Discussiestuk Zorg om Wonen

Werkgroep week van de psychiatrie
Aan cliëntenraden van GGz instellingen
en afdelingen van cliëntenorganisaties en andere
cliëntgestuurde initiatieven.
Beste mensen,
Van 22 tot 27 maart 2004 vindt dertigste week van de psychiatrie plaats. Het thema
van 2004 is Zorg om Wonen. De Week van de psychiatrie is een initiatief van
landelijke cliëntenorganisaties om gezamenlijk en actief de positie van de cliënt in de
zorg en in de samenleving te versterken. Tijdens de week van de psychiatrie
organiseren vele cliëntenraden en andere initiatieven met medewerking van
instellingen activiteiten rond een actueel thema voor cliënten.
Zorg om wonen
De keuze voor "Zorg om wonen" als thema van 2004 komt door de zorg die
Cliëntenorganisaties hebben over het wonen van en voor (ex)cliënten van de
geestelijke gezondheidszorg en de zorgen die we hebben over de gezondheidszorg
die cliënten bij henzelf thuis zouden moeten ontvangen om zich te kunnen
handhaven in een woonomgeving. Vaak is deze zorg (of begeleiding) niet goed
toegesneden op de individuele cliënt en dat zorgt weer voor terugval en heropname
(of in sommige gevallen voor een gang door het justitiële of daklozencircuit).
Activiteiten
Bijgaand vinden jullie een aantal uitgewerkte stellingen waarmee activiteiten kunnen
worden voorbereid. We vragen jullie je activiteiten zo spoedig mogelijk aan te
kondigen op de internetsite www.weekvandepsychiatrie.nl. Op deze internetsite vind
je tevens achtergrondinformatie over het thema.
____
De werkgroep week van de psychiatrie bestaat uit vertegenwoordigers van Anoiksis, Cliëntenbond in
de GGz, Vereniging Manisch Depressieven en Betrokkenen, Stichting Pandora, LPR(Landelijke
Patiëntenraden), Platform GGZ Utrecht, Basisberaad Rotterdam.
Week van de psychiatrie 2004 - Zorg om Wonen
Zorg om Wonen: 6 stellingen
Het thema ‘ Zorg om Wonen’ is op minstens twee manieren uit te leggen:
De zorg die we als Cliëntenorganisaties hebben over het wonen van en voor (ex)cliënten van
de geestelijke gezondheidszorg en de zorg die we hebben over de zorg welke cliënten bij
henzelf thuis zouden moeten ontvangen om zich te kunnen handhaven in een
woonomgeving. Vaak is deze zorg (of begeleiding) niet goed toegesneden op de individuele
cliënt en dat zorgt weer voor terugval en heropname (of in sommige gevallen voor een gang
door het justitiële of daklozencircuit).
Bij het organiseren van discussiebijeenkomsten over het thema Zorg om Wonen kunnen
onderstaande stellingen van pas komen
Natuurlijk valt er veel meer te zeggen over wonen en zorg. Toch zijn dit enkele belangrijke
gedachtes over het onderwerp en kunnen ze een goede aanzet geven tot een verbreding
van het thema. Zelf kunnen jullie in themabijeenkomsten de stellingen gebruiken en daartoe
mensen uitnodigen.
Stelling 1
De psychiatrische cliënt maakt zelf uit in welke plaats en welke buurt hij wil
wonen.
Wonen moet iedereen. Iedereen woont ook wel ergens. Wonen is nog steeds geen
recht. Wel is er vrije keuze in de plek waar je wilt wonen. Daarom mag Rotterdam
dan ook geen mensen weigeren die minder dan 120% van het minimum inkomen
hebben.
Toch kan niet iedereen kiezen waar hij of zij wil wonen en hoe hij of zij woont. Dit is
afhankelijk van veel factoren. Zoals de financiële situatie, de gezondheidssituatie en
het verleden van degene die woonruimte wil hebben.
Stelling 2
Het scheiden van wonen en zorg is een goed uitgangspunt om volledig deel te
kunnen nemen aan de maatschappij.
Voor mensen die met de psychiatrie in aanraking zijn geweest is het wonen vaak
verweven met die psychiatrie. Men woont kortere of langere tijd op het terrein van
een instelling en als men deze verlaat gaat men soms naar een andere instelling
(een beschermde woonvorm) of men gaat met intensieve begeleiding zelfstandig
wonen.
Vaak houdt de GGZ zeggenschap over de wijze waarop en hoe een cliënt gaat
wonen. Daar zijn nadelen aan verbonden als het betalen van een hoge eigen
bijdrage en afhankelijk blijven van de instelling en diens voorzieningen.
Postbus 645 3500 AP UTRECHT
[email protected]
www.weekvandepsychiatrie.nl
Week van de psychiatrie 2004 - Zorg om Wonen
Stelling 3
Wonen van (ex)cliënten vraagt een uitgekiende en op de individuele cliënt
toegesneden vorm van hulpverlening.
