fact sheet overzicht persfoto`s

FACT SHEET
OVERZICHT PERSFOTO’S
Mannenportret
Kalksteen, vijfde eeuw v.Chr., gevonden op Cyprus, h. 34 cm.
Dit portret maakte ooit deel uit van een levensgroot beeld. Waarschijnlijk stond het beeld
opgesteld bij een tempel of heiligdom, als geschenk voor de godheid die daar werd
aanbeden. Vanwege de grote afmetingen was het kostbaar. De schenker moet behoord
hebben tot een van de rijkste families van het vijfde-eeuwse Cyprus. In die periode stond
het eiland onder bewind van de Perzen, die naast hun gezag ook hun beeld- en
vormentaal meenamen naar de Griekse wereld. Dat laat zich zien in dit portret. Naast de
typische Grieks-Archaïsche stijlkenmerken zoals de amandelvormige ogen en ‘archaïsche’
glimlach, heeft de man, geheel volgens de mode aan het Perzische hof uit die tijd, een
gestileerde golvende baard en kapsel.
Aangekocht in 2013 met steun van de Vereniging Rembrandt en de BankGiro Loterij.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Venus
Marmer, Grieks, 300-100 v.Chr., h. 60 cm.
Het eerste realistisch weergegeven naakte vrouwenbeeld in de geschiedenis is de
Aphrodite (Latijn: Venus) van de beroemde beeldhouwer Praxiteles, uit de vierde eeuw
v.Chr. De godin staat op het punt om een bad te nemen en probeert met een hand haar
naaktheid te verbergen. In navolging zijn vele naakte Venusbeelden gemaakt, zoals deze
van het type Venus Capitolina, waarbij de godin beide handen beschermend voor haar
lichaam houdt.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Dionysos
Marmer, Hellenistisch, ca. 100 na Chr., gevonden in Izmir (Turkije), h. 81 cm.
Deze kop maakte ooit deel uit van een kolossaal beeld van Dionysos, de Griekse wijngod.
De grote levendigheid van zijn wapperende haren en zijn geëmotioneerde
gelaatsuitdrukking met open mond en holle ogen zijn typerend voor de Hellenistische
beeldhouwkunst.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Pan
Marmer, Romeins, 50-350 na Chr., h. 109.8 cm.
De natuurgod Pan is weergegeven als een naakte jongen, met horentjes op zijn hoofd. In
zijn linkerhand houdt hij een panfluit, in de rechter een herdersstaf. De jeugdige god staat
in een klassieke contrapost-houding, een uitvinding van de Griekse beeldhouwers in de
vijfde eeuw v.Chr. Zijn gewicht rust op zijn rechterbeen, het linkerbeen is schuin opzij
geplaatst. Hierdoor krijgt zijn lichaam een lichte dynamische curve. Dit beeld is een
Romeinse kopie, gemaakt naar een Grieks origineel van de beeldhouwer Polykleitos.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
z.o.z.
Hekate
Marmer, Grieks, 50-350 na Chr., h. 75.5 cm.
De godin Hekate werd oorspronkelijk vereerd in het zuidoostelijk deel van Klein-Azië
(het huidige Turkije). Dit beeld is een zogenoemde Hekate Triformis, bestaande uit
drie geklede Hekate-figuren die met de rug tegen elkaar staan. Voor de borst
houden twee van hen een granaatappel. De derde hield een fakkel vast. Deze
drievormigheid symboliseert Hekate’s drievoudige goddelijkheid: als hemelgodin,
vruchtbaarheidsgodin en godin van de onderwereld.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Keizer Trajanus
Marmer, Romeins, 100-125 na Chr., gevonden in Uttica (Tunesië); h. 246 cm.
Keizer Trajanus is hier voorgesteld in zijn rol als veldheer. De decoratie van zijn outfit
is bedoeld als propaganda. Het kuras is versierd met verschillende motieven van
kracht en macht, zoals griffioenen, de kop van Medusa en de bliksemschicht van
Jupiter. De versieringen op de onderzijde van het kuras verwijzen naar het
mythologische verhaal over het ontstaan van Rome. Afgebeeld zijn Romulus en
Remus met de wolvin, en hun vader, de oorlogsgod Mars.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Osiris Canopus
Albast, Hellenistisch, eerste eeuw na Chr., gevonden in Tivoli (Italië), h. 60 cm.
