beleidsplan 2016-2020

College van Diakenen
van de
Protestantse Gemeente te Arnhem
Beleidsnota voor de periode 2016 – 2020
College van Diakenen,
Roosendaalseweg 507
6824 KL Arnhem
E-mail: [email protected]
www.diaconiearnhem.nl
Ga, je bent gezonden
om mensen in je omgeving
te zoeken.
Ontdek wat in die ander leeft,
wie hij of zij is.
Vraag die ander wat hij denkt,
waaronder zij lijdt.
Wees een arm om de schouder van die ander,
een teken van liefde.
Ga, je bent gezonden
om de kastanjes uit het vuur te halen.
Wees niet bang om de waarheid te spreken
zelfs al is het soms verleidelijk
om met de massa te zwijgen.
2
Inhoudsopgave
1. Inleiding
pag. 4
2. Diaconie
pag. 4
3. Plaatsbepaling en organisatie van het College van Diakenen
pag. 5
4. Diaconaat binnen onze kerk
pag. 6
5. Diaconaat in de Arnhemse samenleving
pag. 8
6. Diaconaat wereldwijd
pag. 9
7. Publiciteit
pag. 9
8. De diaconale middelen
pag. 10
Tenslotte
pag. 11
3
1.
Inleiding
In vervolg op het Beleidsplan 2011 - 2015 presenteren wij het nieuwe beleidsplan en geven
aan waar wij als Diaconie op willen inspelen.
Maatschappelijke veranderingen stellen nieuwe vragen aan de Diaconie. Wat betekent
bijvoorbeeld:

langer zelfstandig wonen

minder institutionele zorg en meer maatschappelijke zorg

wijzigingen WMO

stimuleren van het zelf oplossend vermogen

van verzorgingsstaat naar participatie samenleving.
Ook zijn er vanuit de beleidsnotitie van de PGA (Protestante Gemeente te Arnhem) “Het
geloof is voor iedereen” vragen gesteld aan de Diaconie. Zo wordt van de Diaconie verwacht
dat zij:

contacten onderhoudt met het stadsbestuur en het welzijnswerk

de samenwerking zoekt met andere kerken

het diaconaal bewustzijn in de wijken bevordert

bouwt aan een bewuste levensstijl (duurzaamheid)

