Brexit kiezen voor een Brexit... en nu?

Voor transportbedrijven die op GrootBrittannië rijden, zijn het onzekere
tijden nu voor een Brexit is gestemd.
De zaken gaan echter gewoon door.
TLN adviseert haar leden in contact te
gaan met opdrachtgevers om te kunnen
inspelen op actuele ontwikkelingen.
Britten kiezen voor een Brexit... en nu?
‘Vooralsnog
DOOR ANNELIES VAN STIJN
D
e commotie als gevolg van de keuze van de Britten
voor een Brexit was en is nog steeds erg groot. Sinds
een kleine meerderheid van 51,9 procent op donderdag 23 juni in het Brexit-referendum stemde voor een
vertrek uit de Europese Unie sloeg de onzekerheid toe; in Groot-­
Brittannië, in Europa en ver daarbuiten. Die uitkomst had vrijwel
niemand verwacht en de speculaties over de mogelijke gevolgen
van een Brexit houden de gemoederen volop bezig.
Kelderen
Als reactie op de keuze voor een Brexit reageerden overal in de
wereld de aandelenbeurzen met diepe verliezen en het Britse pond
kelderde maar liefst tot onder de 1,35 dollar, de laagste waarde
sinds 1985. Daardoor wordt voor de Britten de invoer van producten uit Nederland, maar ook van producten uit andere landen waar
Nederland een bijdrage aan heeft geleverd, duurder. Verminderde export en de onzekere economische toekomst hebben niet
alleen voor de Britten maar ook voor andere landen, waaronder
Nederland, geleid tot neerwaartse bijstelling van de raming van
de economische groei. Daardoor kan een veel groter deel van de
transport- en logistieksector de gevolgen van een Brexit gaan
ondervinden, zeker op langere termijn.
Geschrokken
De Europese leiders, evenals premier Mark Rutte, reageerden
geschrokken en gaven aan nog moeilijk in te kunnen schatten wat
de gevolgen voor de diverse Europese landen zijn op korte en
lange termijn. Rutte hamerde op ‘zorgen voor stabiliteit in onze
economie’. Als Groot-Brittannië inderdaad kiest om uit de EU
Verwarring alom
Zoals veel vervoerders volgt Krijn
Torreman, directeur van Mammoet
Ferry Transport, de ontwikkelingen in
Groot-Brittannië op de voet. Na een
belrondje blijkt dat de meesten nog niet
veel kunnen of willen zeggen over een
Brexit. Torreman wel. Ten tijde van dit
interview is hij in Schotland en ervaart
hij verwarring alom. ‘Het is niet alleen
de onzekerheid die hier speelt als gevolg
van een mogelijke Brexit. De Engelsen,
maar ook zeker de Schotten, voelen zich
ook verraden omdat niet alleen Londen’s
burgemeester Boris Johnson, maar ook
12
Transport & Logistiek - 2016 • 14
te stappen, dan zal dat grote gevolgen hebben. De vraag rijst of
de Brexit-soep uiteindelijk zo heet gegeten zal worden…? Veel
Britten, ook voorstanders van een Brexit, zijn geschrokken van de
uitslag en de mogelijke consequenties. Pro-EU sentimenten lijken
de overhand te krijgen en de roep om een tweede referendum,
Nigel Farage van het eurosceptische
UKIP, voorvechters van een Brexit,
inmiddels de handdoek in de ring hebben
gegooid in plaats van hun verantwoording te nemen’, zegt Torreman. ‘Dat
opgeteld bij de machteloze positie nu
van premier David Cameron, maakt de
Schotten niet bepaald happy. Gevolg is
dat bijvoorbeeld de bouwwereld weinig
investeringen durft te doen. Wij zijn
sinds een maand ons nieuwe pand aan
het verbouwen in Schotland en je hebt
daarom in deze tijd binnen no time mensen beschikbaar om die verbouwing uit te
voeren. Ik ben blij met onze vestigingen
in Engeland en Schotland. De komende
twee tot drie jaar zal de keuze voor een
Brexit een negatieve invloed hebben op
de volumes richting Groot-Brittannië.
