Verkiezing grootste natuurkundige

Grootste natuurkundige
RCC KOUDE & LUCHTBEHANDELING
Door ing. Dick Havenaar
voorzitter redactieraad RCC Koude & luchtbehandeling
Verkiezing grootste natuurkundige
Wie is de grootste natuurkundige aller tijden? Op woensdag 21 oktober 2009 kon daarover worden meebeslist in Museum Boerhaave in
Leiden. Dick Havenaar, voorzitter van de redactieraad, was op deze
bijzondere avond aanwezig en wil de lezer van RCC Koude & Luchtbehandeling deze informatie niet onthouden.
In zijn wonderjaar 1905 publiceerde Albert Einstein
(1879-1955) vijf uiterst originele artikelen die de
fysicawereld schokten. In 1915 stelde hij de algemene relativiteitstheorie op, die ook geldig is voor
versnelde bewegingen en gravitatiekrachten.
eenvolgens zijn dat Richard Feynman,
Christiaan Huygens, Albert Einstein,
Isaac Newton en Galileo Galilei.
Tussendoor werden korte live-demonstraties en opmerkelijke filmpjes
vertoond, verzorgd door Jos van den
Broek, die de natuurkunde achter de genomineerden belichtte. Bovendien was
het Museum Boerhaave vanaf 19:00
geopend voor een bijzondere, exclusieve
gelegenheid om onder meer de vulpen
van Einstein, kijkers en klokken van
Huygens en het Fysisch Kabinet ter
verbreiding van de wetten van Newton
te bewonderen.
Genomineerden
Op 21 oktober vond de ontknoping
plaats van de verkiezing van de grootste natuurkundige aller tijden. In de
maanden die hieraan vooraf gingen, zijn
door de Volkskrant, het populair-wetenschappelijke maandblad NWT Natuurwetenschap & Techniek en het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde de
uiteindelijk genomineerden geselecteerd.
Bezoekers van een website van bovengenoemde krant en tijdschriften konden
voorafgaand aan 21 oktober stemmen
op hun favoriet.
!
"#$ % &'(()*(+*&,(+-().&/#"#
Ook werd op 21 oktober bekend
gemaakt wie de winnaar werd van de
hoofdprijs die aan deze verkiezing verbonden was: onder de stemmers werd
een reisje verloot naar het Mekka van
de deeltjesfysica, het Zwitserse onderzoekscentrum CERN. Die ging naar De
heer J. van Santen.
De Nederlandse topnatuurkundigen Ad
Lagendijk, Vincent Icke, Sander Bais en
Klaas Landsman en wetenschapshistoricus Frans van Lunteren hielden een pleidooi voor hún favoriete fysicus. Achter-
Hieronder een overzicht en een korte
omschrijving van de genomineerde wetenschappers en hun specifieke onderzoeksresultaten en nominatie:
Einstein, Albert (1879-1955) ontwikkelde ondermeer de speciale (1905) en
de algemene relativiteitstheorie (1915)
en liet zien dat straling uit van elkaar
onafhankelijke energiekwantums bestaat (1905). In 1935 schreef hij samen
met Boris Podolsky (1896-1966) en
Nathan Rosen (1909-1995) een artikel
waarin ze probeerden aan te tonen dat
kwantummechanica geen complete fysische theorie is. Sander Bais nomineerde
Einstein.
Feynman, Richard Phillips (1918-
Grootste natuurkundige
RCC KOUDE & LUCHTBEHANDELING
Canon van de natuurkunde
Aanleiding van de verkiezing van de grootste
natuurkundige is het verschijnen van het
honderdste deel van de Wetenschappelijke
Bibliotheek, Canon van de natuurkunde, met
daarin beschrijvingen van honderd wetenschappers.
Voor het honderdste deel van de Wetenschappelijke Bibliotheek werkte Veen
Magazines samen met het Nederlands
Tijdschrift voor Natuurkunde, dat haar 75-jarig
bestaan viert. Het resultaat is Canon van de
natuurkunde, grotendeels geschreven door
redacteuren en medewerkers van het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde, waaronder Herman de Lang, Vincent Icke, Claud
Biemans en Rob van den Berg. Honderd
wetenschappers die een grote bijdrage aan
de natuurkunde leverden, passeren de revue.
Weliswaar zijn de makers niet van mening
dat de lezer alle kennis in dit boek paraat
moet hebben. “Veel liever genereren we een
vorm van respect en bewondering voor de
schoonheid van natuurkunde en de slimheid
van sommige van haar beoefenaars”, meldt
het voorwoord. Ze beseffen tevens dat ze
nog veel meer groten uit de natuurkunde
hadden kunnen beschrijven, maar de honderd
gekozen namen geven al een breed beeld
van belangrijke ontwikkelingen in drie millennia natuurkunde.
