Russische revolutie

Hfst. 1
De Eerste Wereldoorlog, democratie en fascisme
1
De Russische Revolutie
2
De Russische Revolutie
3
Het ontstaan van Rusland
1500:
Iwan III vorst van Moskou. Veroveringen.
1547:
Begint zichzelf Tsaar (keizer) te noemen.
Uit dit vorstendom ontstaat Rusland.
Onder Iwan III en zijn opvolgers: autocratie
(alleenheerschappij)
<- Tsaar Nicolaas II, de laatste tsaar van Rusland
4
Hoe kwam de Tsaar aan zijn macht?
Drie zuilen:
1.
Russisch Orthodoxe Kerk
Orthodox: een soort Christendom dat in
Oost-Europa veel wordt gelooft.
De Tsaren beschermden de kerk en
betaalden de geestelijken.
Pokrovkathedraal in Moskou
5
Hoe kwam de Tsaar aan zijn macht?
Drie zuilen:
2. Tsaren gaven het bestuur aan edelen. Die bezaten bijna de helft
van al het land in Rusland.
Andere stukken waren vaak van de Orthodoxe kerk.
6
Hoe kwam de Tsaar aan zijn macht?
Drie zuilen:
3. De geheime dienst: Ochrana. Personen die de tsaar tegenwerkte
of wilden afzetten werden in het geheim gevolgd en verbannen
naar Siberië.
7
De Russische Revolutie
Tijdens de Russische Revolutie in 1917 vind er een opstand van
communisten plaats. De tsaar wordt afgezet en later vermoord.
Rusland veranderd in een communistische land en gaat de SovjetUnie heten.
Wat waren de oorzaken van deze Revolutie?
8
De Russische Revolutie
Vier oorzaken:
1.
2.
3.
4.
Diepe kloof tussen rijk en arm
Opkomst communisme en andere politieke partijen
Slecht bestuur
Blunders van Nicolaas II
9
De Russische Revolutie: Oorzaken
1. Diepe kloof tussen rijk en arm
• In Rusland was een groot deel van de bevolking heel arm.
• Een klein deel was enorm rijk.
• Een tussenweg had je niet.
10
De Russische Revolutie: Oorzaken
1. Diepe kloof tussen rijk en arm
• Tot 1861 lijfeigenschap:
Russische boeren waren
eigendom van de
landeigenaar.
• Na afschaffing bleven ze arm
• In grote steden:
fabrieksarbeiders.
11
De Russische Revolutie: Oorzaken
2. Opkomst Communisme en andere politieke partijen.
• Door de grote veranderingen van de Industriële revolutie ontstond er in de
19e eeuw een aantal nieuwe politieke ideologieën (denkwijze):
• Het Communisme
• Het Liberalisme
12
De Russische Revolutie: Oorzaken
Opkomst Communisme:
Het Communisme:
Belangrijkste denkers:
Karl Marx
Friedrich Engels
13
De Russische Revolutie: Oorzaken
Wat is het idee van het communisme?
1.
Productiemiddelen = macht.
Wie de productie in handen heeft (baas van een fabriek, eigenaar van veel
grond) heeft de macht.
Proletariaat: zij die niks hebben.
Bourgeoisie: zij die geld, productie en macht bezitten.
14
De Russische Revolutie: Oorzaken
Wat is het idee van het communisme?
2.
Door de tijd heen veranderd de macht met de productie.
19e eeuw: industrialisatie. Nieuwe machtsverdeling: arbeiders (proleten) vs.
Fabriekseigenaren (bourgeoisie).
3.
Door de communistische revolutie wordt punt 1 doorbroken: alle
productiemiddelen worden eerlijk verdeelt.
15
De Russische Revolutie: Oorzaken
Wat is het idee van het communisme?
Communisten willen over de hele wereld dit systeem doorvoeren. Een klein
groepje uit het proletariaat wordt de baas.
Door de eerlijke verdeling van macht en productie is iedereen gelijk.
Resultaat:
• Geen armoede
• Geen oorlog
• Geen onderdrukking of uitbuiting
• Iedereen heeft genoeg van alles
• Iedereen is gelukkig.
