In balans: filosofische psychologie als handvat om evenwichtiger te

De Rationeel Emotieve Techniek (RET):
het filosofisch psychologische handvat om in evenwichtig te leven
Inleiding
Psychologie houdt zich met alles en nog wat bezig, maar behoudt bij dat alles een toch
ongrijpbare identiteit: de drang tot begrip, tot het vatten van geestelijke processen.
Filosofie betekent letterlijk: de liefde voor de wijsheid. Wijsheid betekent een juist
gebruik van kennis te maken en zo tot de beste doeleinden de beste middelen te kiezen.
In samenwerking zouden de filosofie en de psychologie het volgende kunnen
bewerkstelligen: het – met een goed gebruik van kennis en het verstand – beter en
doelmatiger begrijpen van de processen die het gevoel, de gedachten en het gedrag
beïnvloeden. En beter begrijpen betekent beter kunnen hanteren, er beter mee om
kunnen gaan.
En daar is de Rationeel Emotieve Techniek (RET) op gericht: inzicht krijgen in en het
beter leren gebruiken van ons denken om zo evenwichtiger en gezonder te leven.
Alle mensen, uit welke cultuur dan ook, trachten in meerdere of mindere mate zelf hun
leven te plannen en te sturen. Bewust of onbewust stellen zij zichzelf vragen en geven
zelf antwoorden over hoe gezond en prettig te leven en hoe met dat doel juist te
handelen. Eveneens krijgt ieder mens in zijn leven te maken met de vaak
onrechtvaardige wereld, met allerlei verliezen (dierbaren, werk, gezondheid, enz) die
geleden moeten worden en met mensen waarmee wij moeten omgaan en die niet het
beste met iedereen voor hebben. Al deze gebeurtenissen en mensen beïnvloeden onze
gedachten, gevoelens en gedrag.
Daarnaast worstelen we min of meer in onszelf met bijvoorbeeld:
*
een gering gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen,
*
de gewoonte andermans belangen, behoeften en wensen zo belangrijk te maken
dat het ten koste gaat van onszelf.
*
onredelijke angsten.
*
de frustratie van het verschil tussen beeld hoe wij van onszelf moeten zijn (en
doen) en hoe we zijn (en doen)
Zorg voor de ziel:
De oude Grieken wisten het al: mensen zijn redelijke wezens. Onze rede, ‘de
begaafdheid om te denken’, maakt ons wezenlijk verschillend van dieren. Bovendien
gingen zij er vanuit dat ons denken heel veel te maken heeft met hoe we ons voelen en
gedragen. Verschillende Griekse filosofen gaan er van uit dat onredelijk denken veel
spanning veroorzaakt en dat spanning schadelijke gevolgen voor onze gezondheid heeft
in de vorm van onder andere:
 hyperventilatieklachten,
 fobische en andere angstklachten,
 depressieve klachten (piekeren, futloosheid, somberheid),
 gevoelens van onzekerheid en geringe eigenwaarde.
De zorg voor de psyche, voor het denken, voor de rede is volgens hen dan ook van groot
belang.
Zelfkennis
Een eerste noodzakelijke stap om beter te zorgen voor onze ziel, voor ons denken, is
onszelf te leren kennen door een eerlijke blik in de figuurlijke spiegel te slaan. Zelfkennis
is uiterst belangrijk om te kunnen bepalen wat werkelijk van waarde in ons leven is.
Doordat wij onszelf beter leren kennen, zullen we steeds vaardiger worden in een
gezonde manier van omgaan met onszelf (en zo ook met anderen). We zullen ook beter
in staat zijn om onze beslissingen beter af te wegen, om beter te kunnen bepalen wat we
wel of niet kunnen/willen doen of laten.
Het resultaat van dit proces geeft een aanzienlijke vermindering van onze spanningen en
het scala van daarbij behorende klachten en onze gezondheid en geluksbeleving in
positieve zin bevorderen.
Rationeel Emotieve Techniek (RET)
Veel filosofische scholen in de oudheid ontwikkelden methoden om mensen te leren om
zich bewust te worden van aangeleerde ongezonde gedachten en van wat voor hen
belangrijk en gezond was in het leven. Bovendien werd geleerd om bepaalde ongezonde
gewoonten te veranderen in gezonde.
Al zijn we redelijke wezens, dat wil nog niet zeggen dat we ons verstand altijd bewust en
redelijk gebruiken. In tegendeel: in elk mens schuilt de hardnekkige neiging onredelijk te
denken. Automatisch en onbewust onredelijk denken is eerder regel dan uitzondering! En
als we ons realiseren dat we onredelijk denken, geven we dat nog niet zo eenvoudig toe.
Een methode die ons kan helpen te zorgen voor onze geestelijke gezondheid is de
Rationeel Emotieve Techniek (RET). De RET is gebaseerd op de denkwijze van
verscheidene filosofische scholen en onder andere van de Griekse filosoof Epictetus. Deze
verklaart:
“De mens raakt niet van streek door de dingen zelf, maar door de manier waarop
hij tegen de dingen aankijkt.”
De RET gaat er van uit dat een goede ‘samenwerking’ tussen ons denken en voelen ons
in staat stelt beter te functioneren. De psycholoog Albert Ellis ontwikkelde in de jaren
vijftig van de vorige eeuw deze RET- methode om 1. ons bewust te worden van
aangeleerde ongezonde gedachten, 2. deze daarna te onderzoeken op de rationele
waarde en 3. eventueel te veranderen in rationele, gezonde gedachten. Immers,
irrationele gedachten veroorzaken negatieve gevoelens zoals angst, woede of wanhoop.
Rationeel denken zal onnodige spanningen in onszelf en tussen onszelf en anderen
voorkomen.