klein gevaarlijk afval: verf

KLEIN GEVAARLIJK AFVAL: VERF
Restjes verf horen bij Klein Gevaarlijk Afval (KGA), dat wist je waarschijnlijk wel al. Maar wist je dat lege
verfpotten ook KGA zijn? Ook afgedankte kwasten en rollen met verfresten mag je op het containerpark
afgeven bij Klein Gevaarlijk Afval. Het ingezamelde verfafval wordt vervolgens afgevoerd naar een
gespecialiseerde verwerker.
Verf bevat heel wat stoffen die schadelijk zijn voor het milieu én voor onze gezondheid. Wie met verf aan de
slag gaat, houdt hier best voldoende rekening mee. Hoe minder verf er in het milieu terecht komt, hoe beter.
Door op een bewustere manier je verfwerken aan te pakken, kan je je verfafval en de nadelige effecten voor
het milieu tot een minimum beperken. Lees de tips hieronder om te weten te komen hoe je afvalarm kan
verven en welke verfsoorten minder schadelijk zijn voor het milieu en voor je gezondheid.
14 tips voor minder verfafval
1.
Koop de juiste hoeveelheid verf door op voorhand te berekenen hoeveel liter je nodig hebt. Houdt
hierbij rekening met de oppervlakte die je wil schilderen, de aard van de ondergrond en het dekkend
vermogen van de verf. Met een goede planning voorkom je een pak verfresten en een overschot aan
(volle) potten. Laat je ook niet verleiden door grotere potten waarbij de prijs per liter goedkoper is.
2.
Toch nog verf over? Verfrestjes kan je bij een volgende schilderklus als grondverf gebruiken. Bewaar ze
op een droge, koele en vorstvrije plek. Druk het deksel goed dicht en draai de pot om: zo voorkom je
uitdroging.
3.
Gooi zeker nooit verfoverschotten en gebruikte verfpotten en –emmers (al dan niet leeg) bij het
restafval. Dit is klein gevaarlijk afval en hoort thuis op het containerpark bij KGA.
4.
Kies de juiste verf voor de juiste ondergrond: dit staat meestal duidelijk op het etiket vermeld!
Houtverf pakt bv. doorgaans niet goed op een aluminium ondergrond….
5.
Verf hecht alleen op een gladde, schone en droge ondergrond. Licht opschuren volstaat meestal voor
een gladde onderlaag. Het aanbrengen van een grondlaag kan je nadien een aantal extra verfbeurten
besparen.
6.
Het is ook niet altijd nodig de oude verf te
verwijderen. Als de oude verflaag niet te dik is, kan er
gewoon overheen geschilderd worden. Wel wordt deze
best eerst ontvet. Dit kan op een ecologisch
verantwoorde manier met groene zeep of soda, opgelost
in warm water. Dit mengsel werkt ook tegen schimmels.
7.
Indien je toch de oude verflagen wil verwijderen, kan
je deze best afbranden met hete lucht en afkrabben.
Dit is minder milieubelastend dan het gebruik van
afbijtmiddelen. Zorg wel voor voldoende verluchting. Er
kunnen immers giftige dampen en stof vrijkomen. De
restanten van de verflaag horen bij KGA.
8.
Gebruik bij voorkeur penselen, borstels en rollen voor
het aanbrengen van de verf. Spuiten brengt immers een
grotere verspilling van het product met zich mee.
9.
Lukt het verven niet in 1 keer? Bewaar je verfkwasten
en –rollers dan onuitgespoeld in een luchtdichte
plastic zak en op een koele plaats. De volgende dag kan
je er gewoon mee verder verven!
10. Spoel je verfborstels of rollen nooit uit onder de
kraan! Vanuit milieuoogpunt is het trouwens beter om
de gebruikte verfborstels en rollen onuitgespoeld te laten
Illustratie: Jacques Debroux i.o.v.
provincie Vlaams-Brabant
opdrogen en weg te gooien (KGA), dan ze uitvoerig te spoelen en reinigen voor hergebruik.
11. Wil je ze toch hergebruiken, rol of borstel ze dan zoveel mogelijk uit en was ze vervolgens af in een potje
of emmer met een beperkte hoeveelheid water of oplosmiddel.
12. Het gebruikte spoelwater kan je gewoon laten verdampen en het opgedroogde bezinksel (de verf)
zamel je in bij KGA. Zo voorkom je dat de verfresten in de riolering terechtkomen en de werking van de
waterzuiveringsinstallaties belemmeren.
13. Gebruikte oplosmiddelen of spoelmiddelen (bv. white spirit) kan je ook door een filterzakje gieten:
de verfresten blijven achter in de filter (KGA) en het oplosmiddel kan hergebruikt worden.