jongeren betrekt bij het diaconaal werk.
2.
Diaconie
De hierboven genoemde vragen willen we operationaliseren aan de hand van wat James
Kennedy 'glocalisering" noemt.
In het verleden lag de nadruk van de Diaconie op de nationale gemeenschap (periode voor
1950), op de internationale gemeenschap (periode 1950 – 1985) en later op de locale
gemeenschap (1985 – heden). Nu zien we dat de kerk zich meer ontwikkelt van staatskerk naar
straatkerk (Kennedy), met als gevolg dat de focus van de kerk en daarmee ook van de Diaconie
meer komt te liggen op ‘glocalisering’: think global, act local.
De term glocalisering kan aan de hand van een vijftal thema’s geoperationaliseerd worden:
1. Fair share: denk hier aan armoede onderzoek, het aanspreken van de plaatselijke politici,
hergebruik van spullen (tweedehands winkels en via informele kanalen doorgeven), preventie
van schulden. Maar ook: aandacht voor fair share in de vieringen en nadenken over het eigen
consumptiepatroon.
2. Fair care: denk hier aan het ruimte geven aan anders zijn, ouderenwerk, WMO, steun aan
mantelzorgers. Maar ook: autodienst, toegankelijkheid van de kerk voor ouderen, voorbede
vragen, bloemendienst e.d.
3. Fair trade: denk hier aan inkoopbeleid kerkelijke gemeente, fair trade kerken.
4. Fair climate: denk hier aan het ondersteunen van fair climate projecten, minder
energiegebruik, truiendag. Maar ook: aandacht vragen tijdens de kerkdiensten voor het
klimaat.
5. Fair migration: denk hier aan opvang asielzoekers, asielbeleid, fatsoenlijke bed-brood- bad
opvang. Maar ook samen thee drinken!
4
Onze activiteiten voor de komende jaren willen wij in dit kader plaatsen.
Diaconie komt van het Griekse woord “diakonia”. Het betekent: dienst, dienen.
“Diakonia”, ofwel diaconaat, heeft alles te maken met het omzien naar en dienen van de
medemens en de schepping, met als thema’s: gerechtigheid, vrede en heelheid van de
schepping. Het is een van de kernopdrachten van de kerk.
Diaconie is vanuit de kerk ook sterk gericht op de samenleving. Verreweg de meeste hulp
wordt dan ook geboden aan mensen buiten de kerk.
Het motto is: “Helpen, waar geen helper is”. Dat betekent, dat alle hulp, waar mensen recht op
hebben vóórgaat, dat zijn vóórliggende voorzieningen, die eerst uitgezocht moeten worden,
voordat de Diaconie in persoonlijke hulp voorziet.
Ook worden projecten ondersteund, die helpen in situaties van armoede en onrecht.
Met de overheid denken we kritisch mee vooral in armoedebeleid en met de uitvoering van de
wijzigingen in de WMO met wijkgericht werken.
Als Arnhemse Diaconie voelen we ons medeverantwoordelijk voor het streven van het
stadsbestuur dat iedereen mag meedoen. Zo was de diaconaal consulent betrokken bij een
Arnhems buurtinitiatief te weten Statenkwartier Voormekaar, rond informele zorg.
In oecumenisch verband werken we samen met Het Stedelijk Oecumenisch Diaconaal Beraad
Arnhem (SODBA), een samenwerkingsverband van de Protestantse Gemeente te Arnhem, de
Doopsgezinde kerk en de Eusebiusparochie in Arnhem, de Vincentius Vereniging en de
Evangelisch Lutherse Gemeente Arnhem. Ook participeren we in het Overleg Kerken en
Overheid (OKO), het overleg van diverse kerkelijke instanties met de wethouder van Arnhem
dan wel ambtenaren van de gemeente Arnhem. Verder is er een samenwerking met het project
buurtpastoraat Klarendal. In de werkgroep verzet tegen armoede leveren we een bijdrage bij
het organiseren van bijeenkomsten met politici, diverse belangenorganisaties en mensen die
met armoede te maken hebben rond een specifiek thema. Ook besteedt de werkgroep op 17
oktober, de dag van verzet tegen armoede, aandacht aan dit onderwerp.
Wereldwijd worden projecten ondersteund op het gebied van armoedebestrijding, tegengaan
van onrecht en klimaatbeheersing.
Dit doen we meestal in samenwerking met de landelijke Diaconie Kerk in Actie. Maar ook met
Arnhemmers die een speciale band met een project hebben.
Ook worden er in de PGA-kerken in Arnhem acties gehouden na een ramp of oorlogssituatie.
Dit geld komt via Kerk in Actie op de juiste plek terecht via de contacten, die al langer bestaan.
3.
Plaatsbepaling en organisatie van het College van Diakenen
Binnen de Protestantse Gemeente te Arnhem (PGA) is een College van Diakenen (CvD) actief,
bestaande uit een moderamen en een aantal diakenen. Binnen het CvD heeft iedere
wijkgemeente een afgevaardigde van één of meer diaken(en) in het CvD.
De taken van het College van Diakenen zijn:

ontwikkelen van een diaconaal beleid voor de PGA

ondersteunen van de wijkdiaconieën zowel in de wijk als op stedelijk niveau o.a. via de
diaconaal consulent en de bureausecretaris

beheren van de diaconale financiën; opzetten en uitvoeren van projecten informele
zorg in de wijken

behartigen van de stedelijke diaconale taken en initiëren van nieuwe projecten
5





samenwerken binnen het Stedelijk Oecumenisch Diaconaal Beraad (SODBA)
samenwerken binnen het Overleg Kerken en Overheid (OKO)
mede richting geven aan en financieel ondersteunen van projecten van derden
verzorgen van informatie over de Diaconie door middel van publicaties, artikelen,
website, e.d.
instellen van werkgroepen op specifieke onderdelen van het diaconaat.
Het moderamen van het CvD bestaat uit tenminste drie leden, waaronder een voorzitter,
secretaris en een penningmeester. De diaconaal consulent en bureausecretaris zijn adviseur
van het moderamen. Tevens streeft het college ernaar om binnen het moderamen een of meer
extra leden te hebben.
Iedere wijkgemeente van de PGA heeft een wijkdiaconie, bestaande uit diakenen en diaconaal
medewerkers.
De taken van de wijkdiaconieën zijn:

