Lesvoorbereidingsformulier

MASTER- en MINORSTAGES 2016-2017
Lesvoorbereidingsformulier
met toelichting
Naam
Lokaal
Klas
Aantal leerlingen
Datum
Naam coach
Aanvang
E-mail coach
Duur
Adres school
Beginsituatie / kader:
voorkennis, plaats van de les en belang van leerinhoud voor leerlingen
Geef hier aan wat de beginsituatie is. Schenk aandacht aan jouw eigen beginsituatie en die van de
leerlingen. Belangrijke vragen:
 Wat weet jij al over het lesontwerp? Over welke vaardigheden beschik je zelf? Sta je boven de stof?
 Wiens lessen neem je over? Welke manier van lesgeven hanteert deze docent? Welke routines heeft hij?
 Wat weten en kunnen de leerlingen? Zijn ze gemotiveerd om iets over het lesonderwerp te willen leren?
Sluit de les aan bij wat ze al gedaan hebben? Om hoeveel leerlingen gaat het? Hoe oud zijn ze? Hoeveel
jongens en meisjes zijn er? Zitten er bijzondere leerlingen tussen die speciale aandacht vragen?
 Binnen welk kader wordt de les gegeven? Welke relevante lessen gingen eraan vooraf? Welke lessen
volgen nog? Wat is het hoofddoel van de les(senserie)?
 Hebben de leerlingen in deze klas een iPad of laptop?
Lesdoelen
Schrijf op welke cognitieve, affectieve en interactieve doelen de leerlingen na afloop van de les moeten
hebben bereikt. Op de volgende pagina’s van dit formulier kun je specifieker zijn over bepaalde doelen.
Beperk je op deze plek tot maximaal 4 doelen.
Voorbeeld
 Leerlingen kunnen de zoek- en vindregels van het lijdend voorwerp formuleren.
 Leerlingen kunnen aangeven wat het lijdend voorwerp is in zinnen door de zoek- en vindregels van het
lijdend voorwerp toe te passen.
 Leerlingen kunnen elkaar positieve feedback geven bij het samenwerken.
Leskern
Geef in één zin de kern van de les weer in leerlingentaal. De leskern geeft aan wat de leerling moet kunnen
en niet wat de docent moet doen of behandelen.
Voorbeelden van leskernen
De leerlingen kunnen in eigen woorden zeggen wat een lijdend voorwerp is en ze kunnen het lijdend
voorwerp aanwijzen in een zin.
Zie ook Ebbens en Ettekoven, hoofdstuk 2.
Media
Vermeld hier welke programma’s (bijv. Powerpoint), websites (bijv. www.schooltv.nl) en apps (bijv.
Kahoot) je in de les gebruikt en hoe je deze gebruikt om de lesdoelen te bereiken.
Persoonlijke leerdoelen
Schrijf hier één of twee doelen op die je persoonlijk wilt bereiken tijdens deze les. Deze doelen hebben
natuurlijk betrekking op jouw eigen gedrag en niet op dat van leerlingen!
Lerarenopleiding 2016-2017 MA&MI-stages
Lesvoorbereidingsformulier met toelichting
Pagina 2
Tijd
Lesfase
Leerinhoud
Leerlingactiviteiten
Docentactiviteiten
Vermeld hier in
welke fase van
de les je zit:
Leerinhoud slaat op datgene wat
geleerd moet worden tijdens een les.
Het gaat hierbij vooral om kennis.
Aandacht
richten op de
doelen van de
les en aansluiten
bij voorkennis
Kennis is de informatie die in het
hoofd van de leerling terecht komt. Dit
komt overeen met het dagelijks gebruik
van het woord ‘weten’. Kennis kan
betrekking hebben op vier categorieën:
Hier omschrijf je de leerlingactiviteiten
die te maken hebben met het
leerproces. Wat moeten leerlingen
doen om de lesdoelen te bereiken?
Informatie
geven
1.
Hier beschrijf je de
docentactiviteiten die tot doel
hebben de leerlingen te leren.
Deze activiteiten staan nooit
op zichzelf, maar zijn altijd
verbonden aan:
 Leerdoelen
 leeractiviteiten van
leerlingen
 de leerstof.
Check
Instructie
geven t.b.v.
zelfwerkzaamheid
2.
Begeleiden
van zelfwerkzaamheid
Afsluiting van
de les
Feiten slaat op objecten,
gebeurtenissen of mensen (zowel
in de vorm van concrete
ervaringen als via andere wegen
verkregen informatie). Feiten
staan op zichzelf, zij behoeven
geen voorbeeld: beantwoord
vragen zoals ‘hoe heet dit?
Procedures kunnen worden
omschreven als het weten wat
men in een bepaalde situatie moet
doen (kennis van de procedure)
3.
Begrippen zijn aannames,
definities, afspraken,
omschrijvingen van ‘onderdelen
van de werkelijkheid’: een
driehoek is ..., een zoogdier is ...,
het lijdend voorwerp is ...
4.
Regels of principes kunnen
bepaalde begrippen of feiten op
specifieke wijze verbinden
(waardoor men verschijnselen
kan verklaren of voorspellen.
Voorbeeld: water dat kouder is
dan O˚Celcius zet uit: de
waterleiding knapt bij strenge
vorst).
Lerarenopleiding 2016-2017 MA&MI-stages
Leerlingen zullen in elk geval de
verwerkingsfuncties (begrijpen,
integreren en toepassen) moeten
vervullen.
Bij begrijpen kan dan bijvoorbeeld
staan: lezen, luisteren, een film
bekijken, zelf ontdekken, zelfstudie.
Daarbij horen natuurlijk verwijzingen
naar de (leer)- inhoud en de opdrachten
die de docent geeft.
Bij integreren kunnen staan: vragen
beantwoorden en stellen, elkaar
interviewen, opdrachten maken (wat
leerlingen dwingt oude en nieuwe
kennis met elkaar te vergelijken)
Onder toepassen vallen allerlei doetaken waardoor leerlingen met de
nieuwe kennis een probleem moeten
analyseren en / of oplossen: individuele
opdrachten maken, discussie met de
hele klas, groepswerk etc.
Let erop dat wanneer je in deze kolom
‘opdracht uitvoeren’ hebt staan, bij de
docent of in het leermateriaal de
instructie terecht moet komen. die leidt
tot het uitvoeren van de opdracht.
Er zijn veel docentactiviteiten.
Een aantal belangrijke:
 uitleggen
 verduidelijken
 definiëren
 demonstreren
 vertellen

