Lezing databases en SQL

Lezing databases en SQL
Inleiding ............................................................................................................... 2
Doelgroep ............................................................................................................. 2
Deel 1 .................................................................................................................. 3
1.1 Databases .................................................................................................... 3
1.2 Begrippen .................................................................................................... 3
1.2.1 Tabellen .................................................................................................... 3
1.2.2 Kolommen en gegevenstypen ...................................................................... 3
1.2.3 Indexen .................................................................................................... 4
1.2.4 Rijen ......................................................................................................... 5
1.2.5 Sleutels ..................................................................................................... 5
1.3 Relaties tussen tabellen ................................................................................. 5
1.4 Ontwerpen database ...................................................................................... 6
1.5 Aanmaken database ...................................................................................... 8
Deel 2 .................................................................................................................14
2.1 Inleiding SQL ...............................................................................................14
2.2 Wat zijn de voordelen van SQL? .....................................................................14
2.3 SQL-opdrachten ...........................................................................................14
2.4 Een tabel aanmaken .....................................................................................15
2.5 Gegevens toevoegen ....................................................................................15
2.6 Gegevens wijzigen .......................................................................................16
2.7 Gegevens verwijderen ..................................................................................17
2.8 Gegevens opvragen ......................................................................................17
2.8.1 Gegevens sorteren ....................................................................................18
2.8.2 Gegevens filteren ......................................................................................19
2.8.3 Gegevens uit meerdere tabellen selecteren ...................................................19
2.9 Een tabel verwijderen ...................................................................................21
2.10 Gereserveerde woorden van SQL ..................................................................21
D:\317556618.doc
blz. 1
Inleiding
In deze lezing worden u de basisbeginselen van databases en SQL bijgebracht. De lezing
bestaat uit 2 delen.
In het eerste deel wordt uiteengezet hoe een database is opgebouwd en komen een
aantal basisbegrippen aan de orde. Daarbij zal gebruik gemaakt worden van het
programma MS Access 2000 van Microsoft. Andere bekende programma’s zijn: SQLserver (ook van Microsoft), Sybase, Oracle, MySQL en dBase.
In het tweede deel wordt u uitgelegd hoe SQL werkt. SQL, wat staat voor Structured
Query Language, is een taal die wordt gebruikt om met databases te communiceren. Ook
hiervoor zullen we gebruik maken van MS Access 2000.
Doelgroep
De lezing is bedoeld voor mensen die geen of weinig ervaring hebben met databases
en/of SQL. Na afloop van de lezing zullen zij:
Bekend zijn met belangrijke begrippen t.a.v. databases;
Bekend zijn met de structuur van databases;
In staat zijn om in MS Accesss eenvoudige tabellen aan te maken en relaties te leggen
tussen tabellen;
In staat zijn om eenvoudige SQL-opdrachten te genereren.
Gerrit Tiemens,
HCC Afdeling Arnhem,
Kernlid locatie Arnhem.
Zevenaar, vrijdag 20 juni 2003.
D:\317556618.doc
blz. 2
Deel 1
1.1 Databases
Misschien bent u zich er niet van bewust, maar u maakt in uw dagelijks leven vaak
gebruik van een database.
Zo gebruikt u een database wanneer u:
 een naam in het adresboek van uw e-mailprogramma opzoekt;
 een zoekopdracht geeft via een zoekmachine op het Internet (Ilse, Google, etc.);
 op uw werk inlogt op het netwerk. Uw naam en wachtwoord worden gecontroleerd
in een database;
 met uw bankpasje geld uit de muur haalt. Door middel van een database wordt de
ingevoerde PIN-code gecontroleerd en kunt u uw saldo opvragen.
Maar het is niet altijd duidelijk wat een database precies is. Dit komt vooral omdat men
dezelfde databasetermen gebruikt in verschillende contexten. Deze lezing begint daarom
met een uitleg van de belangrijkste databasetermen.
1.2 Begrippen
De term database (in het Nederlands ook wel gegevensbank geheten) wordt op
verschillende manieren gebruikt, maar in dit geval (en vanuit het perspectief van SQL) is
een database een verzameling gegevens die op een bepaalde manier geordend en
bewaard worden. U kunt zich een database het beste voorstellen als een opbergkast
waarin u verschillende mappen kunt bewaren. De opbergkast is gewoon de fysieke
locatie om gegevens in op te slaan, ongeacht om welke gegevens het gaat en hoe ze zijn
geordend.
Mensen gebruiken de term database vaak als ze het databaseprogramma dat ze
gebruiken bedoelen. Dit klopt niet en het is een bron van veel verwarring. Een
databaseprogramma wordt vaak een Database Management System (DBMS) genoemd.
De database is de opslagplaats die met een DBMS kan worden gemaakt en
gemanipuleerd.
1.2.1 Tabellen
Als u informatie in een opbergkast bewaart, smijt u het niet gewoon in een lade. U maakt
mappen in de kast, waarna u gegevens die bij elkaar horen in specifieke mappen
opbergt.
In de wereld van de database wordt een map een tabel (of entiteit) genoemd. Een tabel
is een gestructureerde lijst waarin gegevens van een bepaald type kunnen worden
opgeslagen. Een tabel bevat, in het geval van een boekenwinkel, bijvoorbeeld een lijst
van alle klanten.
Het kernpunt is hier dat de gegevens die in de tabel worden opgeslagen van hetzelfde
type zijn of in dezelfde lijst staan. Het is niet verstandig om een lijst met klanten en een
lijst met bestelde boeken in dezelfde databasetabel op te slaan. In plaats daarvan maakt
u twee tabellen, voor elke lijst één.
Elke tabel in een database heeft een eigen naam waaraan u het kunt herkennen. Dit is
een unieke naam. Dit betekent dat geen enkele andere tabel in de database dezelfde
naam kan hebben.
1.2.2 Kolommen en gegevenstypen
Tabellen zijn opgebouwd uit kolommen (attributen). Elke kolom bevat een bepaald soort
informatie binnen de tabel.
Dit is het beste uit te leggen door een database te zien als een raster, zoals een
spreadsheet (Excel). Elke kolom in het raster bevat een bepaald soort informatie. Een
tabel met klantgegevens bevat bijvoorbeeld een kolom met het klantnummer, terwijl in
D:\317556618.doc
blz. 3
een andere kolom de naam van de klant staat. Ook de adresgegevens zijn in
verschillende kolommen opgedeeld (zie figuur 1).
