Document

Iedere huisarts zijn aidspatiënt.
18 december 2007
Prof. Dr. Dirk Avonts
Universiteit Antwerpen
Een stukje geschiedenis (I)
• 1979:
–
–
–
–
–
Werkzaam in Free-Clinic
Eerste contact met ‘geslachtsziekten’
Bijscholing bij Peter Piot (ITG)
Nieuwe soa: Chlamydia trachomatis
Stijging van gonorroe en syfilis bij
homomannen.
Geschiedenis (II)
• 1981:
– Oprichting soa-kliniek ITG
– Screening homomannen in Antwerpen
– Eerste berichten van een dodelijke ziekte onder
homomannen in Amerika
– Acquired Immune Deficiency Syndrome
Geschiedenis (III)
•
•
•
•
1983: Ontdekking van het virus: HIV.
1986: Betrouwbare antistoffentesten.
1990: Eerste anti-hiv medicijnen.
1996: Algemeen gebruik van ‘aidscocktails’
– 3 tot 4 anti-hiv medicijnen samen.
– Onderdrukking virus.
– Recuperatie van immuunsysteem.
Geschiedenis (IV)
• Vanaf 2000:
–
–
–
–
–
–
Resistente hiv-stammen.
Noord-Zuid kloof ivm aidstherapie.
Aidsgevoel verandert: het is ‘te genezen’.
Ziektedreiging daalt sterk.
Meer onveilig vrijen (jonge homo’s).
Stijging nieuwe hiv-gevallen en andere soa.
Hoeveel nieuwe hiv-infecties zijn er
ieder jaar in België?
A.
B.
C.
D.
100 tot 500.
500 tot 1000.
1000 tot 1500.
Meer dan 1500.
Verloop van een hiv-infectie (I)
• Primo-infectie:
– Binnendringen van het virus.
– Verspreiding in het lichaam.
– Griepachtig beeld; geneest spontaan.
• Evenwicht: virus-immuunsysteem:
– Geen klachten.
– Positieve hiv-antistoffentest
Verloop van een hiv-infectie (II)
• Virusprogressie:
– Virusvermenigvuldiging wordt krachtiger.
– Immuniteit gaat achteruit.
– Ziekten en klachten komen op.
• Terminaal stadium: AIDS.
– Immuniteit is onvoldoende.
– Opportunistische kankers en infecties.
Wat doet de hiv-therapie?
• Cocktail van 3 tot 4 retrovirale producten:
– Verschillende aangrijpingspunten.
– Virusactiviteit daalt spectaculair.
– Immuniteit herstelt:
• vatbaarheid voor opportunistische kankers blijft.
– Hiv-patiënt voelt zich terug ok.
– Levenslange therapie.
– Nauwkeurig inname van de medicijnen.
Nevenwerkingen retrovirale therapie
• Directe effecten (per individu verschillend):
– Lever, nieren, huid, zenuwbanen, pancreas,
darmen (diarree).
– Te snel herstel van het immuunsysteem.
• Op lange termijn (iedereen):
– Veranderd vetprofiel in bloed.
– Meer kans op ontwikkelen van diabetes.
– Meer kans op kanker?
Balans van de aidstherapie
• Virus:
– Zeer sterke onderdrukking van het virus.
– Geen uitroeiing van het virus.
– Ontstaan van resistente stammen.
• Hiv-patiënt:
– Prima levenskwaliteit.
– Sterft niet meer door hiv-infectie.
– Maar aan de gevolgen van de medicatie?
Praktische aanpak hiv-patiënt
• De gemakkelijkste chronische ziekte om te
begeleiden!
– Virale activiteit: ‘viral load’.
– Immuniteit: CD4-cellen (T4-cellen).
• Inschatten van het stadium van de ziekte.
Stadium van HIV-infectie
• Immuniteit is OK.
– CD4-cellen > 400/mm3.
– Virus: < 30 000 copies/ml.
• Immuniteit kan gestoord zijn.
– CD4-cellen < 350/mm3.
– Virus: > 100 000 copies/ml.
• Aidsstadium: CD4-cellen < 200 copies/ml.
Oppuntstelling nieuwe hiv-patiënt.
• Infectie-profiel:
– Toxoplasmose, CMV, hepatitis-A/B/C, TBC.
• Resistente HIV-stam? Genetisch profiel.
• Vaccinaties:
– Influenza, hepatitis, pneumokokken, ea.
• Gezondheidsprofiel:
– Lipiden, glucose, lever, pancreas, bloedbeeld.
Opvolging hiv-patiënt
• Klinisch onderzoek:
– Mond, keel, bloeddruk.
• Bloedanalyse:
– CD4-cellen en virus-activiteit.
• Check-up voor soa:
– Syfilis, gono, chlamydia, hepatitis-C, LGV.
