Kenmerken van de “Reference Soil Groups” van het

Kenmerken van de “Reference Soil Groups” van het Vlaamse
gewest1
Stefaan Dondeyne, Karen Vancampenhout, Seppe Deckers en Eric Van Ranst
Organische bodems
Histosols
Dit zijn bodems met een dikke organische laag, de typische veenbodems. In het
Vlaamse gewest wordt veen gevoed door grondwater (Rheic Histosols); in het Waalse
gewest, zoals op de Hoge Venen, komt ook veen voor dat door regenwater gevoed
wordt (Ombric Histosols).
Op de bodemkaart van België zijn veengronden met een “V” aangeduid.
Photo 1 - Boring die de aanwezigheid van een Histosol (veenbodem) aantoont onder
een Gleysol uiterst slecht gedraineerde minerale bodem (Prov. Brabant)
1
Voor een preciezere - en meer algemene definitie - van de “Reference Soil Groups” zie IUSS
Working Group WRB (2007) “World Reference Base for Soil Resources 2006, first update 2007.” World
Soil Resources Reports No 103. FAO, Rome (beschikbaar op
www.fao.org/ag/agl/agll/wrb/doc/wrb2007_corr.pdf).
Voor een gedetailleerde beschrijving van de legende van de bodemkaart van België zie Van Ranst
E. & C. Sys (2000) “Eenduidige legende voor de digitale bodemkaart van Vlaanderen (schaal 1:20 000)”,
Universiteit Gent, Laboratorium voor Bodemkunde (beschikbaar op
http://www.labsoilscience.ugent.be/legendebodemkaart.pdf)
Voor een gedetailleerd uitleg over de omzetting van de Belgische bodemkaart volgens het
Belgische bodemclassificatiesysteem naar het internationale World Reference Bodemclassificatiesysteem:
zie het rapport van het project “ Vlaamse overheid, departement Leefmilieu, Natuur en Energie, afdeling
Land en Bodembescherming, Ondergrond, Natuurlijke Rijkdommen, 2012. Belgische bodemkaart volgens
het internationale World Reference Base bodemclassificatiesysteem (voorlopige versie)” (beschikbaar op
https://dov.vlaanderen.be/dovweb/html/bodemloketten.html)
1
Bodems met sterke menselijke invloed
Anthrosols
Dit zijn over het algemeen zandige bodems die door eeuwenlange bewerking zijn
aangerijkt met organisch rijk materiaal: zoals met plaggen in de Kempen, en met
teelaarde in het land van Waas waardoor bolle akkers zijn ontstaan.
Deze bodems zijn op bodemkaart van België aangeduid met profielontwikkeling “..m”.
Foto 2 - Plaggic Anthrosol, bodem aangerijkt met organisch rijkmateriaal (Prov.
Antwerpen)
2
Technosols
Dit zijn “bodems” die door zware technische ingrepen gevormd zijn. Deze groep omvat
bebouwde gebieden, vergraven en industriële terreinen, vervuilde gronden, alsook
storten en mijnterrils.
Op de bodemkaart van België zijn dergelijk gebieden aangeduid met o.a. de symbolen
“OB” voor bebouwde zones, “OE” voor groeves, “ON” voor opgehoogde terreinen, “OT”
voor vergraven terreinen. Tijdens de bodemkartering werden deze gebieden
bodemkundig niet onderzocht.
Foto 3 - Garbic Urbic Technosol (Toxic), bouwpuin en huishoudelijk afval op een stort
(Prov. Antwerpen)
3
Bodems onder sterke invloed van water
Fluvisols
Dit zijn bodems gelegen in valleien, vloedvlakten en getijdengebieden die als kenmerk
gelaagde afzettingen van recente overstromingen hebben. De textuur van deze
bodems kan erg variabel zijn, zowel in verticale als in horizontale zin.
Op de bodemkaart van België zijn deze bodems aangegeven met profielontwikkeling
“..p” en te vinden in valleien, polders en als slikken en schorren.
Foto 4 - Endogleyic Fluvisol, bodem van rivier afzettingen (Prov. Brabant)
Gleysols
Dit zijn zeer slecht gedraineerde bodems met een permanente grondwatertafel. Het
ijzer is er gereduceerd binnen de eerste 25 cm onder het maaiveld.
Op de bodemkaart van België zijn deze bodems aangegeven met een drainagetrap
“.g.” .
4
Stagnosols
Dit zijn bodems met een tijdelijke watertafel - ook wel hangende watertafel genoemd
- waar de infiltratie van het water verhinderd wordt door een ondiepe, weinig
doorlaatbare laag. De bodem is dus gereduceerd in de bovenste lagen, maar in dit
geval door de tijdelijke stagnatie van het water.