16
De Russische Revolutie: Oorzaken
Karl Marx in Het Communistisch manifest
De communisten verklaren openlijk dat hun doel alleen bereikt
kan worden door de gewelddadige omverwerping van de
heersende orde. De heersende klassen zijn doodsbang voor een
communistische revolutie! De proletariërs hebben niets te
verliezen behalve hun ketenen. Zij hebben een wereld te winnen.
PROLETARIËRS ALLER LANDEN, VERENIGT U!
17
De Russische Revolutie: Oorzaken
2. Opkomst communisme en andere
politieke partijen.
In Rusland ontstonden twee groepen
communisten
Bolsjewieken: “De macht moet bij een
kleine groep mensen liggen.”.
Mensjewieken: “De macht moet liggen bij
een zo groot mogelijke groep arbeiders.”
Vlag van de Bolsjewieken
18
De Russische Revolutie: Oorzaken
Opkomst liberalisme:
Liberalen wilden vrijheid en gelijkheid.
Vrijheid van koningen en keizers: dus democratie.
Gelijkheid op juridisch gebied: eerlijke rechtspraak.
In Rusland willen de liberalen vooral af van de Tsaar.
Bijnaam Russische liberalen: Kadetten.
19
De Russische Revolutie: Oorzaken
3. Slecht bestuur van de Tsaar.
• 1904: Oorlog met Japan. Rusland verliest.
• 1905 Bloedige Zondag: Demonstratie tegen de tsaar. Nicolaas II
stuurt het leger. Veel doden.
Gevolg: oktobermanifest. Belofte van de Tsaar om meer
vrijheid en zeggenschap van de burgers.
• Oprichting Doema. Een parlement dat wetten goed en af kan keuren.
Tsaar luisterde echter niet naar de Doema.
• Communisten maakten gebruik van de onvrede en kwamen steeds
vaker in opstand.
20
De Russische Revolutie: Oorzaken
4. Blunders van de Tsaar.
Nicolaas II nam zijn volk niet serieus en maakte beloftes niet waar.
Hierdoor kon de onvrede uitlopen op een revolutie.
21
De Russische Revolutie breekt uit
22
Tot nu toe:
• Groot verschil rijk en arm in Rusland.
• Opkomst Communisme en Liberalisme
• 1904: Oorlog met Japan. Rusland verliest.
• 1905 Bloedige Zondag: Demonstratie tegen de tsaar. Nicolaas II stuurt
het leger. Veel doden.
• Oprichting Doema. Een parlement dat wetten goed en af kan keuren.
Tsaar luisterde echter niet naar de Doema.
• Communisten maakten gebruik van de onvrede en kwamen steeds vaker
in opstand.
23
De Eerste Wereldoorlog
In Augustus 1914 breekt de Eerste Wereldoorlog uit.
Rusland vecht samen met Frankrijk en Engeland tegen Duitsland en
Oostenrijk-Hongarije.
Tussen 1914 en 1917 maken de Russen grote verliezen.
24
De Eerste Wereldoorlog
In Augustus 1914 breekt de Eerste Wereldoorlog uit.
Rusland vecht samen met Frankrijk en Engeland tegen Duitsland en
Oostenrijk-Hongarije.
Tussen 1914 en 1917 maken de Russen grote verliezen.
25
De Eerste Wereldoorlog
Door WO I gaat het nog slechter
met Rusland.
Meeste soldaten waren boeren
die door de oorlog geen voedsel
konden verbouwen.
Grote hongersnood als gevolg.
Russen gaan in staking en komen
in opstand.
26
Onrust in Rusland
Politie kan de onrust niet aan.
Tsaar stuurt het leger maar de meeste soldaten weigeren te vechten tegen
burgers.
Sommigen openen wel het vuur op demonstranten….
27
Onrust in Rusland
Het land is in chaos.
De Doema maakt in februari zelf een nieuwe (voorlopige) regering.
Tsaar treedt af
Het volk is blij, maar de oorlog gaat door. Andere problemen worden niet
opgelost.
Februari Revolutie van 1917
28
De Tsaar na zijn aftreden
29
De Oktoberrevolutie van 1917
De Bolsjewieken speelden geen belangrijke rol bij de februari revolutie:
• Veel belangrijke personen gevangen genomen of verbannen.
Vladimir Lenin (Zwitserland)
Lenin wordt door Duitsers naar Rusland gebracht: Duitsers hopen dat hij de
macht grijpt en vrede brengt.