betrekken van gemeenteleden bij wijk specifieke en overige projecten

uitvoering geven aan de diaconale taken binnen de (wijk) gemeente

samenwerken met andere kerkgenootschappen, organisaties, functionarissen in de wijk
op gebied van diaconale aangelegenheden

afvaardigen van een diaken naar het College van Diakenen.
4.
Diaconaat binnen onze kerk
Het diaconaat binnen onze kerk in Arnhem wordt gedragen door:

de gemeenteleden

de wijkdiaconieën

het College van Diakenen.
Diaconaat is een taak van de gehele gemeente en is zichtbaar op diverse momenten tijdens de
zondagse viering: bij de voorbeden, de diaconale collecten, het dankgebed voor de gaven, de
bloemengroet, de taxidienst voor mensen die niet op eigen gelegenheid naar de kerkruimte
kunnen komen. Ook worden gemeenteleden uitgenodigd om een specifieke taak binnen de
(wijk) gemeente op zich te nemen op diaconaal gebied of door diaken of diaconaal
medewerker te worden.
6
In iedere wijkdiaconie zijn wijkdiakenen actief. Naast hun taak in de eredienst hebben zij ook
de taak om te zorgen dat het diaconale werk in de gemeente goed verloopt. Zij brengen
diaconale activiteiten onder de aandacht van de gemeenteleden. Daarnaast zetten zij zich in
samen met gemeenteleden voor de concrete uitvoering van diaconale taken. Ook kunnen zij
onder bepaalde voorwaarden Arnhemmers die het even financieel krap hebben financieel
ondersteunen. Iedere wijkdiaconie vaardigt een diaken af naar het College van Diakenen.
Iedere wijkdiaconie beheert een diaconale wijkkas, die onder de verantwoordelijkheid valt van
de betreffende wijkkerkenraad.
Het College van Diakenen wil diakenen, diaconale medewerkers en belangstellenden
ondersteunen en stimuleren bij hun werkzaamheden. Daartoe zijn de diaconaal consulenten
evenals een bureausecretaris in vaste dienst van het CvD. Zij ondersteunen alle diakenen
inhoudelijk en bieden praktische en materiële hulp. Daarnaast zijn zij een vraagbaak en
verspreiden regelmatig diaconale informatie.
De komende periode wil het CvD zich richten op:

het signaleren van ontwikkelingen in de Arnhemse samenleving en deze vertalen naar
diaconaal beleid. Zo gaan wij een nauwe samenwerking aan met de wijkteams van de
burgerlijke gemeente en willen wij de wijkdiaconieën hier meer bij betrekken. Op deze
wijze kan goed inzicht verkregen worden in de hulp die nodig is in de eigen wijk en
wordt, voor zover dat nodig is, het diaconaal bewustzijn in de wijken verbeterd

het ontwikkelen van een diaconaal beleid vooral gericht op de stad Arnhem. Binnen het
OKO (Overleg Kerken en Overheid) wordt hier gericht beleid ontwikkeld

het opzetten van dan wel deelnemen aan stedelijke diaconale projecten en activiteiten.
Bijvoorbeeld project informele zorg in een buurt, rugzakjesproject voor kinderen
waarvan de ouderen een smalle beurs hebben, opvang van mensen in nood, armoedepact
e.a.