instrueren
 Voordoen
 vragen stellen (open,
gesloten, divergent,
convergent)
 feedback geven
 begeleiden
 toetsen
 nakijken
 samenvatten
 herhalen
 voorlezen
 vertellen
 op het bord schrijven.
Overgangssignalen
Media /
materialen
Omschrijf hier hoe je
leerlingen duidelijk
maakt dat een deel van
de les is afgelopen en er
een ander onderdeel
begint. Het is
belangrijk om de les
vloeiend te laten
verlopen.
Benoem hier de
middelen die je
gebruikt:




blz uit boek
powerpoint
bord
etc
Geef met non-verbale
en verbale signalen aan
dat er iets anders gaat
gebeuren.
Een samenvatting is
zo’n signaal, maar ook
opstaan en naar het
bord lopen kan dat zijn.
Probeer steeds relaties
te leggen tussen de
opeenvolgende fasen.
Voorbeeld: ‘de tekst die
wij net gezamenlijk
hebben gelezen, vormt
de basis voor het
maken van de
opdrachten, waar wij
nu mee gaan beginnen.’
Leren is een actief proces. Leerlingen
verrichten allerlei activiteiten waardoor
de leerfuncties vervuld worden. In deze
kolom komen daarom vooral
werkwoorden te staan.
Lesvoorbereidingsformulier
met toelichting
Pagina 3
‘Foto’ van het bord na afloop van de les
Lerarenopleiding 2016-2017 MA&MI-stages
Lesvoorbereidingsformulier met toelichting
Pagina 4