(figuur 1)
Elke kolom in een database heeft een bijbehorend gegevenstype. Een gegevenstype
bepaalt welke soort gegevens in de kolom kan worden opgeslagen. Als in een kolom
alleen getallen worden opgeslagen (bijvoorbeeld het aantal artikelen in een bestelling),
krijgt die kolom een numeriek gegevenstype.
MS Access kent de volgende gegevenstypen:
Tekst
Memo
Numeriek
Datum/tijd
Valuta
AutoNummering
Tekst of combinaties van tekst en cijfers (maximaal 255 tekens)
Tekst (maximaal 65.535 tekens)
Numeriek (voor berekeningen)
Datum of tijd
Geldbedragen (voor financiële berekeningen)
Het automatisch invoeren van opeenvolgende unieke nummers (bij
het toevoegen van een nieuw record)
Ja/Nee
Boolean-waarden (Ja of Nee, Waar of Onwaar)
OLE-object
Objecten zoals Word-documenten, Excel-werkbladen, geluiden,
afbeeldingen enz. (maximaal 1 Gigabyte)
Hyperlink
Voor opslag van een hyperlink (een verwijzing naar een bestand op
het World Wide Web; als u op deze verwijzing klikt, wordt het
betreffende bestand opgehaald)
Wizard Opzoeken Dit is geen gegevenstype, maar helpt u bij het definiëren van het
gegevenstype en de kenmerken van een veld.
1.2.3 Indexen
Indexen worden gebruikt om gegevens logisch te sorteren, zodat zoek- en
sorteeropdrachten sneller kunnen verlopen. U kunt een index het beste vergelijken met
een index of trefwoordenlijst in een boek, een alfabetische lijst woorden met referenties
naar locaties in het boek.
Een index in een database werkt op bijna dezelfde wijze. De gegevens van de primaire
sleutel (zie 1.2.5) zijn altijd gesorteerd, dat doet het DBMS voor u.
U kunt een index definiëren op één of meer kolommen, zodat het DBMS voor zichzelf een
gesorteerde lijst bewaart van de inhoud van de tabel. Het DBMS gebruikt deze index op
dezelfde manier als u een register in een boek gebruikt. Het zoekt in de gesorteerde
index naar de locaties van bepaalde woorden en haalt dan de gevraagde rijen op.
U moet bij het aanmaken van indexen het volgende in gedachten houden:
 Met indexen kunt u weliswaar sneller gegevens opzoeken, maar het invoeren,
veranderen en verwijderen van gegevens wordt langzamer. Bij het uitvoeren van
deze operaties moet het DBMS namelijk ook de indexen bijwerken.
 Indexen kunnen veel opslagruimte in beslag nemen.
D:\317556618.doc
blz. 4

Indexen worden gebruikt voor filteren en sorteren van gegevens. Als u gegevens
vaak in een bepaalde volgorde sorteert, kunt u hier beter een index voor
definiëren.
1.2.4 Rijen
Gegevens in een tabel worden bewaard in rijen. Elk opgeslagen record wordt bewaard in
zijn eigen rij. Als u een tabel weer vergelijkt met een raster zoals een spreadsheet, zijn
de verticale kolommen van het raster de kolommen van de tabel en de horizontale rijen
zijn de rijen van de tabel (zie figuur 1).
In een tabel met klantgegevens worden de gegevens van één klant in een rij geplaatst.
Het aantal rijen in de tabel is het aantal records van de tabel. Een rij is dus een record in
een tabel. Een onderdeel van zo’n record (bijvoorbeeld klantnummer) wordt ook wel veld
genoemd.
1.2.5 Sleutels
Elke rij in een tabel moet een kolom (of meerdere kolommen) bevatten die een unieke
waarde heeft. Een tabel met klantgegevens bevat bijvoorbeeld een kolom met
klantnummers, terwijl in een tabel met bestelgegevens een kolom met bestelnummers
voorkomt. In een tabel met de gegevens van alle werknemers kan een kolom met
werknemersnummers of Sofi-nummers worden gebruikt.
De kolom (of reeks kolommen) waarmee elke rij in een tabel wordt geïdentificeerd, wordt
de primaire sleutel (primary key) genoemd. De primaire sleutel verwijst naar een enkele
rij. Het is heel moeilijk specifieke rijen uit een tabel bij te werken of te verwijderen als er
geen primaire sleutel gedefinieerd is. Definieer daarom altijd een primaire sleutel.
Elke kolom in een tabel kan worden aangewezen als primaire sleutel, zolang het aan de
volgende voorwaarden voldoet:
 Er mogen geen rijen zijn waarvan de primaire sleutels dezelfde waarden hebben;
 De primaire sleutel in een rij moet altijd een waarde hebben, m.a.w. de kolom
mag geen NULL-waarde bevatten;
 De kolom die de waarden van de primaire sleutel bevat, kan niet worden
veranderd of bijgewerkt;
 De waarden van de primaire sleutel kunnen niet opnieuw worden gebruikt. Als een
rij uit de tabel wordt verwijderd, kan de primaire sleutel niet aan een nieuwe rij
worden toegekend.
Primaire sleutels worden meestal gedefinieerd bij een enkele kolom binnen een tabel. Zo
ligt het voor de hand dat de kolom klantnummer uit de tabel in figuur 1 de primaire
sleutel is. Het is echter ook mogelijk een combinatie van meerdere kolommen te
gebruiken als primaire sleutel. Als er meerdere kolommen worden gebruikt, gelden de
hierboven gegeven regels voor alle kolommen. De waarden van alle kolommen moeten
samen uniek zijn. De individuele kolommen hoeven dan dus geen unieke waarden te
hebben.
Er bestaat nog een heel belangrijk soort sleutel, de refererende of vreemde sleutel
(foreign key). Deze sleutel is een kolom in een tabel waarvan de waarden in de primaire
sleutel van een andere tabel moeten voorkomen.
1.3 Relaties tussen tabellen
Een database bestaat nagenoeg altijd uit meerdere tabellen. Tussen deze tabellen
kunnen relaties worden gelegd. Zo’n database heet een relationele database.
