Probiotische reinigers deel 1

ARTIKEL
Schoonmaken met producten op basis van micro-organismen en/of enzymen, is al vele jaren bekend en kent inmiddels veel
tevreden gebruikers. Echter, in een groot deel van de markt zijn verhitte discussies gaande over de (on)mogelijkheden met
betrekking tot deze probiotische reinigers. Daar heeft u in de recente nummers van Clean Totaal één en ander over kunnen
lezen. Ook treffen we in de praktijk een wirwar van claims aan, de één nog veelbelovender dan de ander. Mede hierdoor
bestaat nog steeds de nodige onduidelijkheid over deze uitermate boeiende materie. Warm voorstanders Erwin van den Eijnde
en Fred Homburg, respectievelijk oud-directeur (en probiotica pionier) en verkoopdirecteur van private label producent Militex,
doen bij deze in deel 1 een bescheiden poging om wat grondprincipes van probiotische reinigingsproducten voor ons op een
rijtje te zetten. Zonder u op voorhand te willen overtuigen van de voordelen.
TEKST ERWIN VAN DEN EIJNDE EN FRED HOMBURG (MILITEX)
Probiotische reinigers deel 1
Grondprincipes en werking
E
enzymen die zich juist richten
en micro-organisme of
op bijvoorbeeld eiwitten of
microbe is een verzamelkoolhydraten of urineresten etc.
naam voor organismen die
Verschillende soorten bacteriën
te klein zijn om met het blote oog
scheiden verschillende, maar
te zien. Hieronder vallen onder
specifieke, enzymen af. Wil men
andere gisten, schimmels en bacdus een probiotisch product in
teriën. Microbiologische reinigers
de markt zetten dat verschillende
op basis van micro-organismen
soorten vuil (**) aanpakt, dan is
worden probiotische reinigers (*)
de inzet van een slimme bacteriegenoemd. Om te overleven en
mix hoofdzaak.
zich te kunnen vermenigvuldigen,
hebben microben energie nodig.
VIES?
Deze energie halen ze uit voedselEn nu we het toch over bacteriën
bronnen uit de directe omgeving.
hebben, het tweede misverstand
Omdat micro-organismen niet
dat we regelmatig tegenkomen is
op hun voedsel kunnen kauwen,
een schrikreactie bij eindgebruischeiden ze stoffen af die het
kers zodra ze alleen al het woord
ruwe voedsel in kleine verteerbare
“bacteriën” of “microben” horen
brokjes ‘knippen’. De stoffen
(dat is toch altijd vies?). Bij deze
die dit knipwerk doen worden
een paar korte kanttekeningen:
enzymen genoemd. Enzymen
Micro-organismen uit klasse 1 (nietziekmakend voor mensen, dieren en planten en niet
schadelijk voor het leefmilieu) staan aan de basis van probiotische reinigingsmiddelen.
zonder micro-organismen zou
zijn relatief eenvoudige stoffen
er onder andere geen bier, wijn,
die op veel plaatsen in de natuur
kaas,
yoghurt
of (gerezen)brood bestaan.
voorkomen. Ook de menselijke spijsvertering wij nogal eens wat mensen tegen die menen
Merk verder op dat iedere volwassene in zijn
begint met enzymen in het speeksel waardoor dat bacteriën in probiotische wasmiddelen
darmen ongeveer plaats biedt aan een cockrechtstreeks het vuil aanpakken. Dat is niet
direct het verteringsproces begint.
correct. Bacteriën produceren enzymen, en die tail van circa 1 kilogram micro-organismen.
Zonder deze microben in onze darmen zouenzymen doen vervolgens het eigenlijke werk.
SLIMME BACTERIEMIX NOODZAAK
den wij ons voedsel niet of nauwelijks kunnen
Om direct het eerste misverstand uit de wereld Hoe zit dat? Enzymen zijn heel specifiek. Zo
verteren.
zijn er enzymen die vet afbreken, maar ook
te helpen: in de dagelijkse praktijk komen
28
oktober 2014 nr. 5
ARTIKEL
GRAS LIJST
Ook op industrieel niveau wordt
de veiligheid nauwlettend in de
gaten gehouden. Verantwoorde
producenten van probiotische
reinigingsmiddelen gebruiken
uitsluitend micro-organismen die
voorkomen op de GRAS lijst (***)
en die worden gerekend tot de
pathogeen (****) klasse 1. Microorganismen uit klasse 1 zijn nietziekmakend voor mensen, dieren
en planten en niet schadelijk voor
het leefmilieu. Bovendien is een
vereiste dat de micro-organismen
in kwestie een lange geschiedenis
hebben met betrekking tot veilig
gebruik onder dagelijkse praktijkomstandigheden.
vervolgens in een hoog tempo
enzymen gaan produceren.
DRIE DAGEN WERKING
Het ontkiemen van de sporen neemt enige tijd in beslag
(*****) voordat er merkbaar
resultaat op zal treden. Omdat
de gebruikers van schoonmaakproducten daarnaast altijd een
snel resultaat willen zien, zijn in
de meeste probiotische reinigers
tevens wat ondersteunende detergenten aanwezig.
Een groot voordeel van microbiologische reinigers is dat bacteUitsluitend organische vervuiling , zoals hier urineresten, kan worden opgeruimd met
probiotische reinigers. De werking, merkbaar door terugdringing van de stank, begint
riën tot circa drie dagen blijven
reeds na enige uren.
doorwerken. Na een dag of drie
zullen onze goede bacteriën – na
de gedane arbeid – minder actief
gaan worden. Het reinigingsmidGEEN LEVENDE BACTERIËN
del moet dus regelmatig opnieuw
MAAR ‘SPOREN’
worden aangebracht. Tussentijds
Terug naar enzymen. Enzymen
gebruiken van een té scherp
kunnen in droge toestand goed
reinigingsmiddel en/of desinfecbewaard worden, de industrie
tans wordt afgeraden, omdat dit
heeft deze techniek al vele jaren
zal leiden tot het afsterven van de
geleden onder de knie gekregen.
probiotische micro-organismen.
