jaarverslag2015 totaal (1)

VERENIGING KERK EN VREDE
Jaarverslag 2015
Voorwoord
Het is niet zo eenvoudig om lid te blijven van een vereniging, die onderwerpen aanpakt, die zo
op de huid kunnen gaan zitten. Kerk en Vrede zou iedere dag wel in de pen kunnen klimmen
om alle soms gruwelijke oorlogs-gebeurtenissen van commentaar te voorzien. Maar we
kunnen nu eenmaal niet de gruwel van de dag steeds maar volgen. Er is voortdurend een zee
van onrustbarend nieuws, dat dikwijls zeer met elkaar samenhangt.
Kerk en Vrede is een groepering, die meestal even wacht en dan met een dieper gravend
commentaar komt. Want in analyses maken zijn we nog steeds goed.
2015 was het jaar waarin we voor het eerst naast de meer traditionele activiteiten aan de slag gingen
met het project Show Your Struggle. Ontstaan na pittige brainstormsessies die Kerk en Vrede voor
een deel het terrein van nu eens niet alleen hoogopgeleide en well-to-do-jongeren doet verkennen,
maar in contact brengt met die jongeren die vrijwel onzichtbaar zijn maar vol idealen en dromen
zitten; en die dikwijls verstikt raken in armoede en multiprobleem l
leefsituaties.
Daarmee verlaten we de vertrouwde wegen niet, maar we hebben wel besloten al onze zaken eens
grondig tegen het licht te gaan houden. Daarmee gaan we in 2016 door. Veel verdient aanpassing.
Maar het domein dat we bestrijken is groot en blijft ontzaglijk boeien. Kerk en Vrede is klein
vergeleken bij de grotere Vredes NGO’s, maar ze functioneert als een luis in de pels doordat ze niet
veel te verliezen heeft. Kerk en Vrede zoekt ook steeds heel bewust het contact met de kerken. Helaas
vertonen veel kerken weinig activiteit rondom vredesvraagstukken. Toch komen we er vandaan en
staan in een pacifistische (ook kerkelijke) traditie, die niet heet gegeten wordt, maar wel een
onderstroom vormt van al ons handelen.
We bestaan al meer dan 90 jaar en zijn de oudste vredesbeweging van Nederland. Eigenlijk
moet
een vredesbeweging jong sterven, maar dat genoegen is ons niet gegund .Zolang er
oorlog en
geweld bestaan gaan we niet ten onder. Een merkwaardige constatering.
Henk Baars, voorzitter van Kerk en Vrede
Inhoudsopgave
Voorwoord door de voorzitter (1)
Het bestuur / Henk Blom (2)
Kantoor en staf / Arie de Bruijn (4)
1
Heroriëntatie Kerk en Vrede / Janneke Stegeman (5)
Theologische Werkgroep / Greetje Witte-Rang (6)
Redactie Vredesspiraal
Irak / Yosé Höhne-Sparborth (7)
Jaarverslag 2015 Bestuur Kerk en Vrede
Henk Blom
Het bestuur van Kerk en Vrede bestond gedurende 2015 uit:
Henk Baars, voorzitter;
Jan Anne Bos, secretaris;
Theo van Kamp, penningmeester;
Lennart Vriens, lid;
Henk Blom, lid.
Voor gewenste aanvulling van het bestuur – bij voorkeur met een vrouw – zijn diverse kandidaten
benaderd, echter zonder resultaat. In verband met diverse ontwikkelingen is echter dit zoeken
tijdelijk stopgezet.
In 2015 vergaderde het bestuur tien keer (9/1, 6/2, 10/4, 8/5, 7/7, 14/8, 11/9, 2/10, 6/11 en 4/12).
Ten gevolge van een knieblessure was de voorzitter een aantal maanden beperkt in zijn mobiliteit en
is er drie maal bij hem thuis in Den Haag vergaderd. Daarnaast waren er nog bijeenkomsten op: 20/3
('heidag' van bestuur en aantal sleutelfiguren), alsmede de twee ledenvergaderingen op 28/5 en
26/11.
