The Netherlands The Netherlands Vitamin D Vitamin D for psychiatric outpatients with severe mental illnesses An enlightened necessity Vitamine patiëntenmet meteen eenbipolaire bipolairestoornis, stoornis, VitamineD-tekort D-tekort bij bij ambulante ambulante patiënten schizofrenie schizofrenieofofschizoaffectieve schizoaffectievestoornis stoornis R. Boerman, MANP/ verpleegkundig specialist GGZ . [email protected] | Dr. P.F.J. Schulte, opleider psychiatrie | Dr. D. Cohen, psychiater; GGZ R. Boerman, MANP/ verpleegkundig specialist GGZ . [email protected] | Dr. P.F.J. Schulte, opleider psychiatrie | Dr. D. Cohen, psychiater; GGZ Noord-Holland-Noord Noord-Holland-Noord An enlightened necessity for psychiatric outpatients with severe mental illnesses Vitamin D deficiency seems to be a worldwide Achtergrond: Voldoende vitamine D is van belang botten, spieren en problem, not only for the so voor called risk groups. gebit. Daarnaast lijkt het vanseems invloedtoopbecognitief functioneren Vitamin D deficiency a worldwide Sufficient serum levels of vitamin D are essential en depressie (Berk 2007). Itzhaky et al. (Israël, 2012) en Bogers problem, not only for the so called risk groups. & Bostoen (Nederland, 2012) vonden bij patiënten met for strong bones and muscles. Vitamin D might Sufficient schizofrenie serum levels vitamin D are essential (overwegend) eenofsignificant lagere vitamine Dalso be associated with mental well being (Berk spiegel bij een gezonde controlegroep. Het D advies van de for dan strong bones and muscles. Vitamin might Gezondheidsraad (2012)awareness luidt bij alleof personen met een of 2008). Increased the importance also D bespiegel associated with mental well being (Berk vitamine < 30nmol/l en allelevel vrouwen > 50 en a sufficient vitamin D serum has led usjaar to this mannen > 70 jaar met een vitamine D-spiegel < 50nmol/l 2008). Increased awareness of the importance of te prevalence and correlation study. We think it’s suppleren om osteoporose te voorkomen. a sufficient vitamin D serum level has led us to this important to screen our (out)patients with severe prevalence and correlation study. We think it’s mental illnesses (SMI) annually, on the one hand to important to screen our (out)patients with severe Doel: enhance the calcemic and non calcemic effects of Vaststellen de prevalentie van vitamine D-deficiëntie mentalvan illnesses (SMI) annually, on the one handbijto vitamin D, andinon other handmet to increase the ambulante patiënten dethe regio Alkmaar een bipolaire enhance the calcemic and non calcemic effects of stoornis of schizofrenie/schizoaffectieve possible effects of vitamin D onstoornis. mental well being. vitamin D, and on the other hand to increase the possible effectsof ofvitamin vitamin D Background D on mental well being. Methode: Bij patiënten in deisregio Alkmaar D in leeftijd tussen Background of vitamin Sun exposure most important forde a sufficient vitamin18 D en 65 jaar met een bipolaire stoornis onder behandeling van serum level. 90% of vitamin D is created in the skin underhet behandelcentrum bipolaire stoornissen (groepvitamin A) of D metthe Sun exposure is most important for a sufficient influence of UV-B (ultraviolet B) radiation (sun exposure). Only schizofrenie/schizoaffectieve stoornis onder behandeling van serum level. 