Op de bodemkaart van België zijn deze bodems aangegeven met een drainagetrap
“.h.” of “.i.” .
Foto 5 - Luvic Stagnosol, door de beperkte infiltratie capaciteit van deze bodem
ontstaat een tijdelijke “hangende” watertafel. Door reductie van het ijzer is de
bovenste horizont gebleekt (Prov. Henegouwen)
5
Bodems met een aanrijkingshorizont van klei
Albeluvisols
Dit zijn over het algemeen zandleem of leem bodems met een aanrijkingshorizont van
klei binnen de eerste meter onder het maaiveld. Kenmerkend is dat deze kleirijke
horizont doorkruist wordt door een polygonaal patroon van witachtige tongen. Water
sijpelt preferentieel in deze tongen door, en wortels groeien langs deze tongen naar de
diepere lagen.
Op de bodemkaart van België zijn deze bodems aangeduid met profielontwikkeling
“..c”.
Foto 6 - Cambic Albeluvisol, bodem met klei aanrijkshorizont tussen 40 en 80 cm en
met duidelijke gebleekte tongen (Prov. Luxembourg)
Alisols en Luvisols
Deze beide groepen bodems zien er morfologisch hetzelfde uit. Het zijn over het
algemeen zandleem of leem bodems met een aanrijkingshorizont van klei binnen de
eerste meter onder het maaiveld. Alisols zijn erg zure bodems, met een lage base
verzadiging (<50%); deze bodems komen eerder voor onder bos. Luvisols hebben
een hogere base verzadiging (>50%) en komen voor onder oud akkerland.
Op de bodemkaart van België zijn beide groepen weergegeven met profielontwikkeling
“..a” en “..a(b)”.
6
Foto 7 - Luvic Alisol, een zure bodem onder bos met een aanrijking van klei tussen 50
en 100 cm beneden maaiveld (Prov. Luxemburg)
7
Zandige bodems
Arenosols
Dit zijn erg zandige bodems met beperkte profielontwikkeling. Arenosols vormen
zowel de kustduinen alsook de binnenlandse stuifduinen en zandvlaktes van de
zandstreek en de Kempen. Plaatselijk zijn deze bodems ook gevormd in opduikingen
van zandformaties uit het Tertiair.
Op de bodemkaart van België zijn deze bodems aangeduid met texturen “Z..” of “S..”
en met profielontwikkeling “..p”, “..b”, “..c” of “..f”.
Foto 8 - Protic Arenosol, zand bodem van een stuifduin zonder profielontwikkeling
(Prov. Limburg)
8
Podzols
Dit zijn erg zandige en zure bodems met een sterke profielontwikkeling. Vlak onder de
humusrijke bovenlaag treft men een bleke horizont aan waar humuszuren en ijzercomplexen zijn uitgeloogd; dieper in het profiel zijn deze dan weer neergeslagen in
een typische zwarte aanrijkingshorizont van humus, boven een aanrijkingshorizont
van ijzer.
Op de bodemkaart van België zijn deze bodems aangeduid met profielontwikkeling
“..g”, en met texturen “Z..”, “S..” of “P..”.
Foto 9 - Albic Podzol, zandige bodem met een sterk uitgeloogde horizont boven
aanrijkingshorizonten van humus en ijzer (Prov. Limburg)
9
Bodems met beperkte of zonder profielontwikkeling
Cambisols en Umbrisols
Dit zijn bodems met een beginnende profielontwikkeling. Bodems in alluviale vlaktes
maar ook in de polders, kunnen reeds een beginnende profielontwikkeling vertonen,
wat zich uit in het ontwikkelen van bodemstructuur en/of duidelijke verkleuring.
Dergelijke bodems zijn Fluvic Cambisols; wanneer ze een organische rijke toplaag
hebben zijn dergelijke bodems Fluvic Umbrisols.
Foto 10 - Skeletic Cambisol, een stenig bodem met beginnende profielontwikkeling
(Prov. Namen)
10
Regosols
Bodems met beperkte profielontwikkeling komen ook voor op plaatsen waar door
erosie de oorspronkelijke bodem sterk is aangetast. Wanneer dit zo ver is
doorgedreven dat onverweerd moedermateriaal aan de oppervlakte komt, hebben we
Regosols. Dit zijn bodems zonder profielontwikkeling, zoals bijvoorbeeld in de
leemstreek waar kalkrijke loess aan de oppervlakte komt.
Deze drie bodemgroepen komen grotendeels overeen met eenheden op de
bodemkaart van België aangeduid met profielontwikkeling “..b”, “..B”, “..f”, “..x”,
“..p(c)” en “..p”
11