Op 12 januari tekende voorzitter Henk Baars het huurcontract voor de nieuwe kantooraccommodatie
in het Landelijk Dienstencentrum van de PKN; bij die gelegenheid werd een grote vredesvlag
aangeboden aan de PKN. In april vond de verhuizing plaats van de Obrechtstraat naar de Joseph
Haydnlaan, dankzij inzet van vrijwilligers geheel in eigen beheer. Daar konden de nieuwe computers
in gebruik genomen worden, waarvoor met succes een crowdfundingscampagne was gevoerd. Na
afloop van de ALV op 28 mei konden de leden de nieuwe kantooraccommodatie bezichtigen.
Belangrijkste thema in 2015 was de toekomst van Kerk en Vrede, met name vanwege de sterk
verminderde financiën (terugloop van het ledenbestand door veroudering, waartegenover
nauwelijks aanwas van nieuwe leden). De daarvoor belegde 'heidag' van 20 maart heeft geleid tot
het project 'Show Your Struggle' (SYS), waarvoor bij diverse fondsen voldoende subsidies gevonden
werden. De in 2014 aangetreden projectcoördinator Janneke Stegeman heeft dit project een heel
goede start gegeven. Dit deed zij samen met internationaal coördinator van IFOR Lucas Johnson en
Benjamin Baars, een in 2014 tot de redactie van de Vredesspiraal toegetreden student sociologie.
Voor een pilot werd samengewerkt met ROC TOP in Amsterdam-West. De opzet was om het project
later aan te bieden aan andere opleidingen, buurthuizen e.d., alsmede als toerustingsproject voor
kerken en levensbeschouwelijke organisaties. In samenwerking met De Nieuwe Liefde in Amsterdam
2
konden buitenlandse gastsprekers van het project ook voor DNL (en elders) optreden. In de loop van
het jaar kreeg Janneke Stegeman gelegenheid om parttime in dienst te treden bij De Nieuwe Liefde,
waarvoor zij haar dienstverband met K&V terugbracht tot één dag per week, met name ten behoeve
van het project SYS.
Ook de ALV van 28 mei stond in het teken van 'Erop of eronder!'. Verschillende aanbevelingen
werden door het bestuur nader overwogen; personele ontwikkelingen en de blessure van de
voorzitter veroorzaakte een extra vertraging in dit moeilijke proces. Uiteindelijk werd op 26
november een extra ledenvergadering gehouden. Deze leidde tot de vorming van een 'Denktank', die
in 2016 verschillende keren samenkwam.
Het door de Theologische Werkgroep geschreven manifest (pleidooi) 'Werken aan rechtvaardige
vrede' dat in de Vredesweek 2014 was verschenen, heeft onder de leden en relaties van K&V de
nodige aandacht gekregen, maar ondanks diverse pogingen is het niet gelukt om het op grotere
schaal te verspreiden. Wel werd het pleidooi aangeboden aan leden van de Tweede Kamer (Vaste
Kamercommissie voor Defensie) bij gelegenheid van aanbieding van petities tegen verhoging van het
defensiebudget en voor financiële steun aan Vredesmissies zonder wapens. Met name de SP-fractie
reageerde positief.
Bij meerdere bijeenkomsten was het K&V-bestuur vertegenwoordigd: Oecumenelezing Raad van
Kerken, Conferentie Doopsgezind WereldWerk, Vrijzinnige Beraadsdag, 'Walk of Peace' in Den Haag
(van Raad van Kerken tijdens de Vredesweek), vergaderingen van Europese IFOR-afdelingen en van
Church en Peace. Het bestuur vroeg overleg met het Comité 4-5 mei, wat in 2016 gehonoreerd werd.
Bij diverse gelegenheden werd K&V vertegenwoordigd door Yosé Höhne-Sparborth, o.a. in Irak, later
uitmondend in de stedenband Utrecht-Kirkuk. Zij was ook initiatiefneemster van de geslaagde
opvoering in de Janskerk in Utrecht bij gelegenheid van de Internationale Dag tegen Racisme (21
maart).
Op 24 juni werd in Haagse Hogeschool het educatief project gepresenteerd: een serie lesbrieven
voor bovenbouw van het BO en onderbouw van het VO. Dit project was geïnitieerd bij gelegenheid
van het jubileum van K&V en uitgewerkt door een werkgroep onder leiding van Arie de Bruijn.