Lenin bij aankomst in
Rusland
30
De Oktoberrevolutie van 1917
Lenin maakte propaganda met twee spreuken:
“Vrede, brood en land!”
“Macht aan de Sovjets”
Sovjets: Raden van arbeiders en boeren die overal
in Rusland waren opgericht.
31
De Oktoberrevolutie van 1917
Op 7 oktober deden de Bolsjewieken onder leiding van Lenin een
staatsgreep.
Soldaten van de Bolsjewieken bezetten belangrijkste gebouwen.
Voorlopige regering afgezet - Raad van Volkscommisarissen nieuwe
regering.
32
Burgeroorlog
(1917-1921)
Bolsjewieken (Roden)
Lenin
Mensjewieken
En andere tegenstanders(Witten)
Resultaat:
Het Rode Leger
(o.l.v. Trotski)
Wint
11
34
De laatste maanden van de Tsaar en zijn
familie
Foto van Nicolaas II en zijn familie uit 1913
35
De laatste maanden van de Tsaar en zijn familie
De dochters van de Tsaar in gevangenschap, foto
uit 1917
36
Nieuwe maatregelen van Lenin:
• Naam voortaan Sovjet Unie (USSR)
• Moskou nieuwe hoofdstad ipv St. Petersburg
• Privébezit afgeschaft
• Banken en fabrieken staatseigendom
Gevolg:
• Verslechtering Economie
13
Chaos na Lenin’s maatregelen:
De onteigenaars worden onteigend
12.
Hfst. 1
De Eerste Wereldoorlog, democratie en fascisme
38
Aanloop naar de Eerste Wereldoorlog
Frankrijk
Fransen verloren in Frans-Duitse Oorlog (1871)
Waren uit op wraak.
Wilden Elzas-Lotharingen terug
Duitsland
Vanaf eenwording (1871):
Industrialisatie
Groeiende macht
Op zoek naar koloniën
39
Aanloop naar de Eerste Wereldoorlog
Frankrijk
Fransen verloren in Frans-Duitse Oorlog (1871)
Waren uit op wraak.
Wilden Elzas-Lotharingen terug
Duitsland
Vanaf eenwording (1871):
Industrialisatie
Groeiende macht
Op zoek naar koloniën
40
Aanloop naar de Eerste Wereldoorlog
Rusland
Nederlaag tegen de Japanners in 1905
Probeert invloed op de Balkan te vergroten.
Door gebiedsuitbreidingen ruzie met Turkije, Oostenrijk-Hongerije en Italië
 drie Balkanoorlogen
Turkije
“De zieke man van Europa”
Moeizame modernisering
Rijk verliest gebieden (Bulgarije, Roemenië, Servië verloren)
Opstanden van revolutionaire jonge Turken
41
Hoe kwam het tot een wereldoorlog?
Verschillende oorzaken:
42
Oorzaak 1: Toenemend nationalisme
Nationalisme: trots zijn op je eigen volk en land.
Mijn land is superieur, andere landen inferieur.
• Nationalisme betekent dat je als land iets moet
bewijzen:
“Wij zijn sterk en machtig”
• Soms heeft een land botsend nationalisme.
“Wij Bosniërs willen in een eigen land wonen”
43
Oorzaak 1: Toenemend
nationalisme
Duitsland
Duitsland was een jong land. Wil
serieus worden genomen.
Wilhelm II bedacht de zogenaamde
“Weltpolitik”: De Duitsers moeten
overheersen in de wereld
44
44
Oorzaak 2: Het moderne
imperialisme
Duitsland wilde ook koloniën in Azië en Afrika.
Hierdoor kwam het land in conflict met de
koloniale grootmacht van die tijd: Engeland
45
Oorzaak 2: Het moderne
imperialisme
46
Oorzaak 2: Het moderne
imperialisme
47
Oorzaak 3: De Engels-Duitse
wapenwedloop
Engeland was een militaire grootmacht. Vooral op
zee.
Duitsland wilde een groter leger dan de Engelsen.