Eén van de eerste geslaagde wasOverweegt u over te stappen op
middelen op basis van enzymen,
probiotisch reinigen, zorg dan
is het welbekende wasmiddel
dat alle medewerkers duidelijk zijn geïnforlangere tijd in goede conditie houden.
Biotex. Tegenwoordig bevatten overigens
meerd over de werkwijze en gebruik van deze
Zodra het probiotische middel met water
bijna alle wasmiddelen enzymen.
middelen.
wordt verdund, komt de spore uit zijn sluiIn de schoonmaaksector werkt men echter bij
mertoestand. Als sporen vervolgens in hun
voorkeur met vloeibare producten, ondermeer
omgeving voedsel bespeuren, worden ze echt Tenslotte: in toekomstige artikelen gaan we
vanwege het doseergemak. Enzymen in een
iets dieper in op sommige aspecten, bijvooroplossing zijn echter lastig stabiel te houden en ‘wakker’ en veranderen terug in bacteriën die
onder invloed van licht en lucht neemt de werking snel af. Maar ook levende bacteriën kunnen
niet in een vloeistof bewaard worden zonder dat
zij afsterven met alle gevolgen van dien.
Daarom bevatten probiotische reinigingsproMeer informatie is onder meer terug te vinden in de volgende artikelen (zonder speciale volgorde):
ducten geen levende bacteriën, maar ‘sporen’. • Mikrobiologische Reinigungsmittel; mehr als nur Lückenfüller, Martin Groth, Rationell Reinigen, juli 2012
Sporen zijn een soort van slapende overle(http://www.rationell-reinigen.de/mehr-als-nur-lueckenfueller/150/9197/174664/)
vingscapsules waarin de bacterie zich onder
• Reinigen met micro-organismen, Hans Sinnige, Clean Totaal, juni 2010
ongunstige omstandigheden terugtrekt. De
• Microbiologische reinigers anno 2013, Toni Haan & Laurens Metternich, Service Management, oktober 2013
commerciële bedrijven die zich bezig houden • Pro-Bio van Boma succevol getest, Clean Totaal, juni 2009
met de kweek van bacteriën, zijn in staat om
• Bacteriële reinigers, rapport nr ND04o071-3, Keuringsdienst van Waren, augustus 2004
microben massaal aan te zetten tot sporen• Probiotica voor ‘groen’ schoonmaken, Dick van Zomeren, Service Management, september 2013
vorming. Het is het keukengeheim van de
• Schoonmaken met bacteriën: een nieuwe hype?, Peter Malaise, Clean Totaal, april 2014
reinigingsmiddelenfabrikant om de sporen in
• De microbiota in het maag-darm kanaal, www.kennislink.nl, publicatie van Nederlands Instituut voor
een probiotisch reinigingsmiddel gedurende
Biologie (NIBI), juli 2002 (http://www.kennislink.nl/publicaties/de-microbiota-in-het-maag-darm-kanaal)
“Het is het keukengeheim van
de reinigingsmiddelenfabrikant
om de sporen in een probiotisch
reinigingsmiddel gedurende langere
tijd in goede conditie houden”
Meer informatie
Laatste nieuws? www.cleantotaal.nl
nr. 5 oktober 2014
29
beeld: Waar kun je probiotische reinigingsmiddelen wel of juist niet inzetten? Biofilm
en probiotisch reinigen? Probiotica en andere
herwinbare grondstoffen in reinigingsmiddelen? Is de inzet van probiotische reinigers
commercieel verantwoord? Geen desinfectie
met probiotische reinigers? ❚
Op industrieel niveau wordt de veiligheid nauwlettend
in de gaten gehouden. Verantwoorde producenten van
probiotische reinigingsmiddelen gebruiken uitsluitend
micro-organismen die voorkomen op de GRAS lijst en die
worden gerekend tot de pathogeen klasse 1.
(*): Niemand weet met zekerheid te zeggen wanneer de
term ‘probiotische reiniger’ voor het eerst werd gebruikt.
Taal- en vakpuristen merken op dat deze term niet
bijdraagt aan een duidelijk beeld van de situatie.
Totdat iemand met een betere term op de proppen komt
– die vervolgens door ons allemaal wordt geaccepteerd –
houden wij de term probiotica aan.
(**): Uitsluitend organische vervuiling die door enzymen
kan worden opgeruimd, kan met probiotische reinigers
worden aangepakt. Op zich is dit geen probleem omdat
de overgrote meerderheid van de vervuiling in deze
categorie valt.
(***) De GRAS lijst wordt door de Amerikaanse FDA
opgesteld. Hierbij staat GRAS voor ’Generally Recognized As Safe’ d.w.z. ‘algemeen aanvaard als veilig’. FDA
is de afkorting voor Food and Drug Administration en is
een agentschap van de federale USA overheid dat ondermeer de kwaliteit en veiligheid van voedsel, toevoegingen
daaraan en medicijnen bewaakt. De FDA heeft het
mandaat om de naleving van de regels af te dwingen.
(****): pathogeen is een duur woord voor “ziekmakend
vermogen”
(*****): Het eerste merkbare effect bij de inzet van
probiotische reinigers is meestal het verdwijnen van ongewenste geurtjes. Als u het juiste product heeft gekozen,
is vooral het terugdringen van stank al na een paar uur
duidelijk merkbaar.
Laatste nieuws? www.cleantotaal.nl
nr. 5 oktober 2014
31