De Vredesspiraal kreeg een nieuwe vormgeving (magazineformaat). Een aanvankelijk door de
Theologische Werkgroep als 'glossy' bedoelde uitgave werd uiteindelijk bestemd tot special van de
Vredesspiraal voor Vredesweek 2016.
Er is behoefte aan een politieke werkgroep, die snel en adequaat kan reageren op actualiteiten. Van
meerdere ingezonden brieven werden er maar enkele in de pers gepubliceerd.
Op initiatief van Leen van den Herik is een werkgroepje gevormd om dienstweigeraars extra voor het
voetlicht te brengen; eerste stap is het zoveel mogelijk dienstweigeraars van weleer hierbij te
betrekken.
In 2015 was Yosé Höhne-Sparborth twee maal in Kirkuk, Suleymania en Erbil: januari en december.
In december was er sprake van polsen of een wat sterkere band mogelijk en zinvol zou zijn. Voor
2016 werd dat met enkele Utrechtse organisaties tot een project van verkenning gemaakt. (Zie
verder het uitgebreider verslag over Irak)
3
Kantoor en staf
Arie de Bruijn
Voor alles zijn we natuurlijk blij met de nieuwe
huisvesting per 1 april 2015 in het P LD van de
PKN, Haydnlaan 2a, te Utrecht. Kamer 009 met
een heuse ‘Len‘ aan de wand en kamer 013,
gedeeld met IFOR. De verhuizing is volledig in
eigen beheer gerealiseerd.
Het werk op het kantoor bestond in 2015 onder
meer uit de volgende activiteiten:
–
verhuizing
–
e-mail en post afhandelen
toezending van de digitale nieuwsbrief aan alle kerken in de advents- en paastijd
correspondentie en contacten met andere organisaties
wekelijkse bestellingen via de website afhandelen (omzet ruim € 5.000)
website beheren
ledenmutaties verwerken
bestuursvergaderingen voorbereiden
aanpassing huisstijl van Vredesspiraal
financiële administratie
organisatie ALV en extra ledenvergadering
andere voorkomende werkzaamheden
Naast deze vaste zaken waren er ook nog andere activiteiten:
Onze projectcoördinator, Janneke Stegeman, aanvaardde een baan bij De Nieuwe Liefde en
per 01-10-2015 een deeltijdbaan van 8 uur per week bij Kerk en Vrede.
hield
Om voortgang van het Project Show your Struggle te waarborgen is Benjamin Baars per 16
november 2015 voor 6 uur per week als assistent projectleider benoemd.
De organisatie van de Ledenwerfactie. Het aanschrijven van de abonnees en de kerken met
vraag om lid te worden, leverde na een belronde ruim 50 nieuwe leden en 3 lidkerken op.
de
Het aansturen van de werkgroep vredeseducatie, die lessen ‘wereldburgerschap’ ontwikkelde en die
deze in de aanloop naar de Vredesweek van 2015 presenteerde.
4
De organisatie van de geslaagde crowfundingsactie voor nieuwe computers, opbrengst: 5.000 euro!
De voorbereidingen voor de nieuwe huisvesting in het Protestants Landelijk Dienstencentrum.
Er waren door het land – Dordrecht 2x, Zwolle, Scherpenzeel en Steenwijk – vijf bijeenkomsten rond
het vredeslied: Songs of Peace.
Met de verhuizing namen we na vijf jaar trouwe dienst afscheid van onze schoonmaakster Hawa
Cisse.
Kortom beleidsvoorbereidende en uitvoerende werkzaamheden.
De staf werd gevormd door:
Arie de Bruijn, kantoormanager; Hawa Cisse, schoonmaak; Yosé Höhne-Sparborth;
Jan Anne Bos
Henk Blom;
Heroriëntatie Kerk en Vrede
Janneke Stegeman
De eerste maanden van 2015 stonden in het teken van een heroriëntatie. Een klein team, Benjamin
Baars, Yose Hohne-Sparborth, Lucas Johnson, Nina Koevoets en ik overlegde een aantal keren over
de toekomst van Kerk en Vrede. Op 20 maart organiseerden Kerk en Vrede mede op verzoek van deze
groep een ‘heidag’, dat wil zeggen een dag van bezinning en brainstormen wat Kerk en Vrede wil zijn
en hoe. Uitkomst was onder andere dat we een project wilden ontwikkelen dat zich richt op
jongeren, de rol van religie in de maatschappij en verschillende vormen van uitsluiting, zoals
Islamofobie en anti-semitisme.
