FACT SHEET BIJSCHRIFTEN AFBEELDINGEN Vroegmiddeleeuws

FACT SHEET
BIJSCHRIFTEN AFBEELDINGEN
Vroegmiddeleeuws aardewerk van de wierde van Ezinge
Ca. 350-500 na Chr.; opgegraven tussen 1923-1934.
Dit drietal aardewerken potten is in het begin van de
twintigste eeuw bij opgravingen bij de wierde van Ezinge
ontdekt, door de archeoloog Van Giffen, de oprichter van het
Biologisch Archeologisch Instituut in Groningen en
grondlegger van de huidige Rijksdienst voor het Cultureel
Erfgoed. Ezinge werd al bewoond vanaf de 5de eeuw v.Chr.
en is een van de langst bewoonde wierden. Binnen het
Odyssee-project werden 15000 vondsten opnieuw
bestudeerd.
Odyssee-project
7,
projectleider
Annet
Nieuwhof,
[email protected]
Bruikleen van: Noordelijk Archeologisch Depot, Nuis.
Foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Been en gewei van de terp van Wijnaldum
Ca. 400-800 na Chr. ; opgegraven in 1991-1993.
Faunaresten van de terp in Wijnaldum wijzen duidelijk op de
rol van veeteelt, jacht en visvangst. Een wervel van een steur,
een fluit uit de ellepijp van een zwaan en een stemsleutel van
een lier uit hertengewei, wijzen op de belangrijke status van
sommige bewoners van deze terp
Odyssee-project 21, projectleider Wietske Prummel,
[email protected]
Bruikleen van: Noordelijk Archeologisch Depot, Nuis.
Foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Gereedschap van metaal en hout
Ca. 40-275 na Chr.
Gereedschap uit de uitrusting van een Romeinse soldaat te
Vechten: een koperen kookpot, een boetnaald om visnetten
te repareren, een mes, een speerpunt en een houten lepel.
Odyssee-project
11,
projectleider
Rien
Polak,
[email protected]/[email protected]
Bruikleen uit particuliere collectie.
Foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Fact sheet Bijschriften foto’s bij tentoonstelling Bij nader inzien/ Rijksmuseum van Oudheden/2014
Romeinse ruiterhelm
175-200 na Chr.
Een rijk versierde ijzeren Romeinse ruiterhelm afkomstig van het
castellum te Vechten. Over de top van de helm kronkelt een slang.
Odyssee-project 11, projectleider Rien Polak, [email protected]/
[email protected]
Bruikleen uit particuliere collectie.
Foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Romeins schrijfgerei
1ste-2de eeuw na Chr.
Schrijfgerei uit Romeins Vechten. Dergelijke schrijfstiften
werden gebruikt om in was te schrijven, op plankjes. De
achterzijde van de schrijfstiften kon gebruikt worden om
fouten uit te wissen.
Odyssee-project
11,
projectleider
Rien
Polak,
[email protected]/ [email protected]
Bruikleen uit particuliere collectie.
Foto: Rijksmuseum van Oudheden
Houten plankje
Ca. 300-500 na Chr.
Door de uitstekende conserveringsomstandigheden te
Ezinge is er veel organisch materiaal bewaard
gebleven. Waaronder de houten funderingen van
huizen uit de IJzertijd, Romeinse tijd en de
Middeleeuwen en dit bat-vormige houten plankje.
Mogelijk werd het gebruikt als snijplank.
Odyssee-project 7, projectleider Annet Nieuwhof,
[email protected]
Bruikleen van: Noordelijk Archeologisch Depot, Nuis.
Foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Schelpen en vissenwervel
400-800 na Chr.; opgegraven in 1991-1993
Schelpmateriaal en een vissenwervel afkomstig uit een
afvalkuil op de terp van Wijnaldum wijzen op de rijkdom
aan voedselbronnen in de omgeving.
Odyssee-project 21, projectleider Wietske Prummel,
[email protected]
Bruikleen van: Noordelijk Archeologisch Depot, Nuis.
Foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Fact sheet Bijschriften foto’s bij tentoonstelling Bij nader inzien/ Rijksmuseum van Oudheden/2014
Mesolithische werktuigen
Datering ca. 7000-5000 v.Chr. opgegraven tussen 1971 en
1974.
Vuurstenen krabbers, het fragment van een vuurstenen
kers, een bijl, stekers en pijlpuntjes afkomstig van het
mesolithische kampement. De mesolithische vindplaats
bij het Bergumermeer.
Odyssee-project 2, Marcel Niekus, [email protected]
Bruikleen van: Rijksuniversiteit Groningen/Gronings
Instituut voor Archeologie.
Foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Afvalkuil Westerbork
1940-1945; opgegraven in 21ste eeuw.
Confronterend materiaal uit de Tweede Wereldoorlog,
gevonden in een afvalkuil bij de opgravingen van kamp
Westerbork.