Met alle restricties voor het vervoer die er
naar alle waarschijnlijkheid gaan komen
als de Brexit daadwerkelijk een feit is,
is het alleen maar handig om, zoals wij,
vestigingen in Engeland en Schotland te
hebben en dus niet onder die restricties te
vallen. Belangrijk is dat ondernemers hun
ondernemersgevoel richting de toekomst
gaan volgen.’
FINANCIËN & MARKT
business as usual’
Praktische oplossingen
Hans Maessen, directeur van douanedienstverlener Maco
Customs Service, verwacht dat er de komende jaren wel
het een en ander gaat gebeuren als gevolg van een Brexit.
‘Ik krijg nu al telefoontjes van verladers uit China en de
Verenigde Staten die vestigingen in Engeland hebben in de
e-commerce business. Die zijn footloose en kunnen - als dat
strategisch handiger is - snel verhuizen naar het Europese
vasteland, wat ik ook op niet al te lange termijn verwacht. Dat
schept dan kansen voor transport- en logistieke bedrijven. Ander gevolg van een Brexit is dat er weer douaneformaliteiten
nodig zullen zijn en er wellicht op termijn ook weer sprake
zal zijn van invoerrechten. Ook dat kan aanleiding zijn voor
bedrijven om hun business te verplaatsen van Groot-Brittannië naar het vaste land. Ik ben bezorgd en ook bedroefd
dat dit moet gebeuren. Dit is slecht voor de economie, voor
Groot-Brittannië, Europa en de wereld. Het is zaak te komen
met praktische oplossingen, want deze ontwikkelingen bevorderen de handel en dus het transport niet.’
Grenscontroles
waarbij een meerderheid van 60 procent de doorslag moet geven
bij een minimale opkomst van 75 procent, zwelt aan.
Handelsakkoorden
Of de Britse politiek uiteindelijk wel of niet besluit tot een Brexit,
op korte termijn zal dat voor vervoerders en logistiek dienstverleners, waaronder expediteurs en op- en overslagbedrijven, geen al
te grote gevolgen hebben. Het blijft vooralsnog business as usual.
Zeker ook omdat vanaf het moment dat prime minister David
Cameron artikel 50 van het Verdrag van Lissabon activeert en de
onderhandelingen met de EU over de voorwaarden van het Britse
vertrek kunnen beginnen, het zeker nog twee jaar zal duren voordat deze onderhandelingen afgerond zijn en het vertrek van de
Britten uit de EU een feit is. Tot nu toe heeft Cameron artikel 50
nog niet geactiveerd. Naast de onderhandelingen over het vertrek
uit de EU zal Groot-Brittannië met de Europese Unie en tal van
andere landen in de wereld moeten onderhandelen over de te
sluiten handelsakkoorden. De ervaring leert dat deze onderhandelingen vaak jaren duren. Dat proces zal de onzekerheid bij bedrijven vergroten. Er zal Groot-Brittannië echter veel aan gelegen
zijn de zaken zo normaal mogelijk door te laten lopen totdat de
benodigde handelsakkoorden er daadwerkelijk zijn.
Is de Brexit definitief een feit, dan heeft dat op vele vlakken grote
gevolgen. Binnen de EU geldt immers niet alleen vrije beweging
van personen, diensten en kapitaal, maar ook van goederen. Een
mogelijke Brexit roept dan ook allerlei vragen op, onder meer op
het gebied van douane. Vragen als: Komen er weer grenscontroles als Groot-Brittannië een ‘derde land’ wordt? Zullen goederen
bestemd voor Engeland dan nog wel in de Rotterdamse haven
aankomen? Zal Groot-Brittannië toetreden tot het verdrag van de
EVA-landen, waartoe ook Noorwegen en Zwitserland behoren?
