen,
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
Livive, Centrum voor Verloskunde
St. Elisabeth Ziekenhuis, Hilvarenbeekseweg 60, 5022 GC Tilburg,
Route 81, Telefoon: (013) 539 10 20 E-mail: [email protected] Website: www.livive.nl
1
zoals het hart, de hersenen en de bijnieren blijven voldoende bloed krijgen. Vooral de schedel van het
ongeboren kind groeit hierdoor beter dan de buik. Dit is zichtbaar op de echografie.
Een groeiachterstand kan alleen vastgesteld worden door middel van vervolgonderzoeken (herhaalde
echografieën).
(terug naar de inhoudsopgave)
Oorzaken
Een oorzaak voor een groeiachterstand is niet altijd te vinden. Er zijn een aantal (risico)factoren die
een groeiachterstand kunnen veroorzaken. Denk hierbij aan:
• de moeder rookt;
• de moeder gebruikt alcohol, drugs of medicijnen (intoxicaties);
• een infectie;
• chromosoomafwijkingen;
• groeiafwijkingen die voorkwamen in een eerdere zwangerschap;
• nierziekten;
• hoge bloeddruk bij de aanstaande moeder;
• stress.
Toename
De laatste jaren groeit het aantal kinderen, die geboren worden met een groeiachterstand toe. Dit is
voor een deel te verklaren door veranderingen in de samenleving.
• De gemiddelde leeftijd waarop vrouwen zwanger worden, stijgt. De kwaliteit van de bloedvaten (dus
ook degenen die naar de baarmoeder lopen en degenen die in de moederkoek groeien) wordt
minder naarmate een vrouw ouder wordt. Hierdoor ontstaat een groeiachterstand eerder bij
vrouwen die op latere leeftijd zwanger worden.
• Op latere leeftijd is de kans op een meerling groter. Bij meerlingen bestaat er een verhoogde kans
op een groeiachterstand.
• Wanneer een vrouw ouder wordt, neemt haar vruchtbaarheid af. Hierdoor hebben tegenwoordig
meer vrouwen een vruchtbaarheidsbevorderende behandeling nodig om zwanger te worden. Hierbij
komen meerlingen vaker voor, waardoor de kans op groeiachterstanden toeneemt.
• Steeds meer vrouwen roken. Dit beschadigt de bloedvaten en leidt tot afwijkingen in de
moederkoek. Hierdoor wordt de kans op een groeiachterstand groter.
(terug naar de inhoudsopgave)
Behandeling
Op het gebied van groei is bewaking van de conditie van je ongeboren kind het belangrijkste
onderdeel van de behandeling. Als blijkt dat een ongeboren kind een groeiachterstand heeft, wordt er
een uitgebreide vragenlijst (anamnese) met je doorgenomen. Zo wordt er beoordeeld of er
risicofactoren zijn voor het ontstaan hiervan. Opname in het ziekenhuis is vaak gewenst om rust te
houden en eventuele problemen zo snel mogelijk te herkennen en behandelen.
De gynaecoloog die je behandelt, bepaalt per dag wat de juiste behandeling voor jou is. Over het
algemeen wordt geprobeerd de zwangerschap zo lang mogelijk te laten duren. Als jij en je kind in
goede conditie zijn, kan dat zijn tot aan het moment dat de bevalling spontaan begint.
Een behandeling bestaat over het algemeen uit 3 onderdelen:
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
Livive, Centrum voor Verloskunde
St. Elisabeth Ziekenhuis, Hilvarenbeekseweg 60, 5022 GC Tilburg,
Route 81, Telefoon: (013) 539 10 20 E-mail: [email protected] Website: www.livive.nl
2
Intensieve controle
Echoscopisch onderzoek biedt informatie over de conditie, grootte en groei van je kind. Het maken
van een (groei)echo vindt ongeveer één keer per twee weken plaats. Verder wordt de hoeveelheid
vruchtwater in de gaten gehouden en vindt er een zogenaamde flowmeting plaats. Dit meet de
bloeddoorstroming in de navelstreng naar de moederkoek. Hoe beter die is, hoe beter de
mogelijkheden van je kind zijn om te groeien.