90% of vitamin D is created in the skin under the 10% is gained from our diet. Netherlands lies at een FACT-wijkteam (groep B) Because werd naThe toestemming van influence of UV-B (ultraviolet B)laboratoriumcontrole radiation (sun exposure). Only approximately 52º North Latitude, the sun is most powerful from betrokkene naast de reguliere ook de 10% gained from our Half diet.an Because The lies atday vitamine bepaald. AprilisD-spiegel until September. hour of sunNetherlands exposure every approximately 52º North sun isDmost powerful during these months willLatitude, raise thethe vitamin serum level infrom the April until September. Half an hour of sun exposure every day blood. Patients with obesity might be at extra risk for having an during these vitamin monthsDwill raiselevel. the vitamin D serum level25nmol/l in the insufficient serum Serum levels below blood. Patients obesity might beosteomalacia. at extra risk for having is anan are a high risk with for osteoporosis and 80nmol/l insufficient vitamin D serum level. Serum levels below 25nmol/l ideal vitamin D serum level. are a high osteomalacia. 80nmol/l is an Tabel 1. risk for osteoporosis Groep Aand (N=62) Groep B (N=60) ideal vitamin D serum level. Demografische Method kenmerken Method During theNannual screening Geslacht man, (%) metabolic 20 (32) and cardiovasculair 41 (68) of our patients with SMI, the vitamin D serum level of 103 During the annual metabolic and cardiovasculair outpatients has been determined alongside the screening standard annual ofbloodprovision our patients with SMI, 1). theAge, vitamin D serum levelstatus, of 103Body (Figure gender, smoking Leeftijd, jaren: 48 (± 10.3) 44 (± 9.3) annual outpatients been alongsidewere the standard Mass Indexhas (BMI) anddetermined waist circumference determined. gemiddeld (s.d) (Figure 1). Age, gender, smoking status, Body bloodprovision Later during this study the Inventory of Depressive Symptoms, Mass Index (BMI) and waist circumference were determined. self report (IDS-SR) has been added. Later during this study Symptoms, Vrouwen > 50 jaar, 18the Inventory of Depressive 4 report (IDS-SR) has been added. N self Figure 1. Bloodprovision Figure 1. Bloodprovision Standard annual Extra bloodprovision bloodprovision Vitamin D study Standard annual Extra bloodprovision Resultaten: Fasting glucose Vitamin D bloodprovision Vitamin D study Groep A bestond uit 62 patiënten en groep B uit 60 patiënten HbA1c PTH (zie Tabel Tabel 2 geeft een overzicht van de aantallen Fasting1). glucose Vitamin D Lipidmet profile Calcium patiënten een vitamine D-tekort of ernstig vitamine DHbA1c PTH tekort.TSH Meer dan de helft van de onderzochte Phosphate patiënten heeft Lipid profile Calcium een vitamine D-spiegel < 50 nmol/l. Bij 18 patiënten (29%) van ALAT Alkaline phosphate groep A en 15 patiënten (25%) van groep TSH Phosphate B lag de spiegel <30nmol/l Kreat (ernstig vitamine D-tekort). Albumin ALAT Alkaline phosphate Respectievelijk 5 en 0 vrouwelijke patiënten >50 jaar hadden een spiegel De verschillen tussen groep Kreat tussen de 30-50nmol/l. Albumin » N = 103 » M= 39(38%) Tabel 2.64(62%), F = Groep A (N=62) Groep B (N=60) » N = 103 Vitamine » Age = D46 ± 13,1 » M = 64(62%), F = 39(38%) uitslagen »DBMI = 26,9 ± 7,943 ( ± 28.5) Vit spiegel 45 (± 31.5) » Age = 46in ±nmol/ 13,1 » Number of psychotic disorders = 66(64%) l (s.d) » BMI = 26,9 ± 7,9 » Mean vit D serum level = 46nmol/l ± 22 » Number of psychotic disorders = 66(64%) of IDS-SR = 35 (33%) < »50Number nmol/l, tekort 36 (58%) 33 (55%) » Mean vit D serum level = 46nmol/l ± 22 »30Number of IDS-SR = 35 (33%) <Results nmol/l, ernstig 18 (29%) 15 (25%) tekort Results 1. a mean vitamin D serum level of 46nmol/l is no significant correlation between BMI and vitamin D < 2. 50there nmol/l, vrouw > 5 (8%) 0 (0%) 1. a mean vitamin D serum level of 46nmol/l serum level. 50 jaar 2.3.there and and vitamin D thereisisno nosignificant significantcorrelation correlationbetween betweenBMI IDS-SR serum level. vitamin D serum level. 