Lucas Johnson, Benjamin Baars en ik ontwikkelden dit idee verder. Ik schreef een projectplan.
Ondertussen maakten we kennis met Fatimazohra Hajar, en via haar kwamen we in contact met ROC
TOP in Amsterdam West. Docenten daar wilden graag in het onderwijs aandacht voor religie.
Van april tot en met de zomer heb ik gewerkt aan de projectbeschrijving en het indienen van
aanvragen bij fondsen. Daarnaast voerden Benjamin, Lucas en ik van april tot juni een pilot van het
project uit bij ROC TOP.
5
In juni kwam de Amerikaanse activist en predikant Anthony Grimes naar Amsterdam in het kader van
het project. Anthony had o.a. een ontmoeting met ongeveer 80 leerlingen en docenten van het ROC,
waar hij vertelde over zijn activisme binnen de Amerikaanse burgerrechtenbeweging en het verzet
tegen politiegeweld tegen zwarte jongeren. Daarnaast was een ontmoeting met anti-racisme
activisten in Amsterdam, nam Anthony deel aan verschillende activiteiten georganiseerd ter
gelegenheid van Keti Koti, hield hij een lezing aan de faculteit Godgeleerdheid van de VU, was hij te
gast bij IKON’s De Nieuwe Wereld en verscheen een interview met hem in Trouw.
Project Show Your Struggle
Op 1 oktober ging SYS officieel van start (overigens was pas in
november duidelijk dat de begroting rond was). In twee klassen
van het ROC hebben we 8 weken langs les gegeven over religie,
uitsluiting en geweldloos verzet. Dat resulteerde o.a. in een feest
aan het ROC, waar de leerlingen de opdrachten die bij het project
hoorden presenteerden; beide klassen waren hiervoor in groepen
ingedeeld.
Op 1 oktober 2015 werd mijn contract bij Kerk en Vrede
teruggebracht van 18 uur naar 8 uur. Die acht uur heb ik voor het
overgrote deel besteed aan het project.
In oktober waren Nyle Fort en Derecka Purnell te gast. Nyle Fort is
onderzoeker aan Princeton University en dominee. Nyle gaf onder
andere een lezing aan de Pop Up Academy (een initiatief van Rikko
Voorberg) en een gastcollege aan de VU. Derecka Purnell is
activist, jongerenwerker en rechtenstudente aan Yale. Derecka gaf
een lezing over strategieën van verzet aan de University of Colour.
Derecka en Nyle waren samen te gast in Vrankrijk (Amsterdam) voor een paneldiscussie over gender,
seksualiteit en racisme, het symposium From Protest to Power in het Olijfhuis (Amsterdam), met
medewerking van New Urban Collective, voor een symposium over Black Lives Matter en bij een
conferentie aan de VU (Decolonizing the University) georganiseerd door de University of Colour.
Lezingen en bijeenkomsten
–
De spiritualiteit van geweldloos verzet, een avond met Daoud Nasser en Anja Meulenbelt in
De Nieuwe Liefde op 6 februari 2015
Avond over de religieuze aspecten van IS in De Nieuwe Liefde op 16 februari 2015
Overige lezingen, artikelen etc.:
Opzet en college in serie over religie en samenleving van de We Are Here-academy over
en geweld (februari)
religie
Bijdrage in Vredesspiraal over Religie en Geweld (juni-nummer), ook gepubliceerd in het blad van
de Mariënburg Vereniging
Lezing in Bethlehem over seksualiteit en gender in de context van bezetting
6
Presentatie van theater in de Janskerk, Utrecht (21 maart)
EUFOR conferentie Bremen (10, 11, 12 april)
Lezing over religie en geweld bij Zinsverband, Breda (25 september)
Theologische Werkgroep van Kerk en Vrede
Greetje Witte-Rang
Over de werkgroep
Begin 2015 bestond de Theologische Werkgroep uit de volgende leden (niet altijd aanwezig): Henk
van Andel, Gied ten Berge, Heleen Broekema, Bram Grandia, Yosé Höhne Sparborth, Harky
Klinefelter, Harry Pals (voorzitter), Janna Postma, Paul v.d. Waal, Greetje Witte-Rang (secretaris), Lies
van der Zee. Janneke Stegeman woonde alleen de eerste twee vergaderingen bij; daarna liet haar
beperkte aantal uren dat niet meer toe. De werkgroep vergaderde in 2014 vijf maal, van 13-17 uur in
Utrecht bij de remonstranten (die hiervoor geen betaling vragen!).