Een hartfilmpje van je kind biedt inzicht in zijn/haar conditie. Daarom wordt dit dagelijks gemaakt.
Veel bedrust en stoppen met roken
De effectiviteit van bedrust is niet aangetoond. Wel is bekend dat overmatige activiteit een slechte
invloed heeft op de groei van een ongeboren kind. Je mag wel uit bed om te douchen en naar het
toilet te gaan.
Het stoppen met roken is een belangrijke maatregel. Het effect hiervan is bewezen.
Observatie
Een verslechtering van de conditie van een ongeboren kind, gaat vaak samen met het afnemen van
zijn/haar bewegen. Er wordt daarom regelmatig gevraagd of je je kind goed voelt bewegen. 'Goed
betekent meer dan tien keer per 24 uur.'
Twijfel je, merk je veranderingen in de hoeveelheid bewegingen of in het patroon ervan, meld dit dan
aan je verloskundige, gynaecoloog of verpleegkundige.
Klachten
Lichamelijke en psychische klachten zijn 2 verschillende dingen.
Hieronder lees je een aantal kenmerken waar je mogelijk mee te maken krijgt. Houd in gedachten dat
elke zwangerschap verschillend is en dat jouw situatie anders kan zijn.
Lichamelijke klachten
Tijdens je zwangerschap kun je last hebben van normale, maar wel vervelende zwangerschapskwalen.
Denk aan rugpijn, vermoeidheid en/of slaapproblemen. Het is belangrijk deze klachten aan de
verpleging te melden. Een comfortabele situatie is gunstig voor jou en je gemoedstoestand. Het is ook
goed voor je kind, omdat er dan minder stresshormonen in je lichaam aanwezig zijn.
Psychische klachten
Psychische klachten kunnen voortkomen uit angst en/of onzekerheid. Je bent onverwacht in een
medisch traject terechtgekomen. Vaak heb je nauwelijks de tijd gehad om te kunnen bevatten wat er
allemaal gebeurt. Hierdoor kan er naast angst en/of onzekerheid een gevoel van machteloosheid
ontstaan.
Jij en je partner voelen zich als toekomstige ouders mogelijk overgeleverd aan en afhankelijk van
beslissingen die anderen nemen. Het is belangrijk dat je goed geïnformeerd bent. Dit kan angst en
onzekerheid gedeeltelijk wegnemen. Vraag daarom aan je verloskundige/gynaecoloog of
verpleegkundigen uitleg over je toestand en wat de verwachtingen zijn.
(terug naar de inhoudsopgave)
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
Livive, Centrum voor Verloskunde
St. Elisabeth Ziekenhuis, Hilvarenbeekseweg 60, 5022 GC Tilburg,
Route 81, Telefoon: (013) 539 10 20 E-mail: [email protected] Website: www.livive.nl
3
Mogelijke gevolgen voor je kind
De problemen die een ongeboren kind met een groeiachterstand ondervindt, hebben te maken met
een verminderde toevoer van voedingsstoffen en zuurstof door de moederkoek en met het tijdstip van
de bevalling.
Door een verminderde aanvoer van voedingsstoffen groeit je kind minder hard of treedt een
groeivertraging of -stilstand op. De hersenen en het hart van je kind worden eerst van
voedingsstoffen en zuurstof voorzien. Dit gaat ten koste van de aanmaak van een vetreserve,
waardoor je kind mager zal zijn. Het kan langere tijd zonder voldoende voedingsstoffen overleven
zonder daarvan grote schade te ondervinden. Een zuurstoftekort dat enige tijd duurt, heeft uiteindelijk
wel ernstige gevolgen voor je kind.
Met behulp van echo’s en hartfilmpjes maakt de gynaecoloog een inschatting van de groei en conditie
van je kind. Helaas is er nog geen methode beschikbaar die de conditie van het kind en de noodzaak
voor een ingreep met 100% zekerheid kan voorspellen.