14. Giet nooit verfresten en oplosmiddelen in de riool, de gootsteen, het toilet of in de natuur!
Deze producten en hun verpakkingen horen thuis bij KGA. Je kan ze kwijt op het containerpark.
Synthetisch of natuurlijk?
Verven kan je grofweg indelen in enerzijds synthetische verven van petrochemische afkomst en anderzijds
natuurverven op basis van natuurlijke grondstoffen. Als je schilderswerken plant, informeer je dan over de
samenstelling van de verf om na te gaan hoe milieuvriendelijk die is. Verf bestaat uit een oplosmiddel, een
bindmiddel, vulstoffen en hulpstoffen, zoals pigmenten en bewaarmiddelen. Elk van deze bestanddelen kunnen
van synthetische of natuurlijke oorsprong zijn.
Illustratie: Jacques Debroux i.o.v. provincie Vlaams-Brabant
Synthetische verven bevatten onder meer kleurstoffen en oplosmiddelen afkomstig uit de
aardolienijverheid. Aardolie is echter een eindige grondstof, wat op zich al een reden is om liever andere
producten te gebruiken. Bovendien is het productieproces sterk milieuvervuilend. Synthetische verven zijn niet
alleen schadelijk voor het milieu maar ook erg belastend voor de gezondheid. De gebruikte oplosmiddelen
(solventen) worden niet voor niets vluchtige organische stoffen (VOS) genoemd. Ze verdampen snel en
dragen op die manier bij tot het broeikaseffect en de vorming van smog. Het zijn deze stoffen die
verantwoordelijk zijn voor de typische ‘verflucht’, die je ook terugvindt in oplos- en verdunningsmiddelen zoals
white spirit. VOS kunnen via de huid en luchtwegen ons lichaam binnendringen en irritatie en duizeligheid
veroorzaken. Bij herhaalde blootstelling kan zelfs beschadiging aan het zenuwstelsel optreden.
De klassieke alkyd- of terpentineverven (de zogenaamde lakverven) zijn solventgedragen verven. Dit is
verf op basis van organische oplosmiddelen (solventen), met een zeer hoog VOS-gehalte (tot 60%). Deze
verven bevatten bovendien dikwijls ook schadelijke hulpstoffen om roest en schimmel tegen te gaan: niet goed
voor het milieu en evenmin voor onze gezondheid. Een iets gezonder, maar nog steeds sterk milieubelastend
alternatief zijn de high solid verven, eveneens synthetische solventgedragen verven maar waarbij het
percentage VOS teruggebracht is tot 15-20%.
Verven op waterbasis, de latex-, acryl- en vinylverven, bevatten slechts 10% VOS en zijn hierom minder
schadelijk dan solventgedragen verven. Bovendien berokkent de productie en de afvalverwerking van deze
verven minder milieuschade. Laat je echter niet misleiden: ook de synthetische watergedragen verven zijn
sterk milieubelastend! Deze verven bevatten namelijk extra bewaarmiddelen, zoals schimmelwerende middelen
en oplosmiddelen, die de kwaliteit van het grondwater aantasten en voor waterorganismen en de mens erg
schadelijk zijn. Deze verven bestaan voor het grootste deel uit minuscule kunststofdeeltjes die door geen enkel
waterzuiveringsstation tegengehouden worden en dus vroeg of laat in de zee belanden. Hoewel ze
watergedragen zijn, komen de belangrijkste bestanddelen uit de petrochemische industrie.
Er zijn verven op de markt die het Europese Milieukeur dragen. Hiervoor moet de verf aan een
aantal milieu-eisen voldoen. De verven die het Milieukeur dragen zijn een stuk
milieuvriendelijker dan de anderen, hoewel ze nog steeds synthetisch zijn.
Natuurverf bestaat voor het overgrote deel uit plantaardige of minerale grondstoffen zoals natuurhars,
lijnolie, kalk, leem,.... Die zijn hernieuwbaar of onuitputtelijk. Een ander pluspunt is dat de bestanddelen in de
afvalfase goed afbreken. Het toevoegen van hulpstoffen wordt tot een minimum beperkt en er wordt bewust
gekozen voor de meest ecologische stoffen. Dit resulteert in een kleinere milieubelasting op het vlak van
energieverbruik en vervuiling tijdens de winning, de productie-, gebruiks- en afvalfase. Natuurverven zijn
bovendien gebruiksvriendelijk: ze zijn gemakkelijk toe te passen en geven weinig schadelijke of zelfs maar
hinderlijke geuren.