Odyssee-project
21,
projectleiders
Ruurd
Kok,
[email protected], Jan Kolen, [email protected]
Bruikleen van: Noordelijk Archeologisch Depot, Nuis.
Foto: Rijksmuseum van Oudheden.
Valkenburg De Woerd (Zuid Holland)
Romeinse vicushuizen, boerderijen
en
andere
gebouwplattegronden direct langs de limes-weg in
Preatorium Agrippinae.
Valkenburg aan de Rijn is bekend geworden door de
grootste en meest gedetailleerde opgravingen van een
Romeins fort in Nederland. Door de recente uitwerking
van de opgravingen uit de jaren ’70 en ‘80 van de vorige
eeuw, is het nu ook de best onderzochte locatie van een
nederzetting die bij zo’n fort hoorde: de vicus. De vicus
van Valkenburg lag een kilometer ten zuiden van het fort,
langs de Rijn. Hier woonden honderden handelaars,
ambachtslieden, veteranen en vrouwen en kinderen van de soldaten in lange huizen met diepe
achtererven. Een weg verbond het dorp met het fort. In de tweede helft van de eerste eeuw legden
rivierschepen er aan om waren te laden en te lossen. Die waren in de eerste plaats bedoeld voor het
leger, maar de vicusbewoners zullen er dankbaar gebruik van hebben gemaakt.
Odyssee-project 15, projectleider dr. Wouter Vos, [email protected]
Reconstructietekening vicus: ©Mikko Kriek
Fact sheet Bijschriften foto’s bij tentoonstelling Bij nader inzien/ Rijksmuseum van Oudheden/2014
Romeins Aardenburg (Zeeland)
Het karakter van de meest zuidwestelijke vindplaats
van Romeins Nederland, Aardenburg in ZeeuwsVlaanderen, heeft a sinds de eerste opgravingen in
de jaren ’50 ter discussie gestaan: is het een
versterkte stad of een puur militaire structuur die is
aangelegd in het kader van de tweede- en derdeeeuwse kustverdediging?
De recente analyse van sporen en structuren en
vondstmateriaal uit de periode 1955-1988 heeft
uiteindelijk uitgewezen dat het om een fort gaat,
met een veelbewogen geschiedenis. De eerste aanleg dateert uit circa 170 na Chr., de tijd van
Germaanse aanvallen vanuit zee op de kusten van de Romeinse provincies. Het fort is daarna nog
herbouwd en versterkt, om rond 245 te worden verwoest. Het werd vijftien jaar later weer
opgebouwd, met zware stenen muren en torens. Deze versterking ging tussen 280 en 290 ten onder.
Het lijkt erop dat groepen Germanen dit laatste Romeinse steunpunt aan de Zeeuwse kust toen
hebben overgenomen.
Odyssee-project 20, projectleider: drs. Robert van Dierendonck, Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland,
[email protected]
Reconstructietekening castellum: ©Mikko Kriek
Het openen van de schatkist van Noord-Holland. Enkelgrafcultuur in
een getijdegebied: een gevarieerd boerenbestaan
Dit onderzoek concentreerde zich op de vindplaatsen van de
laatneolithische Enkelgrafcultuur (EGK, circa 2900-2500 v.Chr.) in de Kop
van Noord-Holland, waar in de jaren ’70 en ’80 van de 20ste eeuw goed
bewaarde resten in nederzettingscontext werden gevonden. Het gaat om
unieke informatiebronnen voor Nederland en Europa, die door een
breed, multidisciplinair team werden bestudeerd.
Het 4500 jaar oude skelet van een man dat in 1990 werd gevonden
tussen Hoogwoud en Aartswoud bleek de oudste, min of meer compleet
teruggevonden mens van Noord-Holland. Deze Steentijdman wordt door
de onderzoekers ‘Cees’ genoemd. Zijn botten zijn zo goed bewaard dat
zijn gezicht levensecht kon worden nagemaakt. De reconstructie van
Maja d’Hollosy is vanaf 2015 te zien in het Huis van Hilde, het nieuwe
archeologiecentrum Noord-Holland, in Castricum.
Odyssee-project 4, projectleider: dr. Liesbeth Theunissen, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed,
[email protected]
Foto: Provincie Noord Holland, Huis van Hilde
Wrak Aanloop Molengat (Noordzee).
Analyse en presentatie van de eerste
onderwateropgraving in Nederland.
In 1984 werd even ten westen van Texel het
wrak ontdekt van een 17de-eeuwse
vrachtvaarder. Het werd het object van de
eerste wetenschappelijke opgraving onder
water in Nederland en alleen daarom al van
historische betekenis. Maar ook de bouwwijze
en de bijzondere lading vertellen een eigen
verhaal.
Odyssee-project 31, nadere informatie: Alice
Overmeer, [email protected]
Foto: RCE
Fact sheet Bijschriften foto’s bij tentoonstelling Bij nader inzien/ Rijksmuseum van Oudheden/2014