Voordelen
De voordelen van relaties blijken uit het volgende voorbeeld. Stel dat een
schoolbibliotheek gegevens van boeken en uitgevers wil bijhouden. In een niet
relationele database zou u één grote tabel kunnen maken voor alle informatie, maar dan
zou u veel gegevens meer malen moeten opslaan. Voor elk boek zou u dan bijvoorbeeld
ook het adres van de uitgever willen opnemen. Als een schoolbibliotheek tien boeken van
D:\317556618.doc
blz. 5
dezelfde uitgever in haar collectie heeft, dan moet dat adres tienmaal opgeslagen
worden. Wanneer een uitgever verhuist, moeten er tien adreswijzigingen in de tabel
worden aangebracht. In een relationele kunt u twee aparte tabellen maken, één met de
boekgegevens en één met de gegevens van de uitgever, en deze tabellen vervolgens
koppelen. Daardoor hoeft een adreswijziging maar één keer te worden aangebracht. Dat
werkt niet alleen sneller. U voorkomt zo ook invoerfouten.
De volgende relaties bestaan:
Eén-op-veel
In een één-op-veel (1-N) relatie kan de waarde met een primair sleutelveld in de ene
tabel meer malen voorkomen in het gekoppelde veld in de andere tabel. Deze relatie
komt het meest voor.
Eén-op-één
In een één-op-één (1-1) relatie heeft de waarde in een primair sleutelveld in de ene tabel
nooit meer dan één overeenkomende waarde in het gekoppelde veld in een andere tabel.
Deze relatie komt niet zo vaak voor. Meestal kunnen tabellen met een één-op-één relatie
namelijk eenvoudig worden gecombineerd tot één tabel.
Veel-op-veel
In veel DBMS’en, waaronder MS Access kunt u geen veel-op-veel (N-N) relaties
definiëren. Het mag dus niet nooit zo zijn dat de waarde in een veld in de ene tabel vaker
in dat veld kan voorkomen dan in het gekoppelde veld in een andere tabel. Door altijd uit
te gaan van een primair sleutelveld zult u nooit op zo’n veel-op-veel relatie stuiten.
1.4 Ontwerpen database
Een belangrijke stap bij het ontwikkelen en bouwen van een database is het ontwerp.
Een goed ontworpen database maakt het onderhoud een stuk eenvoudiger.
Het is van het grootste belang dat de gegevens op de juiste manier in kolommen worden
verdeeld. Zo is het bijvoorbeeld aan te bevelen om de woonplaats en de provincie in
aparte kolommen op te nemen. Op die manier is het mogelijk gegevens op grond van
een bepaalde kolom te sorteren of te filteren (bijvoorbeeld om alle klanten uit een
bepaalde plaats of een bepaalde provincie te kunnen opzoeken). Als de woonplaats en de
provincie in één kolom staan, zou het heel moeilijk zijn om de tabel te sorteren of te
filteren op provincie.
Bij het ontwerpen van een database moet u eerst bepalen wat het doel ervan is. Welke
vragen moet de database kunnen beantwoorden? In welke vorm wordt de informatie
momenteel opgeslagen? Wat voor rapporten verwacht u van een database?
Als voorbeeld gaan we een database ontwerpen voor een boekenwinkel.
De database moet informatie bevatten over:
 alle klanten,
 alle boeken,
 alle bestellingen.
We moeten dus drie tabellen aanmaken, een tabel Klant, een tabel Boek en een tabel
Bestelling.
De tabel Klant bevat de volgende gegevens per klant:
 KlantID
 Naam
 Adres
 Postcode
 Plaats
 Telefoon
 E-mail
D:\317556618.doc
blz. 6




Wijze van betaling
Creditcard nummer
Loginnaam
Wachtwoord
De tabel Boek bevat de volgende gegevens per boek:
BoekID
 Titel
 Schrijver
 Prijs
 ISBN-nummer
 Uitgavedatum
 Uitgever
 Paperback/Hardcover
 Aantal bladzijden
 Voorraad
De tabel Bestelling bevat de volgende gegevens per bestelling:
 BestellingID
 KlantID
 BoekID
 Datum
 Geleverd
 Betaald
Een klant kan meerdere bestellingen doen en een boek kan in meerdere bestellingen
voorkomen. Dat levert de volgende relaties op:
klant
Boek
Bestelling
1
N
N
1
Al eerder zagen wij dat kolommen verschillende gegevenstypen kunnen hebben (zie blz.
4).
Voor de tabel Klant geldt het volgende:
Veldnaam
- KlantID
- Naam
- Adres
- Postcode
- Plaats
- Telefoon
- E-mail
- Betaling
- Creditcardnr
- Loginnaam
- Wachtwoord
Gegevenstype
Numeriek (Integer)
Text (30)
Text (30)
Text (7)
Text (30)
Text (11)
Text (30)
Text (‘Visa’,’Rembours’, ‘Acceptgiro’)
Text (12)
Text (8)
Text (8)
Sleutel
pk
Verplicht
ja
ja
ja
ja
ja
ja
ja
ja
Voor de tabel Boek geldt het volgende:
Veldnaam
BoekID
Titel
Schrijver
D:\317556618.doc
Gegevenstype
Numeriek (Integer)
Text (30)
Text (30)
Sleutel
pk
Verplicht
ja
ja
ja
blz. 7
Prijs
ISBN-nummer
Uitgavedatum
Uitgever
Soort_kaft
Aantal_bladzijden
Voorraad
Numeriek (Decimaal)
Text (15)
Datum/Tijd
Text (30)
Text (‘hardcover’, paperback’)
Numeriek (Integer)
Numeriek (Integer)
ja
Voor de tabel Bestelling geldt het volgende:
Veldnaam
BestellingID
KlantID
BoekID
Datum
Geleverd
Betaald
Gegevenstype
Numeriek (Integer)
Numeriek (Integer)
Numeriek (Integer)
Datum/Tijd
Datum/Tijd
Ja/Nee
Sleutel
pk
fk
fk
Verplicht
ja
ja
ja
ja
Pk = primary key, Fk = foreign key
De getallen tussen () wil zeggen het aantal karakters van het veld (veldlengte).
Zoals we al eerder zagen, zijn er twee relaties bedacht.
Er is een één-op-veel relatie tussen de tabellen Boek en Bestelling. De verbinding wordt
gevormd door BoekID (primary key) in tabel Boek en BoekID (foreign key) in tabel
Bestelling.
Er is een één-op-veel relatie tussen de tabellen Klant en Bestelling. De verbinding wordt
gevormd door KlantID (primary key) in tabel Klant en KlantID (foreign key) in tabel
Bestelling.
In deel 2 van deze lezing zullen we zien hoe wij de gegevens uit deze tabellen aan elkaar
kunnen koppelen.