Wapenwedloop:
Landen proberen
telkens betere
wapens dan de
ander te hebben
De eerste Engelse Dreadnought
48
Oorzaak 4: Bondgenootschappen
Triple Alliantie (driebond) – 1882 (DU, O-H, IT)
Frans-Russische Alliantie - 1894 (FR-RU)
Entente Cordial – 1904 (GB – FR)
Triple Entente –
1907 (GB, FR,
RU)
49
Oorzaak 5: Militarisme
Militarisme: Overdreven liefde voor het leger en oorlog.
Gevolg: In veel landen lagen er al militaire plannen klaar voor eventuele
oorlogen.
Bijvoorbeeld: het Duitse Von Schlieffenplan (ontworpen tussen 1894 en
1905).
Maar ook
in andere
landen
lagen
plannen
klaar.
50
Het Von-Schlieffen
plan: Duitsland gaat
niet direct naar
Frankrijk maar via
België. Hierdoor
worden de Fransen
op een onverwachte
plek aangevallen.
Maar ook
in andere
landen
lagen
plannen
klaar.
51
Oorzaak 5: Militarisme
In de Keizerrijken Oostenrijk-Hongarije, Rusland en Duitlsand
speelden het leger en de Generale Staven (legerleiding) een hele
grote rol op politiek gebied.
De keizers waren dol op militair vertoon (parade’s, oefeningen)
Frans-Jozef I (O-H)
…
(RU)
Wilhelm II 52
(DU)
De aanleiding voor het uitbreken van de oorlog:
28 juni 1914
De moord op de Oostenrijkse troonopvolger
Franz Ferdinand door Gavrilo Princip
53
Oorzaak 5: Militarisme
De aanslag zet spanningen op scherp:
Principe en zijn medestanders waren Servische nationalisten.
O-H wil dat deze mensen na de aanslag worden opgepakt.
54
Het ‘sneeuwbaleffect’
6 juli: Berlijn geeft O-H een Blanco Cheque: Duitsland zal O-H
steunen in het geval dat Rusland, O-H de oorlog verklaart.
23 juli: Juli-Ultimatum: Servië moet Oostenrijkse politie-agenten
toelaten om de moord op Franz Ferdinand en de Servische rol
hierin te onderzoeken. Servië weigert dit en begint een
gedeeltelijke mobilisatie, ook Oostenrijk mobiliseert.
25 juli: Rusland besluit Servië militair te steunen. Diplomatieke
stappen mislukken.
28 juli: Oostenrijk verklaart de oorlog aan Servië.
30 juli: Algehele mobilisatie Oostenrijk-Hongarije. Hierna besloot
Rusland tot de algehele mobilisatie.
55
Het ‘sneeuwbaleffect’
1 augustus: Duitsland verklaart de oorlog aan Rusland.
3 augustus: Frankrijk mobiliseert. Duitsland verklaart Frankrijk de
oorlog. Het Von Schlieffenplan treedt in werking.
4 augustus: Duitsland trekt België binnen, na een Belgische
weigering op het verzoek van Duitsland om de Duitse troepen
vrije doortocht te verlenen.
Engeland verklaart hierop Duitsland de oorlog, omdat België al
sinds 1830 neutraal was en Engeland zou ingrijpen als die
neutraliteit werd gebroken.
56
57
58
58
Verloop van de Oorlog
In het begin was er veel enthousiasme voor de oorlog.
Iedereen verwachtte dat ze vóór kerstmis 1914 weer thuis zouden zijn.
Dat bleek niet zo te zijn. Oorlogsvoering was immers veranderd
Nieuwe oorlogsvoering: Loopgravenoorlog
59
Loopgravenoorlog
60
Loopgravenoorlog
61
Loopgravenoorlog
Uit een Engels soldatenhandboek uit 1914
62
Loopgravenoorlog
63
Shellshock
64
Nieuwe wapens
65
Nieuwe wapens
66
Nieuwe wapens
67
Nieuwe wapens
68
69
71
72
73
74
Verandering in de oorlogsvoering
zie je ook terug in de uniformen.
De Fransen in 1914.
Later in de oorlog
75
De oorlog in het Oosten.
• Duitsland, Oostenrijk en het Ottomaanse
rijk
v.s
• Engeland, Rusland en Servië
• Compleet ander landschap dan in het
oostfront: sneeuw, bergen ,woestijn.
• Er werd op diverse plekken gevochten: in
Rusland, op de Balkan, in het Midden
Oosten, in Afrika en Azië.