1988) deelde in 1965 de Nobelprijs voor
natuurkunde met Sin-Itiro Tomonaga
(1906-1979) en Julian Schwinger (19181994) voor hun werk op het gebied
van de kwantumelektrodynamica. Hij
was ook beroemd om zijn colleges, die
verzameld zijn in The Feynman Lectures on Physics. Ad Lagendijk bleek een
Feynman-fan.
Feynman genoot ook bekendheid door
zijn onderzoekingen in het lage temperatuurgebied Helium- 4.
Galilei, Galileo (1564-1642) beschreef
wiskundig de versnelde beweging. Hij
bestudeerde ook magnetisme en observeerde sterren en planeten met telescopen,
waarvan hij zelf het ontwerp verbeterde.
Volgens hoogleraar wetenschapsgeschiedenis Frans van Lunteren is Galilei
werkelijk de grootste natuurkundige.
Christiaan Huygens (1629-1695) stond aan de wieg
van de klassieke mechanica.
Huygens, Christiaan (1629-1695) stond
aan de wieg van de klassieke mechanica. Hij werd onder andere bekend
door zijn golftheorie van licht en door
de ontdekking van de maan Titan en de
ringen van Saturnus. Vincent Icke ging
voor Christiaan Huygens.
Newton, Isaac (1643-1727, volgens de
in Engeland toen nog gebruikelijke Juliaanse kalender is hij geboren in 1642)
was hoogleraar wiskunde in het Engelse
Cambridge. Zijn driedelige meesterwerk
Principia leidde tot een revolutionair
nieuw wetenschappelijk wereldbeeld.
Klaas Landsman beveelde Newton aan.
Helm
In een voorronde op internet hadden
zo’n vierhonderd geïnteresseerden al bepaald tussen welke vijf natuurkundigen
het uiteindelijk zou gaan. Een fotofinish
overigens: ook Marie Curie, Leonardo
da Vinci, Niels Bohr, James Maxwell en
Archimedes kregen veel publieke steun.
Dat het uiteindelijk appelen met peren
vergelijken is, werd geïllustreerd door
de Leidse hoogleraar wetenschapscommunicatie Jos van den Broek. In een
ludiek experiment liet Van den Broek
van enige hoogte een appel en een peer
vallen op het hoofd van de Nijmeegse
mathematisch-fysicus Klaas Landsman
(overigens mét helm). Geen verschil te
merken, was de conclusie.
Albert Einstein is toch écht de grootste
natuurkundige ooit. Dat was woens-
dagavond 21 oktober de conclusie van
een natuurkundeverkiezing.
Van de ruim tweehonderd aanwezigen
bracht 36 procent zijn stem uit op
Einstein. De Nederlander Christiaan
Huygens werd met 21 procent van de
stemmen een goede tweede. Richard
Feynman (17 procent), Isaac Newton
(14) en Galileo Galilei (12) sloten de rij.
De verkiezing vloeide voort uit het
boek Canon van de natuurkunde, een
bloemlezing van honderd grote fysici en
hun vondsten. Het idee om er een soort
Idols voor natuurkundigen aan vast te
knopen, was echter vooral ontstaan als
‘alibi om eens een mooie avond aan de
natuurkunde te wijden’, zei presentator
en adjunct-hoofdredacteur van NWT
Maarten Keulemans.
Kamerlingh Onnes
Voor de leden van de KNVvK en de trouwe
lezer van RCC Koude & Luchtbehandeling
is natuurlijk Kamerlingh Onnes de “grootste”
natuurkundige. Hij is immers de oprichter
( 23 september 1908) van de sinds 23
september 2008 Koninklijke Nederlandse
Vereniging voor Koude en initiatiefnemer van
de oprichting van ons blad. Daarom treft u,
aansluitend op het artikel over de verkiezing
van de grootste natuurkundige, een door Dr.
Helko van den Brom geschreven artikel aan
over de ontdekking van de supergeleiding
door Heike Kamerlingh Onnes. Dit artikel is
ook opgenomen in de Canon van de natuurkunde. Een interessant boek voor allen die
geïnteresseerd zijn in de ontwikkeling van de
natuurwetenschappen.
Bronvermelding
Museum Boerhaave
Lange St. Agnietenstraat 10
2312 WC Leiden
Postbus 11280
2301 EG Leiden
T: 071 – 5214224
F: 071 – 5120344
I: www.museumboerhaave.nl
"#$ % &'(()*(+*&,(+-().&/#"#
0