Komt er wellicht een nieuw verdrag tussen Groot-Brittannië en de
Europese Unie? Veel vragen die op dit moment nog niet beantwoord kunnen worden. Zeker is wel dat er, in het geval van een
Brexit, op douanegebied wijzigingen zullen gaan plaatsvinden.
Goederen die tussen Groot-Brittannië en het vasteland van Europa
worden vervoerd, gelden dan immers niet langer als vrije goederen. Dit betekent bijvoorbeeld dat er transit- en exportdocumenten
zullen moeten worden opgemaakt. Waar nu met beperkte fiscale
vertegenwoordiging wordt gewerkt, zal in de toekomst naar alle
waarschijnlijkheid een andere douanetechnische oplossing moeten
worden gevonden. Kortom, een mogelijke Brexit kan grote gevolgen hebben voor bedrijven die zaken doen met Groot-Brittannië.
Afspraken
Het is ook niet voor niets dat TLN-voorzitter Arthur van Dijk
Groot-Brittannië al meteen heeft opgeroepen om zo snel mogelijk afspraken te maken met de EU. Dit om de onzekerheid bij
bedrijven en consumenten zoveel en zo snel mogelijk weg te
nemen. ‘Dagelijks rijden er ruim 500 Nederlandse vrachtauto’s
naar Groot-Brittannië. Bijna de helft van de producten voor dit
land bestaat uit landbouwproducten en levensmiddelen, zoals
Transport & Logistiek - 2016 • 14
13
Informatieloket Brexit
De overheid gaat een loket openen voor ondernemers die vragen hebben over de gevolgen van
een vertrek van Groot-Brittannië uit de Europese Unie. Dat heeft Lilianne Ploumen, minister van
Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, laten weten na afloop van de spoedbijeenkomst met het Nederlandse bedrijfsleven op 30 juni. Ploumen: ‘Veel bedrijven en ondernemers
hebben vragen: wordt het moeilijker of duurder om producten te exporteren, krijgen ze te maken
met andere regels, gaan hun zakenpartners activiteiten uit Groot-Brittannië verplaatsen? Bij het
informatieloket kunnen ze terecht met al deze vragen. Bovendien horen we graag hun ideeën en
suggesties: daar kan de overheid mee aan de slag’. Minister Ploumen liet verder weten op korte
termijn de ambassade en het Netherlands Foreign Investment Agency in Londen te zullen versterken met extra personeel: ‘We willen eventuele negatieve gevolgen zoveel mogelijk beperken en
eventuele positieve effecten zo groot mogelijk laten zijn.’ Ploumen benadrukte dat de prioriteit
van het kabinet is te zorgen voor een zorgvuldig, transparant uittredingsproces. Het loket is
bereikbaar via de website http://www.hollanduktrade.com en telefoonnummer 088 0424242. Er
volgt nog een aparte pagina op de website van de rijksoverheid met algemene informatie over de
Brexit.
groente, fruit, vlees en eierproducten. Ruim
een derde bestaat uit handelsgoederen en
containers. De sector zal de nadelige gevolgen ondervinden van dalende vervoersstromen tussen de EU en Groot-Brittannië.’
Wellicht dat nieuwe handelsakkoorden
tussen Groot-Brittannië en landen die nu
aangeven handelsverdragen met de Britten
te willen aangaan ook weer kunnen leiden
tot kansen en uitdagingen voor Nederlandse vervoerders en expediteurs. Die kansen
zijn er ook als vervoersstromen geografisch
veranderen doordat verladers ervoor kiezen
hun vestigingsplaats op het continent te
verplaatsen richting vaste land. Om tijdig
Calais
Zoals het er nu uitziet, zal een Brexit geen
gevolgen hebben voor de douaneafhandeling in Calais. De Britse grenscontrole blijft
gehandhaafd op Franse bodem. De Franse
minister van Buitenlandse Zaken Jean-Marc
Ayrault vindt dat de afspraak daarover geen
Europese maar een Frans-Britse aangelegenheid is, in 2003 geregeld in het Akkoord
van Le Touquet. Hij wil deze overeenkomst
handhaven. Nadat de uitslag van het referendum bekend was, vroeg de burgemeester
van Calais om herziening van het akkoord.