1.5 Aanmaken database
We hebben de ontwerpfase achter de rug en we gaan nu de database aanmaken.
Dat kan op een aantal manieren, ofwel met behulp van MS Access, ofwel met behulp van
SQL. Aangezien SQL in het tweede deel van deze lezing aan de orde komt, doen we het
eerst met behulp van MS Access.
Start MS Access op en kies voor Lege Access-database.
(figuur 2)
Vervolgens wordt u gevraagd om de database een naam te geven.
D:\317556618.doc
blz. 8
Geef de database de naam
Boekenwinkel. U kunt
eventueel ook nog
aangeven waar u de
database wilt opslaan (bij
Opslaan in:). Druk
vervolgens op
.
Daarna verschijnt het
volgende scherm:
(figuur 3)
Wij kiezen nu voor Tabel
maken in
ontwerpweergave. In het
scherm dat vervolgens
verschijnt gaan wij de
velden aanmaken, zoals
die gedefinieerd zijn in
de ontwerpfase (Zie blz.
7).
(figuur 4)
Van KlantID maken we de primary key door
op de veldnaam met de rechtermuisknop te
klikken en de sleutel te selecteren.
(figuur 5)
(figuur 6)
Let er op dat achter Geïndexeerd staat Ja (Duplicaten Nee)! Geef bij de velden van het
gegevenstype Tekst ook de Veldlengte in, zoals bepaald in het ontwerp. En vergeet ook
niet om de verplichte velden aan te geven (bij Vereist).
D:\317556618.doc
blz. 9
(figuur 7)
Als alle velden met de bijbehorende Gegevenstype zijn aangemaakt, kunt u de tabel
opslaan door te klikken op
verschijnt.
(tweede van links) in de werkbalk. Het volgende menu
Voer in Klant en druk op OK.
Op deze wijze kunnen wij ook de
andere twee tabellen aanmaken.
Als dat gebeurd is, kunnen we relaties
gaan leggen tussen de tabellen.
(figuur 8)
Kies in de werkbalk relaties
D:\317556618.doc
. Het volgende scherm verschijnt:
blz. 10
(figuur 9)
Voeg vervolgens de tabellen toe. U kunt alle tabellen in één keer selecteren door
Bestelling te selecteren (met de linkermuis) toets, de SHIFT-toets ingedrukt houden en
vervolgens de tabel Klant te selecteren. Kies dan Toevoegen en daarna Sluiten. Sleep de
tabellen –voor het gemak- naar de positie op het scherm zoals afgebeeld in figuur 10.
(figuur 10)
We gaan eerst een relatie leggen tussen de tabel Klant en Bestelling. Klik in de tabel
Klant op de KlantID en sleep dit veld naar KlantID in de tabel Bestelling terwijl u de
linkermuisknop ingedrukt houdt. Als u de linkermuisknop los laat verschijnt het volgende
scherm:
D:\317556618.doc
blz. 11
(figuur 11)
U ziet dat er een één-op-veel relatie wordt aangemaakt. U kunt nog aangeven of u een
referentiële integriteit wilt afdwingen.
Wat is referentiële integriteit?
Als u Referentiële integriteit afdwingen selecteert, dan draagt u MS Access op om te
waken over de structurering van uw gegevens. Als referentiële integriteit is
afgedwongen, dan wordt de integriteit van uw gegevens verzekerd door de gemaakte
relaties. U kunt dan geen gegevens in de tabel invoeren aan de veel-zijde van de één-opveel relatie, als de waarde van de refererende sleutel niet correspondeert met een
waarde in de primaire sleutel. Zo kunt u geen bestelling invoeren als de klant niet
bestaat.
U kunt ook geen records aan de één-zijde van de één-op-veel relatie verwijderen, als
records aan de veel-zijde naar dit record refereren. Dit zou het zogeheten weesrecord
syndroom creëren, kindsrecords zonder ouder (bestelling zonder bijbehorende klant).
Tenzij de optie Gerelateerde records trapsgewijs verwijderen is ingesteld, zou u eerst alle
gerelateerde records aan de veel-zijde moeten verwijderen, voordat u een record aan de
één-zijde zou mogen verwijderen.
Wat houdt trapsgewijs bijwerken in?
Gerelateerde velden trapsgewijs bijwerken is een optie bij referentiële integriteit. Als
deze optie is ingeschakeld bij een relatie, en de primaire-sleutelwaarde van een record
aan de één-zijde van de één-op-veel relatie wordt gewijzigd, dan zorgt MS Access voor
een trapsgewijze aanpassing van de waarde in de refererende sleutel van de records aan
de veel-zijde.
Waarvoor dient de optie trapsgewijs verwijderen?
Wees voorzichtig met het activeren van de optie Gerelateerde velden trapsgewijs
verwijderen dan met Gerelateerde velden trapsgewijs bijwerken.
De eerste optie zal alle kindrecords aan de veel-zijde verwijderen als u het ouderrecord
aan de één-zijde verwijdert. Dit lost het probleem van het verwijderen van alle
kindrecords voordat het ouderrecord kan worden verwijderd wel op, maar er zijn wel
consequenties aan verbonden. Ook al heeft u de informatie zelf niet (meer) nodig, dan
moet u er zeker van zijn dat de te verwijderen informatie niet op een andere plaats in de
database nodig is.
Vervolgens gaan we op dezelfde wijze een relatie leggen tussen de tabel Boek en de
tabel Bestelling. Het eindresultaat ziet er als volgt uit:
D:\317556618.doc
blz. 12
(figuur 12)
D:\317556618.doc
blz. 13
Deel 2
2.1 Inleiding SQL
SQL (spreek dit uit als de aparte letters S-Q-L, of als het Engelse sequel) is een afkorting
van Structured Query Language, wat in het Nederlands zoveel betekent als
‘gestructureerde verzoektaal’. SQL is in de jaren 70 ontwikkeld en speciaal ontworpen om
te kunnen communiceren met databases.
In tegenstelling tot andere talen (natuurlijke talen zoals Nederlands of programmeertalen
zoals C of Visual Bacic), kent SQL slechts enkele woorden. Dit is met opzet zo gedaan.
SQL heeft slechts één doel: het verschaft een eenvoudige en efficiënte manier om
gegevens uit een database te lezen en naar een database te schrijven.
