Pijnstillers

Bij elke zwangerschap is er een risico van 10 tot 15 % op een miskraam en
een risico van 2 tot 4 % op het krijgen van een baby met een aangeboren
afwijking. Onderstaande informatie gaat over de vraag of deze risico’s groter
worden door het gebruik van bepaalde geneesmiddelen. Overleg het gebruik
van geneesmiddelen bij kinderwens, zwangerschap of borstvoeding altijd met
uw verloskundige, arts of apotheker.
Pijnstillers
Over welke pijnstillers gaat deze informatie?
Er kunnen verschillende geneesmiddelen worden
gebruikt tegen pijn. Hier beschrijven we alleen
kortdurend gebruik van de meest gebruikte
pijnstillers, die zonder recept verkrijgbaar zijn:
paracetamol, ibuprofen, diclofenac en naproxen.
Paracetamol is effectief bij lichte tot matige pijn. De
zogenoemde
NSAID’s,
(ontstekingsremmende
geneesmiddelen) ibuprofen, diclofenac en naproxen
worden, buiten de zwangerschap, gebruikt als
paracetamol onvoldoende helpt: bij ernstige pijn en
bij ontstekingen.
De NSAID’s zijn ook verkrijgbaar onder
verschillende merknamen: ibuprofen (Advil®,
Brufen®, Nurofen® en Sarixell), diclofenac
(Voltaren®) en naproxen (Aleve®).
En waaronder valt aspirine dan?
In de volksmond wordt de naam aspirine wel eens
gebruikt, terwijl eigenlijk paracetamol bedoeld
wordt. De ‘echte’ aspirine bevat acetylsalicylzuur
(Aspirine®, Aspro®). Dit middel wordt in hoge
dosering (meer dan 320 mg/dag) soms nog als
pijnstiller gebruikt. De informatie onder de volgende
kopjes geldt wat betreft aspirine alléén voor deze
hoge dosering.
Uitzondering: De lage dosis aspirine (tot 100
mg/dag) mag wel.
Sommige vrouwen krijgen tijdens de zwangerschap
aspirine voorgeschreven in een lage dosis, om
placenta gerelateerde zwangerschapscomplicaties
te voorkomen zoals bijvoorbeeld zwangerschapsvergiftiging (preeclampsie) Bij gebruik van deze
lage dosis aspirine als bloedverdunner (bijvoorbeeld
Aspirine Cardio®, Ascal®) worden géén nadelige
effecten gezien op de moeder of op het (ongeboren)
kind. De lage dosis aspirine mag dus wél worden
gebruikt tijdens de zwangerschap.
http://www.lareb.nl/Teratologie.aspx
Welke pijnstillers mag ik gebruiken tijdens mijn
zwangerschap?
Paracetamol kan gedurende de hele zwangerschap
gebruikt worden, het is het voorkeursmiddel bij pijn.
De NSAID’s ibuprofen, diclofenac, naproxen (en
ook hoge dosis acetylsalicylzuur (meer dan 320
mg)) mogen niet gebruikt worden in de tweede helft
van de zwangerschap. Ook in de eerste helft van de
zwangerschap is het niet aan te raden om NSAID’s
te gebruiken. Als het eerste keusmiddel
paracetamol voor u onvoldoende werkt, overleg dan
met uw behandelend arts.
Is de kans om zwanger te worden kleiner als ik
pijnstillers gebruik?
Bij paracetamol is hiervan geen sprake.
Ook bij kortdurend gebruik van NSAID’s is dit
waarschijnlijk niet het geval. Alleen bij langdurig
gebruik ziet een beperkt aantal onderzoeken een
klein effect: soms duurt het langer om zwanger te
worden. Maar het is moeilijk te zeggen of het
NSAID daarvan ook echt de oorzaak is.
Heb ik bij het gebruik van pijnstillers meer kans
om een miskraam te krijgen?
Bij paracetamol is hiervan geen sprake. Dit middel
kan ook vroeg in de zwangerschap gebruikt worden.
Bij NSAID’s weten we het niet zeker: misschien is er
een iets verhoogd risico op een miskraam. Daarom
kunt u deze middelen voor alle zekerheid ook rond
de bevruchting beter niet gebruiken.
Kan het gebruik van pijnstillers aangeboren
afwijkingen geven bij mijn kind?
Paracetamol is de eerste keus pijnstiller tijdens de
zwangerschap, het geeft bij normaal gebruik geen
verhoogde kans op aangeboren afwijkingen.
In de eerste helft van de zwangerschap is het niet
aan te raden om NSAID’s te gebruiken. Als u toch
kortdurend een NSAID in een normale dosering
Opgesteld op 1 november 2011 Bijgewerkt augustus 2016
heeft gebruikt, verwachten we geen verhoogde
kans op een aangeboren afwijking. In enkele kleine
onderzoeken is gesuggereerd dat er iets meer kans
zou zijn op een hartafwijking. Maar daarover is niet
voldoende duidelijkheid.