3. there is no significant correlation between IDS-SR and vitamin D serum level. Figure 2. Subdivision of vitamin D Discussie: Figure 2. Subdivision vitamin D Wij vinden bij patiëntenofmet een bipolaire stoornis bij 58% (95%BI 12% 46-70%) een vitamine D-tekort. Bij patiënten met schizofrenie/ 14% Deficient (< 2 schizoaffectieve stoornis is dit bij 55% (95%BI 42-67%) het geval. Als nmol/l) de criteria12% van de Gezondheidsraad 14% voor vitamine D-suppletie Deficient worden aangehouden, komt 37% (95%BI 26-50%) resp. 25% (95%BI (< 2 16-37%) van beide groepen in aanmerking voor behandelingnmol/l) met Insufficient ( vitamine D om osteoporose te voorkomen. Deficient (< 25 nmol/l) 49 nmol/l) In de algemene, autochtone Nederlandse bevolking ligt(25-49 de Insufficient Insufficient nmol/l) (2 23% prevalentie van ernstig vitamine D-tekort (gedefinieerd een Deficient (< 25 als nmol/l) Sufficient (50-74 nmol/l) 49 nmol/l) 5 spiegel < 25 nmol/L) bij 5,9% (95%BI 1,3-10,5) (van der Meer (Sufficient) Insufficient (25-49 nmol/l) 23% Optimum (> 75 nmol/l) 2011). De door ons bij psychiatrische patiënten gevonden nmol/l Sufficient percentages van ernstig vitamine D-tekort liggen vijf(50-74 keer nmol/l) hoger en (Sufficient) 50 komen overeen met het in Israël gevonden Optimum percentage van 28% (bij (> 75 nmol/l) Optimum (> een spiegel < 37nmol/L) en Nederland (32% in juni en 55%nmol/l in april met een spiegel < 30 nmol/L) (Bogers & Bostoen 2012). Bij ons nmol/l) beste weten vormen onze bevindingen de eerste replicatie van Optimum (> 7 51% prevalent vitamine D-tekort bij patiënten met schizofrenie innmol/l) Nederland en de eerste publicatie van een dergelijke bevinding bij 51% patiënten met een bipolaire stoornis wereldwijd. Bovendien maken Potential onze resultaten Nursing een klinischComplications relevant verschil in prevalentie van vitamine D-tekort bij de genoemde psychiatrische stoornissen Potential Nursing » Osteoporosis at earlyComplications age onaannemelijk. Als »deFall hoge riskprevalentie and fracturevan riskvitamine D-tekort bij patiënten met bipolaire stoornis, schizofrenie of schizoaffectieve stoornis elders in » » Osteoporosis at early age Muscle weakness Nederland wordt bevestigd, pleit dit voor opname van een jaarlijkse » » Fall risk and risk Dental/ jawfracture problems vitamine D-bepaling in de gebruikelijke somatische screening van » » Muscle weakness Depression deze patiëntenpopulaties of voor standaardsuppletie met vitamine D Dental/zo jaw 20»µgr/dag alsproblems bij ouderen boven de 70 jaar. » Depression Discussion Referenties: Discussion 1.etAal.significant correlation between the IDS-SR and vitamin Berk Med Hypotheses 2007;69:1316-1319; Itzhaky et al. Isr Med Assoc J. 2012;14(2):88-92; van der Meer et.al. Clin Endocrinol (Oxf.) 2008;68(3):466-72; D serum level has not been found, therefore we need to Gezondheidsraad. Gezondheidsraad, 2012; publicatienr. 2012/15.ISBN 1. A significant between the and vitamin enlarge thiscorrelation group. 978-90-5549-931-1; Bogers & Bostoen. Vitamin D IDS-SR levels in severely mentally ill patients compared to staff members in a long stay psychiatric unit. Poster, 3rd Biennial D serum level has not been found, therefore we need to SMI 2. We think, that due to their disease, lots of patients with Schizophrenia International Research Conference, 14-18 April 2012 Florence, Italië. A en B zijn niet significant. Author/ presentor: Author/ presentor: Remco Boerman Dan Cohen AnnetBoerman Nugter Remco Dan Cohen Annet Nugter enlarge group. are not this getting out into the sun enough. 2.3.We thatwe duedidn’t to their ofmuch patients with SMI In think, this study askdisease, patientslots how time they are not getting out into the sun enough. actually spend outside. 3. In this study we didn’t ask patients how much time they actually spend outside. | M ANP/ CNS/ RN | [email protected] | www.ggz-nhn.nl | Psychiatrist/ PhD Research Monitoring/ PhD | | MHead ANP/of CNS/ RN |and [email protected] | www.ggz-nhn.nl | Psychiatrist/ PhD | Head of Research and Monitoring/ PhD