2.2 Wat zijn de voordelen van SQL?
SQL is geen taal van een bepaald merk dat wordt gebruikt door bepaalde
databaseproducenten. Bijna elke grote databasetoepassing ondersteunt SQL, dus als u
deze ene taal kent, kunt u met de meeste grote databases communiceren.
SOL is gemakkelijk te leren. De paar instructies waar de taal uit bestaat, zijn allemaal
duidelijke en begrijpelijke woorden, weliswaar in het Engels.
Ondanks de eenvoud is SQL een zeer krachtige taal. Door de elementen van de taal
handig te gebruiken, kunt u zeer complexe en geavanceerde databasebewerkingen
uitvoeren.
Let op:
In veel databasemanagementsystemen (DBMS’en) is de standaard-SQL uitgebreid met
extra instructies. Deze uitbreidingen zorgen voor extra functionaliteit of maken bepaalde
operaties gemakkelijker uitvoerbaar. Dit is heel handig, maar de uitbreidingen zijn vaak
heel specifiek voor een bepaald DBMS en worden meestal door slechts één producent
ondersteund.
Standaard-SQL wordt beheerd door de commissie ANSI-standaarden1 en ook vaak ANSISQL genoemd.
Alle grote databaseprogramma’s, zelfs als ze hun eigen uitbreidingen hebben,
ondersteunen ANSI-SQL. Individuele implementaties hebben hun eigen namen,
bijvoorbeeld Transact-SQL voor SQL-server van Microsoft.
2.3 SQL-opdrachten
SQL-opdrachten, ook wel Query’s genoemd, kunnen onderverdeeld worden in 3
categorieën, t.w.:
Data Definition Language (DDL)
Deze bevat opdrachten voor het maken en manipuleren van databases en tabellen. De
DDL houdt zich bezig met de structuur van de database, de tabellen en de velden.
De opdrachten zijn:
 Create
 Alter
 Drop
In deze lezing wordt aandacht besteed aan de opdrachten Create en Drop.
Data Control Language (DCL)
Deze bevat opdrachten om bijvoorbeeld de rechtenstructuur van de database te regelen
(wie heeft toegang tot welke databases en tabellen).
De opdrachten zijn:
 Grant
 Deny
 Revoke
Deze opdrachten worden in deze lezing niet behandeld.
1
ANSI = The American National Standards Institute
D:\317556618.doc
blz. 14
Data Manipulation Language (DML)
Deze bevat opdrachten voor het verwerken van de gegevens die in de tabellen zijn
opgenomen.
De opdrachten zijn:
 Select
 Insert
 Update
 Delete
In deze lezing komen deze opdrachten aan de orde.
2.4 Een tabel aanmaken
Voor het aanmaken van een tabel gebruiken we de opdracht CREATE TABLE.
Om een tabel te creëren moet u de volgende informatie opgeven:
1. De naam van de nieuwe tabel;
2. De namen en definities van de tabelkolommen, gescheiden door komma’s;
3. De locatie van de tabellen (niet in alle DBMS’en verplicht)
Met de volgende SQL-instructie maakt u een tabel Klant:
CREATE TABLE Klant
(
KlantID
CHAR(10),
Naam
CHAR(20),
Adres
CHAR(25),
Postcode
CHAR(7),
);
(AanmaakTabelKlant in test.mdb)
In de bovenstaande code ziet u dat de tabelnaam direct achter de sleutelwoorden
CREATE TABLE staat. De werkelijke tabeldefinitie (de namen van alle kolommen) staan
tussen haakjes. Alle kolommen zijn door komma’s van elkaar gescheiden. In het
voorbeeld zijn alle velden van het type CHAR, d.w.z. dat het tekstvelden zijn. Tussen
haakjes is de lengte van het veld aangegeven.
2.5 Gegevens toevoegen
Om gegevens toe te voegen aan een tabel gebruiken we de opdracht INSERT.
Dit kan op verschillende manieren.
 U kunt een enkele complete rij invoeren;
 U kunt een gedeelte van een rij invoeren
INSERT INTO Klant
VALUES ("22",
"Hendriksen",
"De Lange Griet 22",
"6932 NN");
(QueryToevoeg1 in test.mdb)
Met het bovenstaande voorbeeld voert u een nieuwe klant in de tabel Klant. De gegevens
die in elke tabelkolom moeten worden opgeslagen, staan in het component VALUES. Voor
elke kolom moet een waarde worden opgegeven. Als een kolom geen waarde heeft, moet
u de waarde NULL gebruiken. De gegevens moeten worden ingevoerd in de volgorde
waarin de kolommen in de tabeldefinitie zijn opgenomen.
Het is veiliger om en daardoor ook wat lastiger om de INSERT-instructie als volgt te
schrijven:
INSERT INTO Klant
(KlantID,
Naam,
D:\317556618.doc
blz. 15
Adres,
Postcode)
VALUES ("22",
"Hendriksen",
"De Lange Griet 22",
"6932 NN");
(QueryToevoeg2 in test.mdb)
In dit voorbeeld gebeurt precies hetzelfde als in de vorige INSERT-instructie, maar deze
keer worden alle kolomnamen expliciet genoemd tussen de haakjes achter de tabelnaam.
Als de rij wordt ingevoegd, zal het DBMS elk onderdeel in de lijst met kolommen plaatsen
bij de bijbehorende waarde in de lijst VALUES. De eerste waarde in VALUES komt
overeen met de als eerste opgegeven kolomnaam. De tweede waarde komt overeen met
de tweede kolomnaam, enz.
Omdat de kolomnamen ook worden gegeven, moeten de waarden in de lijst VALUES in
dezelfde volgorde worden ingevoerd, zodat ze in de juiste kolommen terechtkomen.
Zoals al is uitgelegd, is het beter om in een INSERT-instructie expliciet de namen van de
tabelkolommen op te geven. Met deze syntaxis hoeft u niet alle kolommen te
specificeren. Dit betekent dat u waarden kunt toekennen aan een paar kolommen, terwijl
u andere kolommen buiten beschouwing laat. Zo is in het volgende voorbeeld de
postcode weggelaten.
INSERT INTO Klant
(KlantID,
Naam,
Adres
)
VALUES ("22",
"Hendriksen",
"De Lange Griet 22"
);
(QueryToevoeg3 in test.mdb)
Let op: U kunt alleen kolommen in een INSERT-instructie overslaan als de tabeldefinitie
dit toestaat. Er moet dan aan één van de volgende voorwaarden zijn voldaan:
 In de kolom moeten NULL-waarden zijn toegestaan (kolommen zonder waarde);
 In de tabeldefinitie is een standaardwaarde opgegeven. Dit betekent dat er
automatisch een standaardwaarde wordt toegekend als u geen waarde invoert.
