Mise en page 1 - Basilique cathédrale de Saint

basilique saint-denis NL.qxp_denis 12/02/15 11:16 Page1
Bezoek
Koninklijk mausoleum
Informatie
Geschiedenis
Bezoek
Koninklijk mausoleum
▲
Informatie
Geschiedenis
▲
▲
Een Koninklijk mausoleum
Woordenlijst
Nauwe banden met de monarchie
Via de zeer populaire cultus van Saint-Denis
wist de basiliek* zich al vroeg te binden aan
het koningshuis. Het wordt het favoriete
mausoleum van de Franse koningen.
Elke dynastie zet de traditie voort om zo
haar legitimiteit te bevestigen. Er werden
42 koningen, 32 koninginnen, 63 prinsen en
prinsessen en 10 grote persoonlijkheden uit het
Koninkrijk begraven; Napoleon I wilde er zelfs
een keizerlijk mausoleum van maken. Dagobert
werd er als eerste koning begraven. Op enkele
uitzonderingen na werden hier vanaf Hugues
Capet alle koningen begraven. De eerste officiële
optekening van de Franse geschiedenis was
van de hand van dionysische monniken.
Abdij: klooster onder leiding van een abt of abdis.
Basiliek: de term die vanaf de IVde eeuw gebruikt
wordt voor kerken met marmeren zuilen en een
houten plafond, als verwijzing naar de Romeinse
burgerlijke gebouwen. Deze benaming is ook een
privilege dat aan pelgrimskerken word gegeven.
Cenotaaf: een grafmonument waarin geen
stoffelijk overschot aanwezig is.
Gisant: grafbeeld dat een liggend personage
uitbeeldt.
Kathedraal: hoofdkerk in een bisdom waar zich
de zetel van de bisschop bevindt.
Kruisrib: boog die dient ter versterking van een
gewelf.
Priant of orans: grafbeeld dat een biddend
personage uitbeeldt.
Rozetvenster: groot rond venster.
Een uitzonderlijke grafkunst
Praktische informatie
De basiliek* huisvest tegenwoordig meer dan
70 gisants* en graftombes, een unieke collectie
in Europa. De collectie geeft een beeld van de
evolutie van de grafkunst, van de gisants* met
open ogen uit de XIIde eeuw tot de grote
composities uit de renaissance die de dood
associëren met de hoop op wederopstanding.
Gemiddelde duur van het bezoek: 1 uur 15 min.
Bezoeken met gids. Bezoeken met audiogids.
Aangepaste bezoeken voor mindervaliden
Uitleen van rolstoelen
Centre des monuments nationaux
Basilique cathédrale de Saint-Denis
1 rue de la Légion d’honneur
93200 Saint-Denis
tél. 01 48 09 83 54
[email protected]
www.monuments-nationaux.fr
crédits photos Arch. phot. © Centre des monuments nationaux, Paris. illustration Tout pour plaire. conception graphique Plein Sens, Anders. réalisation beau fixe. traduction InPuzzle. impression Stipa, janvier 2015.
Geschiedenis
Bezoek
Koninklijk mausoleum
Informatie
nederlands
basiliek-kathedraal
van Saint-Denis
Mausoleum van de Franse koningen
Een Koninklijke abdij*
De basiliek* staat op de plaats van een GalloRomeinse begraafplaats waar zich het graf
van Saint Denis bevindt
die beschouwd wordt als de
eerste bisschop van Parijs
en rond 250 als martelaar
werd erkend. Het is een
pelgrimsplaats uit de Vde
eeuw; in de VIIde eeuw is Dagobert de mecenas.
Pepijn de Korte wordt hier in 754 tot koning
gezalfd. In de middeleeuwen is het één van de
machtigste benedictijner abdijen*. Vanaf de Vde
eeuw worden hier de meeste Franse koningen en
koninginnen begraven.
Geboorte van de gotische kunst
In de XIIde eeuw heeft de abt Suger van SaintDenis veel politieke macht. Hij maakt van de
abdij* een bouwwerk dat het eerste gotische
kunstwerk wordt genoemd. Hij bouwt volgens
nieuwe architecturale technieken met onder
andere rozetvensters* en gewelven op
kruisribben*, waardoor een gekleurde lichtval
in het gebouw ontstaat. In de XIIIde eeuw onder
Lodewijk de Heilige geven nieuwe werken de
basiliek* haar huidige aspect. Oorlogen en de
revolutie versnellen echter het verval van de
abdij*. Het gebouw wordt in de XIXde eeuw,
onder andere door Viollet-le-Duc, gerestaureerd
en wordt in 1966 een kathedraal*.