het beheren van de ZWO gelden (Zending Werelddiakonaat en
Ontwikkelingssamenwerking) conform de eerder gemaakte beleidsnotitie

het tweemaandelijks bijeenroepen van het CvD teneinde aandacht te blijven hebben
voor de onderlinge samenhang, de gezamenlijkheid en draagvlak te krijgen voor
stedelijke diaconale projecten

het organiseren van thema-avonden voor diakenen en belangstellenden

het verwerven van gelden en het beheren van de diaconale financiën door het jaarlijks
opstellen van een begroting en verantwoording afleggen voor het gevoerde financiële
beleid door het afgeven van een jaarverslag

het stimuleren van een bewuste levensstijl; fair trade beleid. We willen in de komende
periode activiteiten ontplooien die mensen persoonlijk raken. Bijvoorbeeld delen van
vakantiegeld

Bij activiteiten voor jongeren met een diaconaal karakter zullen we ons aansluiten bij
projecten die bij jongeren leven. Samen met de bovenwijkse predikant die zich richt op
jongeren zal worden onderzocht of we al dan niet aan een project deelnemen. Verder
betrekken we jongeren bij de zogenoemde rugzakjesprojecten en als vrijwilliger voor
informele zorg.
7
5.
Diaconaat in de Arnhemse samenleving
Naast samenwerking met de diverse partners (hoofdstuk 2) wil het College de diaconale acties
continueren, uitbreiden en aandacht besteden aan de diaconale spiritualiteit.
Diaconale ondersteuning wordt verstrekt daar waar reguliere hulp niet of nog niet gegeven
wordt.
Voor de komende beleidsperiode continueren wij de ondersteuning van de volgende
projecten:

Persoonlijke ondersteuning in de vorm van giften. Deze worden vooral gerealiseerd door
onze werkgroep Financiële Steun, maar ook de wijkdiakenen hebben hiervoor een
budget

In SODBA-verband worden grotere aanvragen behandeld en gedeeld

St. Kruispunt

Kerstattenties voor gedetineerden

Daarnaast lopen er in de wijken diverse acties, opgezet door de diverse wijkdiakenen

Voedselbank en Kledingbank te Arnhem

Werkgroep dag van verzet tegen armoede

Diaconale prijsvraag. In samenwerking met oecumenische partners beogen we met deze
prijs de aandacht en inzet voor Diaconie te stimuleren. Bovendien kunnen zo nieuwe
initiatieven worden ontwikkeld

Samenwerking project Buurtpastoraat Klarendal. We onderzoeken de mogelijkheden om
samen te werken in het project

Project Statenkwartier Voorelkaar; vertalen van deze aanpak naar andere wijken.
Deze opsomming is niet volledig. Maar dat is ook niet de doelstelling. Het behoort bij het werk
van de Diaconie om alert te zijn op nieuwe knelsituaties en daar op in te spelen.
8
De Diaconie kenmerkt zich vaak door acties. Diakenen zijn doeners en Diaconie is een
werkwoord. Hierbij willen we er alert op zijn dat we niet in de activiteiten schieten, maar ook
oog blijven houden voor onze bezieling. De passie voor ons werk om vanuit een Bijbelse
uitnodiging op te komen voor de kwetsbare mensen.
Onze vergaderingen beginnen en eindigen met een meditatieve tekst. Wij willen de komende
periode weer een boekje uitgeven met spirituele teksten.
6.
Diaconaat wereldwijd
Het College helpt mensen die in moeilijke omstandigheden moeten leven. Er zijn veel
problemen in de wereld. Armoede, onderdrukking, discriminatie, oorlog, (natuur)rampen en
ziekte. Daar willen we iets aan doen. Door geld of goederen te geven. Dit gebeurt in
samenwerking met Kerk in Actie, een kerkelijke organisatie voor hulp en ontwikkeling. Maar
ook sluiten we aan bij projecten die door wijkdiakenen/collegeleden worden aangedragen. Zij
kiezen een project om de gemeente te betrekken bij de naaste ver weg. Op allerlei manieren
geven zij informatie en wordt geld geworven. Wij vinden het belangrijk dat er vanuit de wijken
deze relatie is met projecten ‘verweg’ en ondersteunen financieel deze activiteiten.
7.
Publiciteit
Het College is voornemens om in de komende periode via diverse publicaties aandacht te
blijven vragen voor het werk van de Diaconie binnen en buiten de gemeente. Daartoe is een
aantal middelen beschikbaar:

Kerkperspectief wordt tweewekelijks verspreid onder de abonnees hiervan, veelal
gemeenteleden van de PGA. In iedere uitgave is ruimte gereserveerd voor een kort
artikel met betrekking tot het werk van de Diaconie in Arnhem. De redactie van deze
artikelen wordt verzorgd door de moderamen leden, diakenen uit de verschillende
wijken en leden van de werkgroep Financiële Steun

Nieuwsbrief. Vijf keer per jaar verschijnt een nieuwsbrief met de meest in het oog
lopende zaken van de Diaconie. Deze nieuwsbrief wordt ruim verspreid
9








Jaarverslagen. Het jaarverslag van het College van Diakenen geeft een overzicht van de
diverse activiteiten. Het financieel jaarverslag is een verantwoording van het gevoerde
financiële beleid over een jaar
Mededelingen tijdens erediensten in de verschillende wijkkerken
Alle diakenen en leden van het moderamen en leden SODBA ontvangen het blad
Diaconia, een uitgave van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland.
Laatstgenoemde geeft ook periodiek een nieuwsbrief uit
De zondagsbrieven van de diverse wijkkerken
Het verzorgen van presentaties over de Diaconie bij diverse organisaties
Op informatiemarkten informatie over de Diaconie verstrekken
Bijhouden van de website
Het onderzoeken naar het meer inzetten van sociale media
Het uitbrengen van bundels met diaconale teksten
Het publiceren van onze ervaringen met projecten.
8.
De diaconale middelen


Geld voor de Diaconie komt uit levend geld, de jaarlijkse geldwervingsactie(s), de wekelijkse
collecten tijdens de erediensten en legaten / erfenissen. Het is dus geld van anderen dat
zorgvuldig beheerd en uitgegeven moet worden. Een zorgvuldige afweging tussen directe hulp
en geld voor voorwaardenscheppend werk, dat is werk dat indirect de positie van zwakken in
de samenleving bevordert, is een taak van het College.
Daarnaast ontvangt het CvD opbrengsten van de geldmiddelen die belegd zijn.
Jaarlijks stelt het CvD een jaarbegroting op van de gelden die in het komende jaar kunnen
worden besteed aan diaconale projecten en diaconale doelen. Na afloop van ieder
kalenderjaar wordt een jaarrekening opgesteld met daarin een verantwoording van het
gevoerde financiële beleid over het afgelopen jaar. Zowel de begroting als het jaarrekening
moet worden vastgesteld door de Algemene Kerkenraad.
Schenkingen, opbrengsten van verkoop onroerend goed en opbrengsten van de beleggingen
zelf hebben geleid tot een eigen vermogen. De beleggingsportefeuille wordt zorgvuldig
samengesteld en in niet-risicovolle fondsen ondergebracht.
10
De financiële administratie is ondergebracht bij het Kantoor Kerkelijke Administratie (KKA),
dat een kantoor heeft bij het Kerkelijke Bureau van de PGA.
Het College van Diakenen is van mening dat het eigen vermogen niet verder behoeft toe te
nemen, eerder zou kunnen afnemen. Er zijn geen lange termijn verplichtingen, behalve de
verplichtingen voor de drie medewerkers in vaste dienst gedurende deze planperiode. Het
eigen vermogen zou tot 2020 mogen teruglopen tot minimaal € 800.000.
Overzicht van de inzet van vast personeel
Het College hecht veel waarde aan een continue en een directe aanspreekbaarheid van de
stedelijke Diaconie. Daartoe voorzien drie arbeidsplaatsen, te weten:
- Twee diaconaal consulenten voor 28 uur per week; respectievelijk 20 en 8 uur
- Een bureau secretaris voor 16 uur per week.
Het College heeft de intentie om deze functies in de komende 4 jaar te continueren.
Tenslotte
Deze beleidsnota begon met de woorden ‘Ga, je bent gezonden’.
We hopen dat we hier de komende periode handen en voeten aan kunnen geven.
Arnhem, oktober 2015
Jacob Kooistra,
Voorzitter College van Diakenen
11