In de Egyptische stad Canopus werd Osiris vereerd in de vorm van een
gedecoreerde vaas met een godenhoofd. De vaas symboliseert het vruchtbare
Nijlwater.
Deze bijzondere vaas uit Hellenistisch Egypte is teruggevonden in de villa van keizer
Hadrianus in Tivoli. Als groot liefhebber van Egypte had hij daar een stukje van de
stad Canopus laten nabouwen. In 1846 gaf Paus Pius IX de vaas ten geschenke aan
koningin Anna Paulowna, tijdens het bezoek dat zij met koning Willem II aan de
Pauselijke Staat bracht.
Bruikleen: Koninklijke Verzamelingen, Den Haag.
Foto: Koninklijke Verzamelingen, Den Haag.
Askist
Albast, Etruskisch, 200-50 v.Chr., gevonden in Volterra (Italië), 92,5 x 77 x 26 cm.
De Etrusken hadden een grote bewondering voor de kunst, cultuur en mythologie
van de Grieken. Dat is ook te zien op deze askist. Het reliëf op de voorzijde laat een
scène uit de Odyssee zien: links ontsnapt Odysseus uit de grot van de éénogige en
mensenetende Polyphemos, rechts vlucht hij met zijn mannen in een boot.
Opvallend is dat de Etruskische godin Vanth hen bijstaat.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Toiletdoos
Aardewerk, Grieks, Geometrische periode, 800-760 v.Chr., uit Attica; h. 24.8 cm., diam.
32,6 cm.
Deze pyxis is een ‘beauty case’: een opbergdoos voor cosmetische artikelen en
sieraden. Dit exemplaar is in Athene gemaakt in de zogenoemde Geometrische
periode (1050-720 v.Chr.), verwijzend naar de geometrische figuren waarmee
voorwerpen destijds werden versierd. In dit geval zijn het lijnen, banden en een
slingerende meander. De handvatten hebben de vorm van gestileerde paarden. Het
paard was een belangrijk statussymbool in de Griekse samenleving en was alleen betaalbaar voor de elite.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Wijnkan
Aardewerk, Grieks, ca. 590-580 v.Chr., uit Corinthe, h. 35,5 cm.
De Griekse stad Corinthe onderhield speciale handelsbetrekkingen met de koninkrijken
van het Nabije Oosten. De kunstenaars van Corinthe lieten zich inspireren door de luxe
geweven stoffen uit het oosten, getuige de leeuwen, rozen en fabeldieren op het
Corinthische aardewerk. Vanwege de contacten met het oosten wordt deze periode
(zevende-zesde eeuw v.Chr.) de oriëntaliserende fase in de Griekse kunst genoemd.
Deze oinochoë, schenkkan voor het serveren van wijn, is in orientaliserende stijl versierd
met een mengeling van fabeldieren en bloemmotieven.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Amfoor
Aardewerk, Grieks, 520-500 v.Chr., uit Tarquinia (Italië); h. 49 cm.
Deze Griekse amfoor is gevonden in Etrurië; de Etrusken waren dol op het
aardewerk en de heroïsche verhalen uit Griekenland. Afgebeeld is een scène uit
de Trojaanse oorlog: de Griek Neoptolemus doodt de oude koning Priamus van
Troje en Hectors zoontje Astyanax. Hectors vrouw Andromache nam hij als
oorlogsbuit mee naar huis.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Prijsbeker (detail)
Aardewerk, Grieks, ca. 530 v.Chr., h. 63.3 cm.
Grote amforen met 40 liter van beste olijfolie waren de prijzen voor winnende
atleten bij de Panathenaeïsche Spelen. Die werden elk jaar in Athene gehouden
ter ere van de godin Pallas Athene. Zij staat dan ook altijd afgebeeld op dergelijke
amforen. De andere kant van de vaas toont de winnende sporttak: in dit geval
scènes uit de pentathlon (de vijfkamp), met een discuswerper, speerwerper en
een verspringer met gewichten.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Drinkschaal
Aardewerk, Grieks (Athene), 480-470 v.Chr., diam. 30 cm.
Op de binnenzijde van deze Attische kylix is de godin Pallas Athene te zien. Zij
houdt toezicht wanneer de Grieken hun stem uitbrengen over wie de nieuwe
eigenaar wordt van de wapenrusting van de gestorven held Achilles: Ajax of
Odysseus.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
z.o.z.