2.6 Gegevens wijzigen
Met de instructie UPDATE kunt u gegevens bijwerken. U kunt UPDATE op twee
verschillende manieren gebruiken:
 U kunt specifieke rijen in een tabel bijwerken;
 U kunt alle rijen in een tabel bijwerken
Een UPDATE-instructie bestaat uit drie delen:
 De tabel die moet worden bijgewerkt;
 De kolomnaam of -namen en hun nieuwe waarde
 De criteria waarmee bepaald wordt welke rijen moeten worden bijgewerkt.
Een eenvoudig voorbeeld:
UPDATE Klant
SET Adres = "Nieuw adres
22"
WHERE KlantID = "22";
(QueryWijzig1 in test.mdb)
D:\317556618.doc
blz. 16
De instructie UPDATE begint altijd met de naam van de kolom van de bij te werken tabel.
In dit voorbeeld is dat de tabel Klant. De component SET wordt gebruikt om een nieuwe
waarde aan een kolom te geven.
De instructie UPDATE eindigt met een WHERE-component waarmee wordt bepaald welke
rij moet worden bijgewerkt. Zonder deze component zouden alle rijen in de tabel het
nieuwe adres worden ingevoerd.
Voor het bijwerken van meerdere kolommen gebruikt u een iets andere syntaxis:
UPDATE Klant
SET Adres = "Nieuw adres
22",
Postcode = "8800NG"
WHERE KlantID = "22";
(QueryWijzig2 in test.mdb)
Wanneer u gegevens in meerdere kolommen bijwerkt, wordt er maar één SETcomponent gebruikt. Elke opdracht kolom = waarde wordt gescheiden door een komma,
behalve bij de laatste kolom. In dit voorbeeld worden de kolommen Adres en Postcode
van de Klant 22 bijgewerkt.
2.7 Gegevens verwijderen
Met de instructie DELETE kunt u gegevens uit een tabel verwijderen. Er zijn twee
manieren om DELETE toe te passen:
 U kunt specifieke rijen uit een tabel verwijderen;
 U kunt alle rijen uit een tabel verwijderen.
Een voorbeeld:
DELETE FROM Klant
WHERE KlantID = "22";
(QueryVerwijder1 in test.mdb)
De instructie spreekt eigenlijk voor zich. U geeft de naam van de tabel op waaruit
gegevens moeten worden verwijderd. De WHERE-component filtert de rijen die u wilt
verwijderen. In dit voorbeeld worden de gegevens van klant 22 verwijderd. Als u geen
WHERE-component zou gebruiken, zouden alle klanten uit de tabel worden verwijderd.
Met DELETE kunt u geen kolomnamen opgeven of jokertekens gebruiken. DELETE
verwijdert hele rijen en geen kolommen. Om specifieke kolommen te verwijderen
gebruikt u de instructie UPDATE.
2.8 Gegevens opvragen
De SQL-instructie die u waarschijnlijk het meest zult gebruiken, is de instructie SELECT.
Het doel van deze instructie is informatie uit één of meer tabellen op te vragen.
U moet tenminste twee dingen opgeven:
 welke gegevens u wilt selecteren en
 uit welke tabel u deze gegevens wilt selecteren.
SELECT Naam
FROM Klant;
(SelectQuery1 in Boekenwinkel.mdb)
In deze instructie wordt SELECT gebruikt om een enkele kolom met de naam Naam uit
de tabel Klanten op te vragen. De gewenste kolomnaam staat rechts van het
sleutelwoord SELECT. Na het sleutelwoord FROM staat de naam van de tabel waaruit de
gegevens moeten worden opgehaald.
D:\317556618.doc
blz. 17
In deze eenvoudige SELECT-instructie zijn geen voorwaarden gesteld. De gegevens zijn
niet gefilterd en niet gesorteerd.
Met de volgende SELECT-instructie vraagt u vier kolommen op uit de tabel Klanten.
SELECT Naam, Adres,
Postcode, Plaats
FROM Klant;
(SelectQuery2 in Boekenwinkel.mdb)
Net als in het vorige voorbeeld vraagt u met de instructie SELECT gegevens uit de tabel
Klant. In dit voorbeeld worden vier kolommen opgegeven, die van elkaar gescheiden zijn
door een komma.
Behalve dat u met SELECT één of meer kolommen uit een tabel kunt opvragen, is het
ook mogelijk om alle kolommen op te vragen zonder ze allemaal apart te vermelden. Dit
is mogelijk met de asterisk (*). Dit zogenaamde jokerteken gebruikt u in plaats van alle
kolomnamen.
SELECT *
FROM Klant;
(SelectQuery3 in Boekenwinkel.mdb)
2.8.1 Gegevens sorteren
Met de component ORDER BY van de instructie SELECT kunt u de opgevraagde gegevens
sorteren.
SELECT *
FROM Klant
ORDER BY Naam;
(QueryOrderBy1 in Boekenwinkel.mdb)
Deze instructie zorgt ervoor dat alle velden uit de tabel Klant worden gesorteerd op
volgorde van Naam.
Sorteren op meerdere kolommen is ook mogelijk.
SELECT *
FROM Klant
ORDER BY Naam, Adres;
(QueryOrderBy2 in Boekenwinkel.mdb)
Deze instructie zorgt ervoor dat alle velden uit de tabel Klant worden gesorteerd op
volgorde van Naam en vervolgens op Adres. Dit betekent dat wanneer de naam vaker
voorkomt, per naam ook nog eens op adres gesorteerd wordt.
U sorteert meerdere kolommen door de kolomnamen gescheiden door een komma op te
geven.
Gegevens hoeven niet per se in oplopende alfabetische volgorde (van A tot Z) gesorteerd
te worden. Hoewel dit de standaardsorteervolgorde is, kunt u de component ORDER BY
ook gebruiken om gegevens in aflopend volgorde (van Z tot A) te sorteren. In dat geval
moet u het sleutelwoord DESC, afkorting van DESCENDING, gebruiken.
SELECT *
FROM Klant
ORDER BY Naam, Adres
DESC;
(QueryOrderBy3 in Boekenwinkel.mdb)
D:\317556618.doc
blz. 18
Deze instructie zorgt ervoor dat alle velden uit de tabel Klant worden gesorteerd op
volgorde van Naam en vervolgens –in aflopende volgorde- op Adres.