*Uitleg op de achterzijde van dit document.
basilique saint-denis NL.qxp_denis 12/02/15 11:16 Page4
Geschiedenis
Bezoek
Koninklijk mausoleum
Informatie
▲
De zuidelijke kruisbeuk
16
Begane grond
15
1 De bestelling van Lodewijk de Heilige is
gedateerd rond 1263 en bestaat uit 16 gisants*
waarvan er 14 zijn overgebleven. Zo laat de
koning zien dat de Capet dynastie de erfgenaam
is van de Merovingers en de Karolingers.
2 De gisants* in de tijd van de Valois. De gisant*
van Karel V de Wijze is waarschijnlijk de eerste
officiële uiting van de geschiedenis van de
grafbeeldhouwkunst en een meesterwerk uit
de middeleeuwse beeldhouwkunst.
3 De graftombe van Frans I, Claude de France en
drie van hun kinderen werd elf jaar na de dood
van de koning in 1547, geplaatst. De winnaar van
de slag van Marignano wordt uitgebeeld in een
indrukwekkende ‘arc de triomphe’, teken van de
herontdekking van de oudheid in de renaissance.
13
17
14
18
2
12
11
9
B
1
10
A
3
Het chevet
A receptie-kaartverkoop
B toiletten
5
De crypte
7
4
4 In de kapel van de Bourbons bevinden zich
cenotafen* uit de XIXde eeuw ter ere van de
dynastie van de Bourbons, evenals het
gemummificeerde hart van Lodewijk XVII.
5 In de crypte van Suger zijn verschillende
kapitelen die onder andere gewijd zijn aan het
leven van Saint Benoît te zien. In een van de
kapellen, in de kooromgang, staat de sarcofaag
van Arégonde, de vrouw van koning Clotaire, die
tussen 580 en 590 stierf en als eerste koningin in
Saint-Denis werd begraven.
6 De archeologische crypte toont de resten van de
eerste gebouwen. Hier bevinden zich de graven van
de heilige martelaren Denis, Rustique en Eleuthère.
7 De grafkelder van de Bourbons huisvest de
resten van Lodewijk XVI en Marie-Antoinette die
werden overgebracht van het Parijse kerkhof la
Madeleine door Lodewijk XVIII – de laatste
koning die in 1824 in de basiliek* werd begraven.
8
11 Hendrik II en Catherina de Medici hebben een
monumentale graftombe die tussen 1560 en 1573
werd gemaakt en geïnspireerd is op Italiaanse
gebruiken, met name qua gebruik van
verschillende kleuren materiaal. De beelden van
Germain Pilon, en vooral de uitgebeelde deugden
op de hoeken zijn van een uitzonderlijke kwaliteit.
12 De graftombe van koning Dagobert staat
op de plaats waar de koning in 639 werd
begraven, rechts van de relieken van Saint Denis.
6
Crypte
8 Het koningsossuarium bevat beenderen die
tijdens de revolutie zijn opgegraven uit Koninklijke
graven en door Lodewijk XVIII zijn verzameld.
De noordelijke kruisbeuk
9 De glas-in-lood ramen van het bovenste deel, met
twee rozetvensters, dateren uit de XIXde eeuw en
vervangen de middeleeuwse ramen waarvan het
lood tijdens de Franse revolutie was gesmolten.
10 Lodewijk XII en Anne van Bretagne zijn dood,
naakt en mager uitgebeeld in de graftombe van
Carrare marmer, en levend en in biddende houding
op het bovenste deel.
13 Het chevet van de abt Suger, een werk uit 1140
-1144, waarvan de bovenste delen in de XIIIde
eeuw zijn gerestaureerd, was bestemd voor het
tonen van de relieken van de heilige martelaren.
Het ontbreken van muren tussen de kapellen en de
grote ruimtes met ramen creëert een muur van licht.
14 De Merovinger koningen en koninginnen. De
gisants* van Clovis, eerste christelijke koning van
Frankrijk, zijn zoon Childebert en Frédégonde,
werden in de XIXde eeuw uit Parijse kerken
overgebracht.
15 Deze twee gisants* behoren tot de zeldzame
metalen graftombes die behouden zijn gebleven.
Het zijn twee jong gestorven kinderen van Sint
Lodewijk.
16 Van de glas-in-lood ramen van abt Suger is een
deel met vijf vensters overgebleven. Deze overleefden
de revolutie, maar leden vervolgens grote schade
en werden in de XIXde eeuw opnieuw geplaatst.
De kapel Sint Lodewijk
17 De oriflamme is een kopie van het vaandel dat
het Koninklijke leger in oorlogstijd droeg.
18 De priants* van Lodewijk XVI en MarieAntoinette werden door Lodewijk XVIII besteld
ter gelegenheid van de terugkeer van de
Koninklijke as en werden rond 1830 voltooid.
*Uitleg op de achterzijde van dit document.