Ik heb al pijnstillers gebruikt tijdens mijn
zwangerschap, wat zijn nu de risico’s?
Paracetamol is de eerste keus pijnstiller tijdens de
zwangerschap. Bij normaal gebruik (niet meer dan
de aangeraden maximale dosering) verwachten we
bij dit middel geen effect op het ongeboren kind.
Meermaals gebruik van NSAID’s in de eerste helft
van de zwangerschap wordt afgeraden. Heeft u een
enkele keer een NSAID gebruikt, bijvoorbeeld toen
u nog niet wist dat u zwanger was, dan is er geen
directe reden tot zorg.
In de tweede helft van de zwangerschap mogen
geen NSAID’s gebruikt worden. Gebruik van deze
middelen geeft namelijk iets meer kans dan normaal
op een verminderde hoeveelheid vruchtwater en op
problemen bij de bevalling (minder weeën, meer
bloedverlies). Dit geldt vooral als er langdurig hoge
doseringen zijn gebruikt. Uit wetenschappelijk
onderzoek blijkt verder dat gebruik van NSAID’s in
het derde trimester een verhoogde kans geeft op
voortijdige sluiting van de ductus arteriosus. Dit
bloedvat heeft een belangrijke functie in de
bloedsomloop van het ongeboren kindje en sluit
normaal gesproken pas na de geboorte. Bent u in
de tweede helft van uw zwangerschap en heeft u
pasgeleden NSAID’s gebruikt? Neem dan contact
op met uw verloskundige of gynaecoloog.
NB deze informatie geldt NIET voor lage
dosering aspirine! (Zie kopje aspirine)
Kan de pijnstiller die ik tijdens de zwangerschap
heb gebruikt nog invloed hebben op mijn kind
na de geboorte?
Normaal gebruik van paracetamol tijdens de
zwangerschap heeft geen nadelige effecten op het
kind na de geboorte. NSAID’s mogen niet gebruikt
worden in de tweede helft van de zwangerschap
omdat een direct effect kan optreden op het
ongeboren kind (zie ‘Ik heb al pijnstillers gebruikt,
wat zijn de risico’s’). Er zijn geen aanwijzingen voor
effecten die pas na de geboorte optreden
Naproxen is van de NSAID’s tweede keus, omdat
het iets meer in de moedermelk overgaat en ook
langzamer wordt afgebroken, waardoor de baby
meer wordt blootgesteld aan dit middel.
Acetylsalicylzuur (aspirine) gaat ook over in de
moedermelk en heeft dus niet de voorkeur.
Wat als de vader pijnstillers gebruikt?
Voor zover bekend heeft gebruik van pijnstillers
door de vader geen invloed op zijn vruchtbaarheid
of op het ongeboren kind.
Relevante literatuur
Briggs GG, Freeman RK, Yaffe SJ. Drugs in pregnancy and
lactation, 10th edition. Philadelphia: Lippincott Williams &
Wilkins, 2015
De Jong L, Janssen PGH et al. NHG-Standaard Pijn 2015
https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-pijn
Hale ThW. Medications and Mother’s Milk, 16th edition. Amarillo:
Hale Publishing, 2014
Kallen B, Reis M. Ongoing Pharmacological Management of
Chronic Pain in Pregnancy. Drugs 2016 76(9):915-24.
Koren G. Nonsteroidal antiinflammatory drugs during third
trimester and the risk of premature closure of the ductus
arteriosus: a meta-analysis. Ann Pharmacother 2006; 40: 824829
Nakhai-Pour,H.R.; Broy,P.; Sheehy,O.; Berard,A. Use of
nonaspirin nonsteroidal anti-inflammatory drugs during
pregnancy and the risk of spontaneous abortion. Canadian
Medical Association Journal, www.cmaj.ca sept 2011
Stone,S.; Khamashta,M.A.; Nelson-Piercy,C. Nonsteroidal antiinflammatory drugs and reversible female infertility: is there a
link? Drug Saf 2002; 25: 545-551
pREGnant
Deel uw ervaring met geneesmiddelgebruik
tijdens de zwangerschap! Hoe meer vrouwen
meedoen, hoe meer informatie we krijgen over de
veiligheid van geneesmiddelen in die belangrijke
periode. Doet u ook mee? Zie www.pregnant.nl.
Kan ik borstvoeding geven als ik pijnstillers
gebruik?
Van paracetamol gaat maar weinig over in de
moedermelk; het is ook tijdens de borstvoeding de
eerste keus pijnstiller.
Ibuprofen en diclofenac kunnen ook gecombineerd
worden met borstvoeding, want er komen slechts
minimale hoeveelheden terecht in de moedermelk.
http://www.lareb.nl/Teratologie.aspx
Opgesteld op 1 november 2011 Bijgewerkt augustus 2016