Ook hier maakt men onderscheid tussen solventgedragen en watergedragen verven. Bij de solventgedragen
natuurverven wordt gomterpentijn of citrusolie gebruikt als oplosmiddel. Citrusolie is afkomstig van de
schillen van citrusvruchten, gomterpentijn1 wordt gewonnen uit pijn- of dennebomen. Let wel, ook deze
oplosmiddelen die volledig plantaardig van oorsprong zijn en volledig afbreekbaar, zorgen hoe dan ook voor
luchtverontreiniging.
Watergedragen natuurverven bevatten uitsluitend water als oplosmiddel en geen organische solventen. Dit
in tegenstelling tot watergedragen synthetische verf waarin nog een kleine hoeveelheid organische oplosmiddel
zit. Er komen geen schadelijke dampen vrij als de verf droogt en de verf irriteert de huid niet.
Natuurverf is ook in poedervorm verkrijgbaar. Deze poederverven bevatten geen bewaarmiddelen en
schimmelwerende stoffen, er is minder transport van water en minder verpakking nodig. Hierdoor is de
milieubelasting bij natuurverven in poedervorm werkelijk minimaal.
Minerale verven, silikaatverven en kalkcaseïneverven zijn natuurlijke producten die je kan gebruiken voor
muren en plafonds. Ook de ouderwetse 'witkalk' is een natuurlijk product met goede technische
eigenschappen. Voor onbewerkt, ruw en verweerd hout is kookverf, een natuurlijke verf met stijfselpap als
bindmiddel, zeer geschikt.
Half-natuurlijke verven. Naast de zuivere natuurverven, zijn er ook half-natuurlijke verven. Hier
worden iso-parafines als oplosmiddel toegevoegd. Iso-parafines zijn minder milieuschadelijk, maar wel
afkomstig van een niet hernieuwbare grondstof (aardolie).
Waar naartoe met het verfafval?
Na de verfwerken is het belangrijk het verfafval correct te sorteren.
Welke verfmaterialen horen bij Klein Gevaarlijk Afval (KGA)?
restjes van alle soorten verf, beits en vernis
verfpotten/blikken, spuitbussen en andere verpakkingen van verf: vol, halfleeg tot volledig leeg
afgedankte borstels en rollen met (opgedroogde) verfresten
afgeschuurde verflagen
oplosmiddelen zoals white spirit
KGA kan je GRATIS kwijt op het containerpark
Wat hoort bij het restafval?
afplaktape
met verf besmeurde vodden, doeken en overalls
1
Verwar gomterpentijn niet met het synthetische en erg schadelijke terpentine, wat een synoniem is voor
white spirit.
-
afdekfolie met verfresten
behangpapier
Verfafval: de verwerking
Het op het containerpark ingezamelde verfafval wordt door een gespecialiseerde verwerker opgehaald (Sita
Recycling Services) en afgevoerd naar de verwerkingsinstallaties. Hier worden de verfpotten eerst vermalen.
Door centrifuge worden vervolgens vaste en vloeibare materie van elkaar gescheiden. Het vaste gedeelte
wordt op een koude temperatuur gebracht (- 196 °C) waardoor vaste afvalstoffen, metalen en kunststoffen
van elkaar gescheiden worden. De metalen verpakkingen worden gerecycleerd in de metaalindustrie. De verf,
opgemengd met zaagsel, en de kunststoffen worden ingezet als secundaire brandstof in de cementindustrie.
De verbranding gebeurt hier op heel hoge temperaturen, wat nodig is om alle schadelijke stoffen die in de verf
aanwezig zijn, af te breken.
Meer info?
- Milieutips ‘Verven zonder wroeging’: www.mediatheek.vlaamsbrabant.be (via Leven en wonen / milieu en
natuur / milieutips / milieuschadelijke stoffen)
- Stip Informatiefiche SO verven en vernissen (augustus 2003): via http://www.stip.ovam.be/ -> afval
voorkomen -> stip -> productinformatiefiches -> Projectendatabank -> Publicaties: STIP
Interessante linken:
•
•
•
•
•
•
•
•
VIBE (Vlaams Instituut voor Bio-Ecologisch Bouwen en Wonen): 03/239.74.23 http://www.vibe.be
Adressen van natuurverfhandelaars: MeMO-gids, MEMO, 03/281.12.97, http://www.memogids.be
Website Europese Milieukeur: http://Europa.eur.int/ecolabel
Federatie van de verfindustrie: www.ivp-coatings.be
Milieuadvieswinkel: www.milieuadvieswinkel.be
Ecologisch bouwen: www.ecomat.be
Natuurverven: www.naturam.be
Natuurverfnetwerk: www.natuurverfnetwerk.be