2016 Lesvoorbereidingsformulier met toelichting

MASTERSTAGES
2015 - 2016
Lesvoorbereidingsformulier met toelichting
Naam
Lokaal
Klas
Aantal leerlingen
Datum
Naam coach
Aanvang
E-mail coach
Duur
Adres school
Beginsituatie / kader:
voorkennis, plaats van de les en belang van leerinhoud voor leerlingen
Geef hier aan wat de beginsituatie is. Schenk aandacht aan jouw eigen beginsituatie en die van de
leerlingen. Belangrijke vragen:
 Wat weet jij al over het lesontwerp? Over welke vaardigheden beschik je zelf? Sta je boven de stof?
 Wiens lessen neem je over? Welke manier van lesgeven hanteert deze docent? Welke routines heeft
hij?
 Wat weten en kunnen de leerlingen? Zijn ze gemotiveerd om iets over het lesonderwerp te willen
leren? Sluit de les aan bij wat de leerlingen al gedaan hebben? Om hoeveel leerlingen gaat het? Hoe
oud zijn ze? Hoeveel jongens en meisjes zijn er? Zitten er bijzondere leerlingen tussen die speciale
aandacht vragen?
 Binnen welk kader wordt de les gegeven? Welke relevante lessen gingen eraan vooraf? Welke lessen
volgen nog? Wat is het hoofddoel van de les(senserie)?
Lesdoelen
Schrijf op welke cognitieve, affectieve en interactieve doelen de leerlingen na afloop van de les moeten
hebben bereikt. Op de volgende pagina’s van dit formulier kun je specifieker zijn over bepaalde doelen.
Beperk je op deze plek tot maximaal 4 doelen.
Voorbeeld
 Leerlingen kunnen de zoek- en vindregels van het lijdend voorwerp formuleren.
 Leerlingen kunnen aangeven wat het lijdend voorwerp is in zinnen door de zoek- en vindregels van
het lijdend voorwerp toe te passen.
 Leerlingen kunnen elkaar positieve feedback geven bij het samenwerken.
Leskern
Geef in één zin de kern van de les weer in leerlingentaal. De leskern geeft aan wat de leerling moet
kunnen en niet wat de docent moet doen of behandelen.
Voorbeelden van leskernen
De leerlingen kunnen in eigen woorden zeggen wat een lijdend voorwerp is en ze kunnen het lijdend
voorwerp aanwijzen in een zin.
Zie ook Ebbens en Ettekoven, hoofdstuk 2.
Persoonlijke leerdoelen
Schrijf hier één of twee doelen op die je persoonlijk wilt bereiken tijdens deze les. Deze doelen hebben
natuurlijk betrekking op jouw eigen gedrag en niet op dat van leerlingen!
Lerarenopleiding
2015-2016 Masterstages Lesvoorbereidingsformulier met toelichting
Pagina 2
Tijd
Lesfase
Leerinhoud
Leerlingactiviteiten
Docentactiviteiten
Overgangssignalen
Vermeld hier in
welke fase van de
les je zit:
Leerinhoud slaat op datgene wat geleerd
moet worden tijdens een les. Het gaat hierbij
vooral om kennis.
Aandacht
richten op de
doelen van de les
en aansluiten bij
voorkennis
Kennis is de informatie die in het hoofd
van de leerling terecht komt. Dit komt
overeen met het dagelijks gebruik van het
woord ‘weten’. Kennis kan betrekking
hebben op vier categorieën:
Hier omschrijf je de leerlingactiviteiten die
te maken hebben met het leerproces. Wat
moeten leerlingen doen om de lesdoelen te
bereiken?
Hier beschrijf je de
docentactiviteiten die tot doel
hebben de leerlingen te leren. Deze
activiteiten staan nooit op zichzelf,
maar zijn altijd verbonden aan:
 Leerdoelen
 leeractiviteiten van
leerlingen
 de leerstof.
Omschrijf hier hoe je
leerlingen duidelijk maakt
dat een deel van de les is
afgelopen en er een ander
onderdeel begint. Het is
belangrijk om de les
vloeiend te laten verlopen.
Informatie
geven
1.
Check
Instructie geven
t.b.v.
zelfwerkzaamheid
2.
Begeleiden van
zelfwerkzaamheid
Afsluiting van de
les
3.
4.
Lerarenopleiding
Feiten slaat op objecten,
gebeurtenissen of mensen (zowel in de
vorm van concrete ervaringen als via
andere wegen verkregen informatie).
Feiten staan op zichzelf, zij behoeven
geen voorbeeld: beantwoord vragen
zoals ‘hoe heet dit?’;
Procedures kunnen worden
omschreven als het weten wat men in
een bepaalde situatie moet doen
(kennis van de procedure);
Begrippen zijn aannames, definities,
afspraken, omschrijvingen van
‘onderdelen van de werkelijkheid’ een
driehoek is ..., een zoogdier is ..., het
lijdend voorwerp is ...
Regels of principes kunnen
bepaalde begrippen of feiten op
specifieke wijze verbinden (waardoor
men verschijnselen kan verklaren of
voorspellen. Voorbeeld: water dat
kouder is dan O˚Celcius zet uit: de
waterleiding knapt bij strenge vorst).
2015-2016 Masterstages Lesvoorbereidingsformulier met toelichting
Leerlingen zullen in elk geval de
verwerkingsfuncties (begrijpen, integreren
en toepassen) moeten vervullen.
Bij begrijpen kan dan bijvoorbeeld staan:
lezen, luisteren, een film bekijken, zelf
ontdekken, zelfstudie. Daarbij horen
natuurlijk verwijzingen naar de (leer)inhoud en de opdrachten die de docent geeft.
Bij integreren kunnen staan: vragen
beantwoorden en stellen, elkaar interviewen,
opdrachten maken (wat leerlingen dwingt
oude en nieuwe kennis met elkaar te
vergelijken)
Onder toepassen vallen allerlei doe-taken
waardoor leerlingen met de nieuwe kennis
een probleem moeten analyseren en / of
oplossen: individuele opdrachten maken,
discussie met de hele klas, groepswerk etc.
Let erop dat wanneer je in deze kolom
‘opdracht uitvoeren’ hebt staan, bij de docent
of in het leermateriaal de instructie terecht
moet komen. die leidt tot het uitvoeren van
de opdracht.
Leren is een actief proces. Leerlingen
verrichten allerlei activiteiten waardoor de
leerfuncties vervuld worden. In deze kolom
komen daarom vooral werkwoorden te
staan.
Er zijn veel docentactiviteiten. Een
aantal belangrijke:

uitleggen

verduidelijken

definiëren

demonstreren

vertellen

instrueren

Voordoen

vragen stellen (open,
gesloten, divergent,
convergent)

feedback geven

begeleiden

toetsen

nakijken

samenvatten

herhalen

voorlezen

vertellen

op het bord schrijven.
Geef met non-verbale en
verbale signalen aan dat er
iets anders gaat gebeuren.
Media /
materialen
Benoem hier de
middelen die je
gebruikt:




blz uit boek
powerpoint
bord
etc
Een samenvatting is zo’n
signaal, maar ook opstaan
en naar het bord lopen kan
dat zijn.
Probeer steeds relaties te
leggen tussen de
opeenvolgende fasen.
Voorbeeld: ‘de tekst die wij
net gezamenlijk hebben
gelezen, vormt de basis
voor het maken van de
opdrachten, waar wij nu
mee gaan beginnen.’
Pagina 3
‘Foto’ van het bord na afloop van de les
Lerarenopleiding
2015-20165 Masterstages Lesvoorbereidingsformulier met toelichting
Pagina 4