Geboorte van je kind
Als de conditie van zowel jou als je kind het toelaat, heeft een natuurlijke (vaginale) bevalling altijd de
voorkeur. De bewaking van de conditie van je kind bestaat tijdens de bevalling uit vrijwel
voortdurende registratie van zijn/haar harttonen met behulp van een cardiotocografie (CTG).
Als de conditie van je kind achteruit lijkt te gaan, veroorzaakt een langer verblijf in de baarmoeder
problemen voor hem/haar. Denk hierbij aan een mogelijk zuurstoftekort en/of langdurig tekort aan
voedingsstoffen. De gynaecoloog kan dan adviseren de bevalling op te wekken door in te leiden met
behulp van een weeënopwekkend middel. Een ander optie is een keizersnede.
Wanneer de gynaecoloog denkt dat je ongeboren kind te weinig zuurstof krijgt, heeft het buiten de
baarmoeder een betere kans. In dat geval kan de geboorte van je kind worden vervroegd.
Als de geboorte plaatsvindt voor de 36e week van je zwangerschap of als je kind een te laag
geboortegewicht heeft, is opname op de couveuseafdeling meestal noodzakelijk. Soms dient dit alleen
ter observatie. In overleg met de kinderarts kun je opgenomen worden in het Moeder-Kind-Centrum.
Soms is zeer intensieve zorg voor jou en je kind noodzakelijk. Als de bevalling voor de 32 e week
wordt verwacht, of als er wordt verwacht dat je kind minder zal wegen dan 1500 gram, verwijst de
gynaecoloog je naar een ziekenhuis dat die zorg kan bieden. Je kind moet dan naar een
gespecialiseerde afdeling voor te vroeg geboren kinderen (NICU).
Problemen voor het kind na de geboorte
Kinderen die te klein zijn in verhouding tot de duur van de zwangerschap zijn niet ziek. Ze kunnen wel
te maken krijgen met bepaalde problemen. Dit komt onder meer door een (mogelijk) verminderde
weerstand. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die een (te) laag geboortegewicht hebben, vaak nog
enige tijd na de geboorte achterblijven in groei. Door de verminderde reserves die deze kinderen
hebben, zijn zij vatbaarder voor het krijgen van ziektes, zoals allergieën, astma en dergelijke. Dit
geldt tijdens hun eerste levensjaren en mogelijk ook daarna. Tijdens een zwangerschap valt niet te
voorspellen welke gevolgen een kind misschien overhoudt aan een groeiachterstand tijdens de
zwangerschap.
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
Livive, Centrum voor Verloskunde
St. Elisabeth Ziekenhuis, Hilvarenbeekseweg 60, 5022 GC Tilburg,
Route 81, Telefoon: (013) 539 10 20 E-mail: [email protected] Website: www.livive.nl
4
(terug naar de inhoudsopgave)
Gevolgen voor jou en je partner
Wanneer je wordt opgenomen, gebeurt er veel met je. Dat geldt niet alleen voor de tijd waarin je bent
opgenomen, maar ook voor die na de bevalling. Naast de hieronder genoemde klachten kun je andere
hieronder niet beschreven symptomen ervaren. Het is belangrijk te weten dat de genoemde gevolgen
niet bij iedereen optreden.
Gevolgen voor jou
Je hebt tijdens je zwangerschap in het ziekenhuis gelegen. Je kind is mogelijk met spoed gehaald of
het werd opgenomen op de couveuseafdeling. Zorgen kunnen er toe leiden dat je tot lang na de
bevalling allerlei klachten houdt. Die klachten kunnen variëren van moe-, lusteloos- of duizeligheid tot
concentratieverlies en een verminderd geheugen. Deze klachten verdwijnen na verloop van tijd.