– Pap-smear, anaal uitstrijkje.
• Gezondheid behouden:
– Vaccinaties, rookstop, voeding, veilig vrijen, enz...
Overdracht van HIV.
• Seksueel
– Penis-aars, penis-vagina en orale seks
• Moeder-kind
– In utero, geboorte, borstvoeding
• Bloed
– Transfusie, inspuiting, prikaccident
• Andere
– Via oogbolslijmvlies, via aerosol?
Risico op overdracht van HIV
Serum viral load
< 3500
3500 tot 9999
10 000 tot 49 999
> 50 000
Risico op transmissie
1
5,8
6,9
11,9
Soa in het lichaam
• Bloedpathogenen (enkel inwendig)
– Hiv, hepatitis B, (hepatitis C)
• Ulcusziekten (uitwendige letsels)
– Syfilis, herpes genitalis
• Openingen: uro-genito-anaal, oraal
– Chlamydia, gonorroe, mycoplasma
• Huidaandoeningen (buiten het lichaam)
– Wratten, scabies, schaamluizen
Interactie HIV en andere soa
• Besmet met HIV en ook een soa actief:
– Snellere evolutie van de hiv-infectie.
– HIV kan makkelijker worden overgedragen.
– Soa zal ‘agressiever’ verlopen.
• Niet besmet met hiv en een soa actief:
– Meer kans om HIV op te lopen:
• Via infectiewondjes, ontstekingscellen.
Syfilisletsel
Syfilis: terug van nooit weg geweest.
• Endemisch in homogemeenschap:
–
–
–
–
Bij hiv-positieven én hiv-negatieven.
Overdracht mogelijk via ‘veilige handelingen’.
Vroegopsporing mogelijk.
Prima behandeling met penicilline.
• Heterogemeenschap: import
– Vanuit Oost-Europa en Midden Afrika.
Herpesletsel
Herpes genitalis
• Virusinfectie:
– Primo-infectie.
– Latente fase.
– Heropflakkeringen.
• Besmetting:
– Direct contact.
– Tijdens infectie-opstoot of dragerschap.
Chlamydia, gonorroe en
mycoplasma
Urethritis-cervicitis
• Zeer verspreid in jongerenmilieu:
– Homomannen:
• gonorroe, chlamydia, mycoplasma
– Heterojongens en meisjes:
• chlamydia, mycoplasma
• Aanpak:
– Actieve opsporing (behandeling) via urine:
• gonorroe/chlamydia
Zijn er vaccins tegen soa?
• Hepatitis-B:
– Zeer doeltreffend, beschikbaar sinds 20 jaar.
– Zit in het vast vaccinatieschema sinds 5 jaar.
• Humaan papillomavirus (hpv):
– Zeer doeltreffend tegen types 6/11 en 16/18.
– Aangewezen voor alle 12 tot 15 jarigen.
Homo-jongens
• Contacten via:
– Anonieme plaatsen, homo-bars, internet-dating
– Reizen
• Risico-inschatting:
– Niet ten volle bewust van de werkelijke risico’s
voor zichzelf en de anderen: “hiv is te genezen”
– Zoeken soms het gevaar op: bewust onveilig
vrijen of een besmette partner opzoeken.
Aanpak homo-jongens
• Regelmatige check-up bij de dokter:
– Bloedonderzoek:
• Hiv, syfilis, hepatitis B, hepatitis C.
– Urine:
• Chlamydia, gonorroe.
– anale infecties:
• Chlamydia, gonorroe, syfilis, herpes, hpv.
• Vaccinatie voor hepatitis-B, hpv.
• Info: www.mannenseks.be.
Aanpak hetero-jongeren
• Informatie:
– Folders, internet: www.sensoa.be
– Nadruk op condoomgebruik: correct, tijdig.
– Leren onderhandelen
• Naar de dokter?
– Bij klachten: zeker (jongens en meisjes).
– Bij pilcontrole: screening op chlamydia.
Komen er nieuwe soa aan?
• Intiem contact is niet te bannen...
– Er zullen altijd overstapmogelijkheden zijn
voor micro-organismen die zich specialiseren in
overdracht via slijmvliezen.
• Meer mensen vrijen op meer plaatsen in de
wereld:
– Snelle verspreiding van een soa die ‘ergens’ op
aarde opduikt.
Seksuele hygiëne
• Eerste seksueel contact bedacht en gepland.
• Een trouwe relatie.
• Bij een nieuwe relatie:
– Condoomgebruik
– Check-up ivm soa
• Bij seksueel overdraagbare infectie:
– Juiste,snelle diagnose en behandeling.
– Verwittigen van partners.
Bij buitengaan, jasje aan!
Met een stevig condoom
hou je de penis schoon
en blijft de schone schede
een poesje weltevreden