62
76
Ook de bevolking werd een doelwit tijdens de Eerste
Wereldoorlog
Voor het eerst bombardementen vanuit de lucht.
Leuven en Londen.
Met behulp van Zeppelins.
60
77
Maar ook Duitsland werd getroffen:
• De Engelse marine blokkeerde de Duitse havens.
• De Duitse bevolking had hier zeer zwaar onder te lijden.
• Het Duitse opperbevel probeerde de blokkade te doorbreken met een
nieuw wapen:
61
De U-Boat oftewel de onderzeeër
78
1917 is een beslissend jaar in de oorlog
• Twee veranderingen:
1. Amerika gaat mee vechten
2. Russische revolutie:
Rusland trekt zich terug uit de oorlog
79
Waarom gaat Amerika meedoen?
1. Zimmerman telegram
2. Onbeperkte duikbootoorlog: zinken
Lusitania
80
Einde Amerikaanse Isolationisme
• 1,195 doden, waarvan 128 Amerikaan
81
1. Het Zimmerman telegram
82
1. Het Zimmerman telegram
83
1. Het Zimmerman telegram
84
• Amerikaanse Isolationisme:
Voor april 1917
• Alleen geld en materiaal voor
geallieerden
Na oorlogsverklaring april 1917
• Invoering dienstplicht: 3 miljoen
soldaten
• Dagelijkse duizenden versterkingen naar
Europa
Woodrow Wilson (President VS)
85
1918
Westelijk front:
1. VS gaat deelnemen
aan de oorlog
2. De tank wordt voor
het eerst ingezet
27
Oostfront:
1. Na de Russische
Revolutie beginnen
vredesbesprekingen
2. Vrede met Rusland in
1918
86
• Ondanks de vrede aan het Oostfront kon
Duitsland niet op tegen de overmacht aan het
Westfront
• In Duitsland ontstaat protest tegen de Oorlog.
• De Duitse keizer Wilhelm II vlucht naar
Nederland.
• Op 11 November 1918 om 11 uur tekent de
nieuwe Duitse regering een wapenstilstand.
87
Op 28 juni 1919 , verdrag getekend in Spiegelzaal van Versailles
De belangrijkste beslissingen uit het verdrag:
1. Duitsland krijgt de schuld voor de oorlog.
2. Duitsland mag een leger van maximaal 100.000 man hebben.
3. Duitsland moet herstelbetalingen betalen. (132 miljard dm)
4. Duitsland moet Elzas-Lotharingen afstaan aan Frankrijk en een
groot gedeelte van Oost-Duitsland aan Polen.
5. Oostenrijk-Hongarije wordt opgebroken in o.a. Oostenrijk,
Hongarije en Tsjechoslowakije.
6. Het Ottomaanse rijk verliest al haar gebied in het MiddenOosten.
7. De Amerikaanse president Wilson richt de Volkenbond op
88
89
69
90
Militaire
slachtoffers
gewonden
Rusland
1.700.000
4.950.000
Duitsland
1.773.000
4.216.000
Frankrijk
1.385.000
4.266.000
908.400
2.090.000
1.200.000
3.620.000
Italië
650.000
947.000
Turkije
325.000
400.000
Servië en Montenegro
48.000
143.000
België
14.000
44.700
116.000
234.000
Land
Groot-Brittanië
Oostenrijk-Hongarije
Verenigde Staten
91
92
De volkenbond
• Idee van de Amerikaanse president Woodrow Wilson.
Alle landen lid: samen overleggen om oorlog te voorkomen
Maar: Duitsland mocht niet meedoen als straf voor de Eerste
Wereldoorlog
• In Versailles ondertekenden veel landen hun lidmaatschap
aan de Volkenbond.
De Amerikaanse senaat stemde tegen het lidmaatschap van de
VS aan de Volkenbond.
102
Zonder de Amerikanen was de Volkerenbond een te zwakke
organisatie.
93
Oorlogspropaganda
Pro-Oorlog
Anti-oorlog
Albert Hahn “Aanschouw: de mens” 94
Herinnering aan de Eerste Wereldoorlog
‘Last Post’ in Ieper:
http://www.youtube.com/watch?v=_ocIoQKwfRI
95
Verloop van de Oorlog
96
96