de Eerstelijns

Service Apotheek Heeze experimenteert met eigen nierfunctiemeting
‘Pilot is succes vanaf de eerste prik’
Service Apotheek Heeze is begin oktober begonnen met het meten van de
nierfunctie bij patiënten waarbij die niet bekend is of de gegevens verouderd zijn. Het is een pilotproject dat zijn waarde meteen al bewezen heeft,
vindt apotheker Esther Bouten. ‘Bij de eerste keer prikken was het al raak.’
De waarde uit een creatininemeter is de
maat voor de werking van de nieren.
Voor het controleren van de dosering
van veel geneesmiddelen is de nierfunctie van belang. Bij minder goedwerkende nieren moet de dosering van
het geneesmiddel worden verlaagd. ‘De
pilot geldt voor het verstrekken van
vijf soorten antibiotica’, legt apotheker
Esther Bouten van Service Apotheek
­
Heeze uit. Bij een recept voor trimethoprim, claritromycine, nitrofurantoïne,
cotrimoxazol of norfloxacine krijgt de
apothekersassistente een waarschuwing. Een NAlert: op het beeldscherm
verschijnt een pop-up als het recept in
combinatie is met een ontbrekende of
verouderde nierfunctiewaarde van de
patiënt. De waarde is verouderd als die
van langer dan dertien maanden geleden is, vertelt Bouten.
Creatininemeter
Na zo’n alert wordt de nierfunctiewaarde opgevraagd bij de huisarts of het laboratorium. Levert dat niks op, dan kan
de apotheker of de assistent met een
vingerprik een druppel bloed afnemen.
‘Met een point-of-care creatininemeter
kunnen we dan binnen dertig secon-
34DEEERSTELIJNS DECEMBER 2014
den de nierfunctie bepalen’, zegt Bouten. De nierfunctie wordt uitgedrukt in
MDRD-waarden. Zijn die normaal, dan
wordt het recept klaargemaakt. ‘Bij licht
of sterk verminderde waarden nemen
we telefonisch contact op met de huisarts. In overleg passen we dan de medicatie of dosering aan.’ De cliënt kan de
al dan niet aangepaste medicijnen direct
meenemen. De gemeten nierfunctiewaarden worden ingevoerd in het Apotheek Informatie Systeem (AIS) en gedeeld met de betreffende huisarts. Zo is
de medicatiebewaking weer compleet.
Is een patiënt niet verrast als die nietsvermoedend voor zijn of haar medicijnen komt en het uitdraait op een vinger­
prik? Dat valt goed te ondervangen door
de juiste communicatie, zo vertelt Bouten. ‘We leggen eerst netjes uit wat de
bijwerkingen van het medicijn zijn, en
de invloed van de nierfunctie daarop.
Dan vragen we om akkoord om de
functiewaarden op te vragen. Als die
niet bekend zijn of verouderd, vragen
we om toestemming om een vingerprik
te nemen. Voor sommige mensen is het
wat onwennig om dit in de apotheek te
laten doen, maar door de uitleg heeft
nog niemand het geweigerd.’
Esther Bouten, apotheker van Service Apotheek
Heeze: ‘Bij de eerste keer prikken was het al raak,
want we ontdekten een verminderde nierfunctie.
Dus hebben we meteen de huisarts gebeld en de
medicatie aangepast.’ (Foto: Erik Kottier)
Tussendoor glippen
‘De huisartsen vinden het een mooi
project’, zegt de apotheker. ‘Doorgaans
controleren ze de patiënten in de risicogroep zelf op nierfunctie. Maar het kan
weleens voorkomen dat iemand tussendoor glipt.’ Het overleg en de samenwerking met de artsen verloopt goed,
zo oordeelt Bouten. Samen gaan ze zorgen voor een nog veiliger geneesmiddelengebruik.
Eigenlijk is de pilot nog maar net begonnen. Bouten: ‘Enkele assistentes
hebben zich van te voren verdiept in de
nierfunctie en creatininemeter. Zo hebben ze veel kennis opgedaan en kregen
ORGANISATIE
& INNOVATIES
ze de gelegenheid om te oefenen in het
prikken.’ En vanaf begin oktober worden metingen in de apotheek gedaan.
‘Bij de eerste keer prikken was het al
raak. Toen werd duidelijk dat dit een
nuttig project is, want we ontdekten
een verminderde nierfunctie. Dus hebben we meteen de huisarts gebeld. En
de medicatie aangepast.’ De apotheek
houdt nu bij hoe vaak ze prikken, hoe
vaak er overleg is met de huisarts en hoe
vaak de nierfunctie goed is. De proef
duurt tot begin volgend jaar, waarna de
verzamelde gegevens worden geëvalueerd. De controle kan worden uitgebreid naar alle geneesmiddelen waarbij
de nierfunctiewaarde van belang is.
Genomineerd
‘Wat ons betreft kunnen we nu al spreken van een geslaagd project’, zegt
Bouten. Voor het onderzoek werd ze
benaderd door de landelijke organisatie,
want Service Apotheek Heeze heeft al
eerder aan projecten meegewerkt. Aan
de pilot nierfunctiewaarden doen nu
vijftien apotheken mee, verspreid door
heel Nederland. Sommigen zitten in een
gezondheidscentrum, anderen zitten alleen. Sommigen hebben een koppeling
met een aantal huisartsen, anderen niet.
Sommige krijgen ook nierfunctiewaarden door van een laboratorium of ziekenhuis, andere leveren veel recepten
af aan passanten. De apotheken die geselecteerd zijn, hebben in het verleden
ook al projecten gedaan. Daarbij werd
bijvoorbeeld met een vingerprik cholesterol bepaald. Daarom was de stap om
met een vingerprikje de nierfunctie te
meten voor de meesten een logisch vervolg. Ook heeft de nascholingsdag van
Service Apotheek in 2014 in het teken
van nierfunctie gestaan, waardoor de
kennis weer opgefrist was voordat aan
het project werd begonnen.
Service Apotheek voert de pilot uit in
samenwerking met NControl, beiden
zijn Mosadex-dochters. Het project is
een van de acht genomineerden voor
de Achmea Eerstelijns Innovatieprijs die
op 11 december tijdens het Eerstelijns
Gala wordt uitgereikt. <<
Leendert Douma
‘Voor sommige mensen
is het wat onwennig
om een vingerprik
in de apotheek te laten
doen, maar door de
uitleg heeft nog niemand
het geweigerd’
DEEERSTELIJNS DECEMBER 2014 35