PowerPoint-presentatie

DEEL 1
Organismen krijgen
informatie over hun
omgeving
THEMA
3
EVENWICHTSRECEPTOREN
1
Aard van de prikkel:
zwaartekracht
zwaartekracht
 Evenwicht: reactie op
inertie (traagheid)
 Evenwichtsreceptoren reageren op
veranderingen in lichaamshouding en
lichaamsbeweging
2
Situering van de
evenwichtszintuigen
 Voorhof (ovale en ronde blaasje) met statolietorganen:
 registreren de stand van het hoofd en het lichaam bij
horizontale en verticale bewegingen
 Halfcirkelvormige kanalen met ampullaorganen (in de ampulaire
verdikkingen
 registreren de draaibewegingen van het hoofd in alle richtingen
Bouw en werking van
3
een statolietorgaan
3.1 Bouw van een statolietorgaan
 Haarcellen = evenwichtsreceptoren
 Statolieten (kalksteentjes) op gelatineuze massa
3.2 Werking van een statolietorgaan
3.2.1 Registreren van de stand van het hoofd

Zenuwimpulsen ontstaan door verbuiging van de haartjes van
de haarcellen (receptoren)
3.2.2 Registreren van rechtlijnige bewegingen

verticale beweging: statoliet doet haartjes in
ronde blaasje verbuigen (bv. lift vertrekt of stopt)
normaal

lift vertrekt
lift constante snelheid
lift stopt
horizontale beweging: statoliet doet haartjes in
ovale blaasje verbuigen (bv. auto vertrekt of remt)
Bouw en werking van
4
een ampullaorgaan
4.1 Bouw van een ampullaorgaan
 Haarcellen van labyrintvlies liggen in gelatineuze massa
 Ampullaorganen sluiten halfcirkelvormige kanalen af
4.2 Werking van een ampullaorgaan




Registreert draaibewegingen van het hoofd
= rotatiezin
3D: kanalen in 3 loodrechte vlakken
Plots stoppen van de draaibeweging  ???
Samenwerking van
5
statoliet- en ampullaorgaan
 Dank zij gelijktijdige informatie uit statolietorgaan en
ampullaorgaan kunnen de hersenen het lichaam gepast laten
reageren om het evenwicht te bewaren
Andere zintuigen die een
6 rol spelen om het
evenwicht te bewaren
6.1 Ogen
 De evenwichtsorganen staan
niet alleen garant voor bewaren
van het evenwicht
 Experimenten
 experimenten
onderzoeksvraag
Welke zintuigen spelen een rol om het evenwicht te bewaren?
waarnemingen
1. Je staat gedurende 1 min. kaarsrecht met de voeten tegen elkaar, eerst met open ogen,
daarna met gesloten ogen. Je stelt vast dat …
je heel wat meer bewegingen maakt om je evenwicht te bewaren met
gesloten ogen dan met open ogen.
2. Je staat gedurende 1 min. op één been met de ogen open. Dan doe je
hetzelfde met de ogen dicht. Je stelt vast dat …
het veel moeilijker is om het evenwicht te bewaren met de ogen dicht
3. Een proefpersoon draait enkele malen snel rond zijn as en stopt dan
bruusk. Meteen daarna wordt het evenwicht van de proefpersoon getest
door hem over een rechte lijn te laten lopen. Je stelt vast dat …
de proefpersoon duizelig is en moeite heeft om rechtop te blijven
Besluit
Uit deze proeven kan je afleiden dat evenwicht tot stand komt door een samenspel van
verschillende zintuigen nl. de statolietorganen, de ampullaorganen en de ogen. Als je de
ogen uitschakelt, is het moeilijker om het evenwicht te bewaren.
6.2 Proprioreceptoren
In de vorige experimenten maak je
voortdurend kleine bewegingen om je
hoofd en lichaam recht te houden:
Deze reacties zijn het gevolg van de
prikkeling van de proprioreceptoren.
 receptoren in pezen, spieren en gewrichten
 Pezen: peesorganen  info spierspanning
 Spieren: spierspoelen  rekking spier
 Gewrichtsbanden: gewrichtsreceptoren 
stand en standsveranderingen van het gewricht
Bewegingsziekte en duizeligheid
Geen ziekte maar wel een
evenwichtsstoornis
 Overprikkeling evenwichtszintuigen
 Tegenstrijdige informatie tussen
evenwichtszintuig, ogen en
proprioreceptoren
EVENWICHT
SUBTIEL SAMENSPEL TUSSEN
evenwichtsorganen
proprioreceptoren
ogen
EINDE
THEMA
3
EVENWICHTSRECEPTOREN