Biddende man
Brons, Grieks, 1580-1475 v.Chr., gevonden op Kreta, h. 14 cm.
Dit beeldje is het oudste bronzen voorwerp uit de Grieks-Romeinse collectie van
het Rijksmuseum van Oudheden. Het is gemaakt op Kreta, ten tijde van Minoïsche
beschaving, die tussen 2000 en 1450 v.Chr. haar grootste bloei kende. Het is
gevonden bij de ruïnes van het paleis van Phaistos. De voorgestelde man draagt
een lendenschort en een platte hoed. Hij houdt zijn handen voor de borst en
gezicht, zodat het lijkt alsof hij aan het bidden is.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Kuras
Brons, Grieks, 400-300 v.Chr., vermoedelijk vervaardigd in Zuid-Italië, h. kuras 60
cm., h. helm 24 cm.
Deze Griekse panoplie (wapenrusting) bestaat uit een borstkuras, een helm met
wangkleppen, fragmenten van een bronzen gordel en twee beenbeschermers.
Volgens de klassieke traditie zijn de details van de lichaamsvormen op
natuurgetrouwe wijze en gedetailleerd weergegeven.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Jongetje
Brons, Etruskisch, derde-tweede eeuw v.Chr., uit Montecchio (Italië), h. 32,5 cm.
De Etrusken waren meesters in het bewerken van brons. Dit beeldje valt op door
de uitgewerkte details. De inscriptie op het rechterbeen vermeldt dat het was
gewijd aan de Etruskische godin Thufltha. Waarschijnlijk is het afkomstig uit een
votiefdepot van een heiligdom van deze godin. Het beeldje is gevonden in 1746 in
Montecchio, vlak bij het Toscaanse Cortona, samen met drie andere bronzen
voorwerpen.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Oorringen
Goud, Grieks, Hellenistische periode, 332-63 v.Chr., uit Palestina, diam. 3 cm.
De oorringen bestaan uit een lus van massief goud met ingekerfde versiering.
De uiteinden hebben de vorm van gazellekoppen, met naar achteren gekrulde
hoorns.
Oorringen van dit type waren in het Oost-Griekse Middellandse-Zeegebied
zeer geliefd in de tweede helft van de vierde eeuw v.Chr. De uiteinden zijn
vaak versierd met dierenkoppen al dan niet met een gedeelte van het lichaam.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Heraklesknoop
Goud, Grieks, 300-200 v.Chr., uit Italië, h. 3.2 cm.
De ‘Heraklesknoop’ is genoemd naar een symbool dat was afgebeeld op de
gordel die de Griekse held Herakles veroverde op Hippolyte, de koningin der
Amazones. In de Griekse en Romeinse kunst is de knoop veelvuldig te zien als
symbool van bescherming en van de hechte band tussen man en vrouw.
Dit fijn bewerkte exemplaar was waarschijnlijk de centrale bekroning van een
diadeem. Het bestaat uit twee platgehamerde buisjes, die verstrengeld zijn tot
een zogeheten ‘platte knoop’. De buisjes zijn versierd van fijne gouddraden. In
het midden prijkt een bloemkelk met centrale rozet.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Sierschijf
Goud, Etruskisch, vijfde eeuw v.Chr., diam. 5 cm.
Deze sierplaat of broche is een prachtig voorbeeld van het hoogstaande
vakmanschap van de Etruskische goudsmeden. Op een ronde gouden plaat is in
verschillende technieken een ingewikkeld patroon rond een centrale robijn
gesmeed. Eén van die technieken is het werken met filigraan: dunne, soms
gedraaide draadjes goud, die de schijf rondom versieren. Ook is er gebruik
gemaakt van de granulatie-techniek: kleine korreltjes goud zijn in een patroon
aangebracht op het sieraad.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Drinkkom van ‘millefiori-glas’
Glas, Romeins, tweede-eerste eeuw v.Chr., vervaardigd in Italië, diam. 12,5 cm.
Dit goudgele glazen kommetje maakte deel uit van een luxe tafelservies. Het is
opgebouwd uit aan elkaar gesmolten, gekleurde glasfragmenten en is
vervolgens in een mal gevormd. Dit mozaïekglas wordt met een Italiaanse term
ook wel millefiori-glas genoemd, omdat het de indruk wekt van een boeket van
duizenden bloemen.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden
Rijksmuseum van Oudheden, Rapenburg 28, Leiden, www.rmo.nl, facebook.com/Oudheden