Ayrault wees dat af. De Britten controleren
de paspoorten van uitreizenden - waaronder
potentiële migranten - in Frankrijk en de
Fransen in Groot-Brittannië. Deze afspraak
leidde onder meer tot kampen van vluchtelingen in de Franse havenplaats Calais die
tevergeefs wachten op toestemming naar
Groot-Brittannië te reizen. Een van de onderwerpen die leidde tot het Brits referendum
over wel of niet bij de Europese Unie blijven,
was de behoefte zelf te bepalen hoeveel
vluchtelingen het land kunnen binnenkomen.
14
Transport & Logistiek - 2016 • 14
op lange termijnontwikkelingen als deze
in te kunnen spelen, adviseert TLN haar
leden goed contact te onderhouden met
opdrachtgevers en afnemers. ‘Het is belangrijk om met opdrachtgevers te praten,
mee te denken en voorstellen te doen over
bijvoorbeeld een nieuwe vestigingsplaats
en veranderende vervoersstromen. Dat
verstevigt de banden en schept nieuwe kansen.’ Voor de korte termijn adviseert TLN
haar leden sowieso om goed in contact te
blijven met de opdrachtgevers om de vinger aan de pols te houden, kort op de bal te
zitten en dus snel veranderingen te kunnen
signaleren.
Oproep
Ook de internationale vervoerdersorganisatie IRU, VNO-NCW, LTO Nederland,
EVO, de Belgische TLN-zusterorganisatie
Transport en Logistiek Vlaanderen (TLV),
en banken, zoals ING, Rabobank en ABN
Amro maken zich ernstig zorgen over de
onzekere periode die bedrijven gaan doormaken als gevolg van een Brexit. Ze hopen
op een ‘geordend en harmonieus verloop
van de uittreding en daarna een hoge mate
van vrijhandel tussen Groot-Brittannië en
de EU-landen.’ Tijdens een spoedbijeenkomst op 30 juni sprak Lilianne Ploumen,
minister van Buitenlandse Handel en
Ontwikkelingssamenwerking, samen met
het ministerie van Economische Zaken
met TLN en andere leden van VNO-NCW,
MKB Nederland en LTO Nederland over
de impact van de Brexit. ‘We hebben tijdens deze bijeenkomst een oproep gedaan
aan het kabinet om handel en transport
met stip op één op de politieke agenda te
zetten’, aldus Van Dijk.
Samenwerking
Het Britse referendum heeft zoals Van
Dijk zegt ‘de achilleshiel van Europa
blootgelegd’. De Europese gedachte en
samenwerking in de EU vormen naar zijn
zeggen nog steeds de basis voor stabiliteit,
welvaart en welzijn in Europa. ‘Op veel
terreinen staat de samenwerking in de EU
onder druk. Terwijl dit de basis is voor
bedrijvigheid en economische groei voor
Nederland en alle andere lidstaten. Deze
realiteit vraagt om een nieuwe gedeelde en
gedragen visie op de toekomst van Europa
als unie.’ Ook wijst Van Dijk op het belang
van de Benelux Unie als voorbeeld van
samenwerking voor Europa. ‘Juist in deze
tijd geeft de speciale status van de Benelux
binnen de Europese verdragen het belang
aan van de grensoverschrijdende projecten
tussen Nederland, België en Luxenburg
die binnen Europa nog niet haalbaar zijn.
Dit biedt enorme kansen voor leden van
TLN. Het zou mooi zijn in deze tijd van
toenemend protectionisme binnen Europa
om juist een concept als dit verder uit te
rollen en kansen te scheppen voor het
bedrijfsleven.’