Wanneer u alle geselecteerde kolommen aflopend wilt sorteren, moeten alle kolommen
hun eigen sleutelwoord DESC krijgen.
2.8.2 Gegevens filteren
Binnen de instructie SELECT worden gegevens gefilterd door met WHERE specifieke
zoekcriteria op te geven. De component komt meteen na de tabelnaam.
SELECT *
FROM Klant
WHERE Naam = "Tiemens";
(SelectQuery4 in Boekenwinkel.mdb)
Het resultaat van deze instructie bevat alle kolommen uit de tabel Klant. Niet alle rijen
worden opgevraagd, maar alleen de rijen waarvan de inhoud van het veld Naam gelijk is
aan “Tiemens”.
SELECT *
FROM Klant
WHERE Naam = "Tiemens"
AND Plaats = "Zevenaar";
(SelectQuery5 in Boekenwinkel.mdb)
Deze instructie is gelijk aan de vorige, maar is uitgebreid met de operator AND.
Het DBMS zal nu alleen de rijen tonen die aan beide voorwaarden voldoen.
Onderstaand zijn alle operatoren weergegeven die bij component WHERE gebruikt
kunnen worden:
Operator
=
<>
!=
<
<=
!<
>
>=
!>
BETWEEN
IS NULL*
Beschrijving
Gelijk aan
Ongelijk aan
Ongelijk aan
Kleiner dan
Kleiner dan of gelijk aan
Niet kleiner dan
Groter dan
Groter dan of gelijk aan
Niet groter dan
Tussen twee opgegeven waarden
Heeft de waarde NULL
AND
OR
IN
NOT
LIKE
*Let op: NULL betekent geen waarde hebben. Dat is dus iets anders als een veld die de
waarde 0 heeft!
2.8.3 Gegevens uit meerdere tabellen selecteren
Een van de meest krachtige kenmerken van SQL is het vermogen om tabellen samen te
voegen terwijl er gegevens worden opgevraagd. Het samenvoegen van tabellen wordt
ook wel een join genoemd.
Het is heel eenvoudig om een join te creëren. U moet alle te gebruiken tabellen
opsommen en opgeven hoe ze met elkaar in verband staan.
D:\317556618.doc
blz. 19
SELECT Naam, Adres, Postcode, Plaats, BoekID, Datum_bestelling, Datum_geleverd
FROM Klant, Bestelling
WHERE Klant.KlantID = Bestelling.KlantID;
(QueryTabellenKoppelen1 in Boekenwinkel.mdb)
De SELECT-instructie begint op dezelfde manier als de instructies die u tot dusver
gewend was, namelijk met een opsomming van de kolommen die moeten worden
opgehaald. Het verschil is dat de opgevraagde kolommen nu uit twee verschillende
tabellen komen, te weten Klant en Bestelling. Achter de FROM-component zijn de
tabellen weergegeven, gescheiden door een komma.
De twee tabellen worden samengevoegd door middel van de WHERE-component, waarin
de KlantID uit de tabel Klant wordt vergeleken met de KlantID uit de tabel Bestelling. De
gebruikte kolomnamen zijn hier Klant.KlantID en Bestelling.KlantID. U moet hier de
volledige kolomnaam gebruiken, omdat het DBMS anders niet weet naar welke kolom
KlantId verwijst.
Het lijkt vreemd dat er een WHERE-component nodig is om de tabellen samen te voegen,
maar dit heeft een goede reden. Tabellen worden tijdens de uitvoering van een SELECTinstructie samengevoegd. Er staat niets in de definities van de databasetabellen
waardoor het DBMS kan weten hoe het tabellen moet samenvoegen. U moet dit zelf
doen. Als u twee tabellen samenvoegt, vergelijkt u eigenlijk elke rij in de eerste tabel
met elke rij in de tweede tabel. De WHERE-component fungeert als filter om alleen die
rijen op te halen die aan een bepaalde voorwaarde voldoen, in dit geval de
joinvoorwaarde.
Het resultaat van een join tussen twee tabellen waarbij geen voorwaarde is gesteld,
levert een zogenaamd cartesisch product op. Het aantal opgehaalde rijen is het aantal
rijen in de eerste tabel vermenigvuldigd met het aantal rijen in de tweede tabel.
SELECT Naam, Adres, Postcode, Plaats, BoekID, Datum_bestelling, Datum_geleverd
FROM Klant, Bestelling;
(QueryCartesischProduct in Boekenwinkel.mdb)
Het soort join dat een cartesisch product oplevert, wordt ook wel een cross-join
genoemd.
De join die u hiervoor hebt gezien, wordt een EQUI-JOIN genoemd, een join die
gebaseerd is op een vergelijking tussen twee tabellen. Deze join wordt ook wel INNERJOIN genoemd. In sommige DBMS’en, waaronder MS Access, ziet de syntaxis voor dit
soort joins er iets anders uit. Zie het volgende voorbeeld:
SELECT Naam, Adres, Postcode, BoekID, Datum_bestelling, Datum_geleverd
FROM Klant INNER JOIN Bestelling
ON Klant.KlantId = Bestelling.KlantID;
(QueryInnerJoinCorrect in Boekenwinkel.mdb)
Deze SELECT-instructie ziet er hetzelfde uit als de vorige, maar de FROM-component is
anders. De relatie tussen de twee tabellen wordt in deze component aangeduid met het
sleutelwoord INNER JOIN. Met deze syntaxis wordt de joinvoorwaarde gegeven met
behulp van de speciale component ON. De voorwaarde die aan ON wordt doorgegeven is
dezelfde als anders aan WHERE zou worden doorgegeven.
Uiteraard kunt u ook meerdere tabellen koppelen en daar bovendien extra voorwaarden
aan verbinden. Een voorbeeld.
SELECT Naam, Adres, Postcode, Titel, Schrijver, Datum_bestelling, Datum_geleverd
FROM Klant, Bestelling, Boek
WHERE Klant.KlantId = Bestelling.KlantID
AND Bestelling.BoekID = Boek.BoekID AND Postcode = "6901NJ";
(QueryTabellenKoppelen2 in Boekenwinkel.mdb)
D:\317556618.doc
blz. 20
2.9 Een tabel verwijderen
U kunt heel eenvoudig een tabel verwijderen met de instructie DROP TABLE.