Nu kan het plaatje er zo uitzien:
Woonsituatie
De zorg wordt verstrekt door
Wonen bij ouders
Riagg
Caravan op terrein
APZ
Kartonnen doos
Maatschappelijke opvang
Huisje buiten om de woonwijk
Riagg
Groepswonen met cliënten
Riagg
Groepswonen met slecht één cliënt in de groep Riagg
Hat eenheden voor cliënten
Riagg
Speciale huisvesting zoals studentenhuisvesting
Riagg
Op instellingsterrein buiten de afdelingen
APZ
In de instelling
APZ
RIBW
RIBW
Begeleid zelfstandig wonen
Riagg
Wonen in een gezin
Riagg
In huis van de instelling in de stad
Instelling/Polikliniek
Wonen in een dorp
Riagg
Zelfstandig wonen met begeleiding van het Riagg
Riagg
Sociaal pension (van instelling)
Sociaal Pension/Riagg/Polikliniek
Sociaal pension van privé persoon
Maatschappelijke opvang
Dak en thuislozen huis
Maatschappelijke opvang
Woon en zorgboerderij
Riagg
Wonen in een leefgemeenschap
Riagg/Polikliniek
Waarom is de zorg voor de mensen ondanks de vele fusies en
samenwerkingsverbanden nog zo versnipperd? Waarom wordt de begeleiding van
psychiatrische cliënten bij het wonen niet een apart specialisme welke wel
samenwerkt maar toch losstaat van de gevestigde op de psyche gerichte
hulpverlening
Er zijn ons veelbelovende initiatieven bekend van dat er instellingen zijn die hun
huisvesting verkopen aan de woningbouwvereniging en het vervolgens weer huren of
door de cliënten laten huren. Dit betekent dat cliënten geen eigen bijdrage voor
beschermd wonen hoeven te betalen en wel de zorg kunnen krijgen die daarbij hoort.
Ook is er voor de cliënt dan het recht op huurbescherming en kan deze er slechts in
het geval van langdurige en ernstige overlast worden uitgezet. De cliënt is daardoor
minder afhankelijk.
Toch is de zorg in deze mogelijkheid wat minder vanzelfsprekend en al snel zou de
politiek kunnen denken: ze kunnen zelfstandig wonen en dus hebben ze ook niet
zoveel hulp nodig.
Dit is een verkeerd uitgangspunt. Er is voor iedere cliënt een zorgprogramma nodig
dat aansluit bij zijn behoeften. Niet meer en niet minder. Er moeten speciale
zorgprogramma’s komen voor woonbegeleiding, intensieve begeleiding en
ambulante begeleiding en alles wat daartussen zit.
Postbus 645 3500 AP UTRECHT
[email protected]
www.weekvandepsychiatrie.nl
Week van de psychiatrie 2004 - Zorg om Wonen
Stelling 4.
Voor voldoende huisraad en zorg voor deze huisraad dient de hulpverlening
zich in te spannen en het moet mogelijk zijn voldoende armslag voor materiële
zaken te hebben of te verkrijgen.
Als de zorg rondom het wonen goed geregeld is dan moeten er nog steeds
voorwaarden zijn ingevuld voordat de cliënt kan kiezen hoe en waar hij wil wonen.
Cliënten in de GGZ hebben altijd een teruggang in inkomen. Vaak genieten ze een
uitkering en zitten op of net boven het minimum. Ook wordt er bij opname niet voor
gezorgd dat goederen van de cliënt bewaard blijven en vaak is er geen geld om een
woning in te richten.
Dit maakt dat de start moeizaam verloopt en dat men er veel zorgen bij krijgt.
Stelling 5.
Door de instanties moet er niet alleen samengewerkt worden op het gebied van
huisuitzetting maar op alle terreinen van de eventuele problemen.
Vaak is het zo dat er geen of weinig medewerking is tot het verkrijgen van
woonruimte of het kunnen behouden daarvan bij opname. Wij willen bepleiten dat er
gerichte samenwerking komt tussen woningbouwstichtingen, politie, maatschappelijk
werk, sociale dienst, GGD en de hulpverlening vanuit de GGZ. Hier en daar is deze
er al rondom huisuitzettingen. Maar er valt meer te doen. Te denken valt aan een
cliënt die toch al gevoelig is voor geluiden en die een luidruchtige buurman heeft of
die slecht kan budgetteren zodat de huur nooit op tijd betaald wordt. Veelal worden
cliënten bij elkaar in slechte wijken gezet met veel overlast. Terwijl men een dealer
tolereert, pikt men het van de cliënt niet als deze in zichzelf praat of wat
achterdochtig is.......
Stelling 6.
Cliënten en hun organisaties moeten worden betrokken bij de zorg en het
wonen van de cliënten van de GGZ.
Aan cliënten wordt niets of weinig aangeboden op het gebied van wonen. (jij kunt
maar het beste in een RIBW wonen). Verder wordt er weinig nagedacht samen met
cliënten. Er wordt niet gevraagd wat iemand zou willen en als dat al gevraagd wordt
heeft men er geen antwoord op. Dit omdat de mogelijkheden beperkt zijn en de
creativiteit gering. Ook de Cliëntenorganisaties worden weinig bij en rondom wonen
voor GGZ Cliënten betrokken. Er zijn wel initiatieven en hier en daar worden cliënten
betrokken maar dit is niet structureel en een echt onderzoek naar wensen,
behoeften, moeilijkheden, belemmeringen en mogelijkheden is er naar ons weten
nog niet gedaan samen met cliënten en hun organisaties.
Postbus 645 3500 AP UTRECHT
[email protected]
www.weekvandepsychiatrie.nl
Week van de psychiatrie 2004 - Zorg om Wonen
Postbus 645 3500 AP UTRECHT
[email protected]
www.weekvandepsychiatrie.nl