De plotselinge overgang van een normale, gezonde zwangerschap naar een periode van angst en
zorgen, vergt verwerkingstijd. Je kunt last hebben van een schuldgevoel; het gevoel dat je lichaam
faalt of dat je faalt ten opzichte van je kind. Het is belangrijk deze gevoelens te bespreken met je
partner, je naaste omgeving en/of de betrokken hulpverleners.
Na de bevalling speelt soms ook angst een rol over de gezondheid van je kind of om alles opnieuw te
moeten doormaken tijdens een eventuele volgende zwangerschap. Omdat je op veel vragen geen
duidelijk antwoord vindt, kan een gevoel van onzekerheid en machteloosheid ontstaan.
Na de bevalling is de zorg voor je eventueel te vroeg geboren kind ook in praktische zin groot. Heen
en weer reizen naar het ziekenhuis (waar je kind vaak in de couveuse ligt), is vermoeiend.
In het dagelijks leven gaat er veel aandacht uit naar je kind. Hierdoor houd je vaak weinig tijd over
voor jezelf en je partner. Het is begrijpelijk dat er daardoor spanningen en soms psychische klachten
ontstaan. Desondanks ondervinden veel vrouwen hier weinig begrip voor, waardoor zij in hun
omgeving (en op het werk) tegen problemen aanlopen. Het kan helpen tijdens de opname in het
ziekenhuis (en eventueel daarna) een dagboek bij te houden. Wat je hierin opschrijft, kan voor zowel
jou als je partner een ruggensteun zijn bij de verwerking. Hetzelfde geldt voor foto’s gemaakt tijdens
je ziekenhuisopname, bevalling en de dagen daarna.
Gevolgen voor je partner
Voor je partner is de opname in het ziekenhuis ook een ingrijpende gebeurtenis. Het gaat hierbij om
twee mensen waar hij van houdt en waar hij zich zorgen over maakt. Meestal is er sprake van een
onverwachte omschakeling. Het ene moment is je partner samen met jou bezig met de zwangerschap
en de voorbereiding op het ouderschap. Het volgende moment staat hij er thuis alleen voor. In de
periode na de bevalling kunnen er allerlei emoties naar boven komen. Als jij en je kind aan de
beterende hand zijn, is er ruimte voor je partner om zijn gevoelens te verwerken.
Een volgende zwangerschap
Een gesprek met je gynaecoloog voorafgaand aan een volgende zwangerschap biedt je informatie over
wat je in een volgende zwangerschap mag verwachten. Als je opnieuw zwanger raakt, bespreken je
verloskundige en gynaecoloog aan het begin van je zwangerschap wie je deze periode begeleidt. Je
krijgt dan een nieuw persoonlijk zorgpad.
(terug naar de inhoudsopgave)
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
Livive, Centrum voor Verloskunde
St. Elisabeth Ziekenhuis, Hilvarenbeekseweg 60, 5022 GC Tilburg,
Route 81, Telefoon: (013) 539 10 20 E-mail: [email protected] Website: www.livive.nl
5
Tot slot
Als je na het lezen van deze brochure nog vragen hebt, aarzel dan niet deze aan je verloskundige of
gynaecoloog te stellen.
Adressenlijst
Als je daar behoefte aan hebt kun je contact met de Vereniging van Ouders van Couveusekinderen
opnemen.
Vereniging van Ouders van Couveusekinderen
Postbus 53178
1007 RD Amsterdam
Tel. nr. (020) 679 37 42
Belangrijke telefoonnummers
route 81
Livive, Centrum voor Verloskunde:
(013) 539 10 20
Website Livive: www.livive.nl
St. Elisabeth Ziekenhuis (algemeen):
(013) 539 13 13
route 64 (etage A)
Kindercentrum:
(013) 539 27 51
(terug naar de inhoudsopgave)
Livive, 9.859 12-12
©
Copyright St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg
afdeling Communicatie
Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
Livive, Centrum voor Verloskunde
St. Elisabeth Ziekenhuis, Hilvarenbeekseweg 60, 5022 GC Tilburg,
Route 81, Telefoon: (013) 539 10 20 E-mail: [email protected] Website: www.livive.nl
6