Hyperventilatie - Máxima Medisch Centrum

Hyperventilatie
Afdeling Psychiatrie
Deze folder geeft informatie over hyperventilatie.
U vindt antwoord op de volgende vragen:
• wat is hyperventilatie?
• wat zijn de oorzaken?
• welke klachten kunnen zich voordoen?
• wat kunt u er zelf aan doen?
• welke behandelingsmogelijkheden zijn er?
Hopelijk is na het lezen van deze folder duidelijk dat hyperventilatie geen ernstige ziekte is en dat u er zelf iets aan kunt
doen.
Hoe werkt de normale ademhaling?
Door in te ademen krijgt u zuurstof binnen. In de longen wordt
zuurstof opgenomen door de rode bloedcellen in het bloed en
vervoerd naar verschillende plaatsen in het lichaam, die dit
nodig hebben voor verbranding. Bij deze verbranding komt
koolzuurgas vrij dat in het bloed wordt opgenomen. Dit
koolzuurgas verdwijnt uit ons lichaam met uitademen.
Bij lichamelijke inspanning, zoals traplopen of hardlopen, past
het lichaam zich aan door sneller te gaan ademen. Het lichaam
verbruikt meer zuurstof en produceert meer koolzuurgas.
Wat gebeurt er bij hyperventilatie?
Hyperventileren betekent letterlijk 'veel ademen'. Bij angst en
spanning gaat het lichaam stresshormonen aanmaken.
Hierdoor gaat u sneller ademen en gaat het hart sneller
kloppen. Het gevolg is dat de rode bloedcellen, die zuurstof
opnemen en vervoeren, op een bepaald moment 'volgeladen'
zijn. Ze kunnen geen zuurstof meer opnemen.
Door het snelle ademen, ademt u wel veel koolzuurgas uit,
terwijl de rode bloedcellen volgeladen zijn. Het koolzuurgas in
het bloed wordt dan ook minder en hierdoor verandert de
zuurgraad in het lichaam. Deze verandering geeft
hyperventilatie.
1
Welke klachten komen voor bij hyperventilatie?
De meest voorkomende verschijnselen zijn:
• benauwdheid
• kortademigheid
• een brok in de keel
• een droge mond
• prikkelingen in handen en voeten
• het gevoel dat handen en voeten slapen of opgeblazen zijn
• duizeligheid
• licht gevoel in het hoofd
• slecht zien
• het idee hebben dat alles er anders uitziet
• onwezenlijk gevoel
• geluiden klinken anders
• zwarte vlekken of waas voor de ogen
• een klam gevoel en transpireren
• het gevoel dat je flauw gaat vallen
• slap en moe gevoel in benen en knieën
De klachten komen niet tegelijkertijd voor. Soms heeft u last
van de ene groep klachten en soms van een andere groep.
Wanneer u een aantal van deze klachten samen heeft, spreekt
men van een hyperventilatiesyndroom (syndroom= verzameling
van klachten)
Hoe ontstaat hyperventilatie?
Hyperventilatie kan veel oorzaken hebben. Soms ontstaat het
door simpele zaken als een keer slecht eten, uitgaan of bij een
bepaalde inspanning. Maar ook een psychische of lichamelijke
stresstoestand kan de oorzaak zijn, bijv. problemen in het
huwelijk of op het werk, het overlijden van iemand, suikerziekte,
longontsteking, operatie, tijdens zwangerschap of na een
bevalling.
Het probleem bij hyperventileren is dat iemand met
hyperventileren dit niet in verband brengt met versneld
ademhalen. De klachten geven een benauwd gevoel waardoor
2
men juist doorgaat met versneld en verdiept ademhalen.
Hierdoor nemen de klachten alleen maar toe.
Uiteindelijk kan dit ertoe leiden dat mensen zo angstig worden
dat ze denken dat ze doodgaan of gek worden.
Een heel normaal gevoel wat iedereen bij zichzelf kan
opwekken, wordt op deze manier beleefd als een gevaarlijke
ziekte. Dit kan ernstige angstverschijnselen veroorzaken.
Sommigen mensen gaan hyperventileren bij een bepaalde
ziekte, bijv. astma, diabetes of neurologische ziektes. Bij deze
groep spelen ook andere mechanismen een rol. Herkennen zij
de hyperventilatie dan verdwijnt het soms niet helemaal, maar
neemt wel de paniek en angst af. Vooral bij deze mensen zijn
buikademhalingsoefeningen met een fysiotherapeut nog wel
eens succesvol.
De behandeling
De behandeling richt zich op het herkennen van de
hyperventilatie. De aanvallen en het hyperventileren verdwijnen
pas als men de klachten niet meer beleeft als een gevaarlijke
ziekte, maar het verband voelt tussen de ademhaling en het
klachtenpatroon.
Vandaar het advies om iedere dag een aantal keren bewust
verdiept en versneld te ademen. Daardoor ontstaat er een
klachtenpatroon, wat u waarschijnlijk snel gaat herkennen en u
beter leert omgaan met hyperventileren.
Dit bewust opwekken van symptomen doet u ± 8 weken
dagelijks. Een probleem bij hyperventileren is dat het dikwijls al
jaren bestaat en dat veel mensen er bang voor zijn. Het
opwekken van een hyperventilatie-aanval is dan erg angstig.
Daarom wordt er soms in de beginperiode van de behandeling
medicatie gebruikt.
Ook worden sommige ademhalingsoefeningen of technieken
van buikademhaling aangeraden. Deze helpen wel iets, maar
belangrijk is om zelf het verband te voelen tussen de klachten
en het versneld ademhalen.
3
Vroeger was het gebruikelijk om in een plastic zakje te blazen
tijdens een aanval. Hierdoor werd de koolzuurspiegel in het
bloed kunstmatig verhoogd, omdat het uitgeademde koolzuur
weer werd ingeademd.
Bij chronisch hyperventileren raden we dit af. Het opwekken
van hyperventileren geeft meer vermindering van angst dan het
plastic zakje.
In een aantal gevallen bestaan er nog steeds spanningen en
problemen die hyperventileren veroorzaken. Aan deze
problemen moet gewerkt worden.
Toch is het zinvol om hyperventileren apart te behandelen.
Er zijn hiervoor twee redenen:
1. Als u minder last heeft van hyperventileren, gaat u zich
minder vermoeid en gespannen voelen. Daardoor kunt u
beter aan andere problemen werken.
2. Hyperventileren blijft nogal eens bestaan ondanks het feit dat
de oorzaak die aanleiding gaf tot hyperventileren is opgelost.
Meer informatie
Zijn er na het lezen van deze folder nog vragen, schrijf deze
dan op en bespreek ze met uw arts.
Notities
Heeft u vragen over uw behandeling? We raden u aan ze hier
op te schrijven. Zo weet u zeker dat u ze niet vergeet.
4
Máxima Medisch Centrum
www.mmc.nl
Locatie Eindhoven:
Ds. Th. Fliednerstraat 1
Postbus 90 052
5600 PD Eindhoven
Locatie Veldhoven:
de Run 4600
Postbus 7777
5500 MB Veldhoven
De informatie in deze folder is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te
geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen
andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze folder is dan ook slechts
een aanvulling op de specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of
behandelaar.
© MMC.610.205_03_12