DROP TABLE klant
(QueryDropTableKlant in test.mdb)
Met deze instructie verwijdert u de tabel Klant. Er volgt geen bevestiging en u kunt de
actie ook niet ongedaan maken. De tabel wordt permanent uit de database verwijderd.
Om te voorkomen dat u tabellen verwijderd die een relatie hebben met andere tabellen,
kunt u de referentiële integriteit afdwingen bij het maken van relaties tussen tabellen
(zie verder blz. 12).
2.10 Gereserveerde woorden van SQL
De taal SQL bestaat uit sleutelwoorden. Dit zijn speciale woorden die u kunt gebruiken
voor SQL-opdrachten. Zorg ervoor dat u deze woorden niet gebruikt om databases,
tabellen, kolommen en andere databaseobjecten een naam te geven. Deze
sleutelwoorden moet u dus als gereserveerd beschouwen.
Onderstaand overzicht bevat de meest voorkomende gereserveerde woorden die te
vinden zijn in grote DBMS’en. Let op het volgende:
Elk DBMS beschikt over z’n eigen specifieke sleutelwoorden en niet alle in de tabel
opgesomde sleutelwoorden worden gebruikt in alle DBMS’en.
Veel DBMS’en hebben de lijst met gereserveerde SQL-woorden uitgebreid met termen die
alleen in die implementaties worden gebruikt. De meeste van deze DBMS-specifieke
sleutelwoorden zijn niet opgenomen in de tabel.
Om zeker te zijn van toekomstige compatibiliteit en overdraagbaarheid is het verstandig
geen van de in de tabel weergegeven gereserveerde woorden te gebruiken in de
naamgeving van tabellen, kolommen, etc., zelfs niet als ze niet gereserveerd zijn in uw
eigen DBMS.
ABSOLUTE
ACTION
ACTIVE
ADD
AFTER
AT
AUTHORIZATION
AUTO
AUTOINC
AVG
BACKUP
BEFORE
BEGIN
BETWEEN
BIT
BLOB
BOOLEAN
BOTH
BREAK
BROWSE
BULK
BY
BYTES
CACHE
CASCADE
CASCADED
CASE
CAST
D:\317556618.doc
ALL
ALLOCATE
ALTER
AND
ANY
CHECKPOINT
CLOSE
CLUSTERED
COALESCE
COLLATE
COLUMN
COMMENT
COMMIT
COMMITTED
COMPUTE
COMPUTED
CONDITIONAL
CONFIRM
CONNECT
CONNECTION
CONSTRAINT
CONSTRAINTS
CONTAINING
CONTAINS
CONTAINSTABLE
CONTINUE
CONTROLROW
CONVERT
ARE
AS
ASC
ASCENDING
ASSERTION
CUBE
CURRENT
CURSOR
DATABASE
DATE
DATETIME
DAY
DBCC
DEALLOCATE
DEBUG
DEC
DECIMAL
DECLARE
DEFAULT
DELETE
DENY
DESC
DESCENDING
DESCRIBE
DISCONNECT
DISK
DISTINCT
DISTRIBUTED
blz. 21
CATALOG
CHAR
CHARACTER
CHECK
DUMMY
DUMP
ELSE
END
ERRLVL
ERROREXIT
ESCAPE
EXCEPT
EXCEPTION
EXEC
EXECUTE
EXISTS
EXIT
EXTERNAL
EXTRACT
FALSE
FETCH
FILE
FILLFACTOR
FILTER
FLOAT
FLOPPY
FOR
FOREIGN
FOUND
FREETEXT
FREETEXTTABLE
MONTH
NAMES
NATIONAL
NCHAR
NEXT
NO
NOCHECK
NONCLUSTERED
NONE
NOT
NULL
NULLIF
NUMERIC
OF
OFF
OFFSETS
ON
ONCE
ONLY
OPEN
OPTION
OR
ORDER
OUTER
OUTPUT
OVER
SHUTDOWN
SINGULAR
SIZE
D:\317556618.doc
COUNT
CREATE
CROSS
CSTRING
FROM
FULL
FUNCTION
GENERATOR
GET
GO
GOTO
GRANT
GROUP
HAVING
HOLDLOCK
HOUR
IDENTITY
IF
IN
INACTIVE
INDEX
INDICATOR
INNER
INPUT
INSERT
INT
INTEGER
INTERSECT
INTERVAL
INTO
IS
OVERFLOW
PAD
PAGES
PARAMETER
PARTIAL
PASSWORD
PERCENT
PERM
PERMANENT
PIPE
PLAN
POSITION
PRECISION
PREPARE
PRIMARY
PRINT
PRIOR
PRIVILEGES
PROC
PROCEDURE
PROCESSEXIT
PROTECTED
PUBLIC
RAISERROR
READ
READTEXT
TEXT
TEXTSIZE
THEN
DO
DOMAIN
DOUBLE
DROP
ISOLATION
JOIN
KEY
KILL
LANGUAGE
LAST
LEADING
LEFT
LENGTH
LEVEL
LIKE
LINEND
LOAD
LOCAL
LOGFILE
LONG
LOWER
MANUAL
MATCH
MAX
MERGE
MESSAGE
MIN
MINUTE
MIRROREXIT
MODULE
MONEY
REAL
REFERENCES
REPLICATION
RESERV
RESERVING
RESTORE
RESTRICT
RETAIN
RETURN
RETURNS
REVOKE
RIGHT
ROLLBACK
ROLLUP
RULE
SAVE
SCHEMA
SECOND
SECTION
SEGMENT
SELECT
SEQUENCE
SET
SETUSER
SHADOW
SHARED
USE
USER
USING
blz. 22
SMALLINT
SNAPSHOT
SOME
SORT
SPACE
SQL
SQLCODE
SQLERROR
STABILITY
STARTING
STARTS
STATISTICS
SUBSTRING
SUM
SUSPEND
TABLE
TAPE
TEMP
TEMPORARY
D:\317556618.doc
TIME
TIMESTAMP
TO
TOP
TRAILING
TRAN
TRANACTION
TRANSLATE
TRIGGER
TRIM
TRUE
TRUNCATE
UNCOMMITTED
UNION
UNIQUE
UPDATE
UPDATETEXT
UPPER
USAGE
VALUE
VALUES
VARCHAR
VARIABLE
VARYING
VIEW
VOLUME
WAIT
WAITFOR
WHEN
WHERE
WHILE
WITH
WORK
WRITE
WRITETEXT
YEAR
ZONE
blz. 23