Vredes(non)glossy
Vanwege het uitblijven van subsidies werd niet verder gewerkt aan de 'vredes(non)glossy' gericht op
(evangelicale) jongeren. Omdat er toch al veel materiaal ligt, werd besloten voor te stellen dit als
special van Vredesspiraal uit te geven, vergelijkbaar met het Pleidooi. De redactie van VS ging
akkoord. Er moeten nog enkele artikelen geschreven worden. De vormgeving zal een speciaal
aandachtspunt zijn. Het nummer verschijnt in juni 2016.
Gesprek met PAX
Op 20 januari vond een tweede gesprek met PAX plaats. De Werkgroep pleit voor gezamenlijk
theologisch beraad en het samen aanspreken van de kerken. Omdat een reactie van PAX uitbleef,
werd het Pleidooi toegestuurd met een herhaald verzoek hier samen werk van te maken. Aan het
eind van het jaar werd Kerk en Vrede uitgenodigd voor een door PAX alleen georganiseerd Politiek en
Moreel Beraad over het vluchtelingenvraagstuk. Aan dit Beraad zal de werkgroep mee blijven doen,
maar omdat de Werkgroep met theologisch beraad een andere bedoeling had, zal de Werkgroep hier
nu zelfstandig mee aan het werk gaan.
Gesprek met ChristenUnie
Via de evangelicale jongeren met wie de Werkgroep spreekt, kwam het tot een gesprek van drie
leden van de Werkgroep met de Christen Unie (Slob, Segers en een medewerker). Het was een aardig
en kritisch gesprek, waaruit bleek dat de leer van de rechtvaardige oorlog nog steeds opgeld doet. De
Werkgroep beraadt zich nog op een vervolg.
Pleidooi
In 2015 kwam het Pleidooi ‘Werken aan rechtvaardige vrede’ tot stand, als special van Vredesspiraal.
Het Pleidooi werd in 2014 voorafgegaan door een Pamflet, dat beschouwd kan worden als een
verkorte versie van het Pleidooi. Aan de totstandkoming van het Pamflet werkten verschillende leden
van de Werkgroep en andere leden van Kerk en Vrede mee; de conceptteksten werden in de
Werkgroep besproken. De secretaris werkte mee aan het schrijven van begeleidende brieven naar
verschillende kerkelijke contacten. Ook ontvingen mensen die reageerden persoonlijk antwoord.
Project Zondeval
Omdat het in 2018 90 jaar geleden zal zijn dat De Zondeval van het Christendom van Heering
verscheen, wil de Werkgroep in de aanloop daarnaar toe een publicatie en congres organiseren over
7
het boek en zijn doorwerking. Daartoe zal de Werkgroep het boek tijdens de vergaderingen in 2016
bespreken.
Andere onderwerpen en contacten
* In alle vergaderingen wordt uitgebreid aandacht besteed aan de actualiteit.
* De Vredesspiraal wordt steeds door de werkgroep geagendeerd.
* In een halfuurtje ‘informeel’ aan het begin van iedere vergadering kunnen leden van de werkgroep
hun persoonlijke activiteiten en zorgen inbrengen.
* Verschillende leden van de werkgroep werken mee aan het prekenplan (zie website Kerk en
Vrede).
* De Werkgroep maakt zich zorgen over de bestemming van de bibliotheek van Kerk en Vrede die
niet is meeverhuisd naar het Dienstencentrum. Hierover is nog niets besloten.
* Enkele leden van de Werkgroep reageerden in Trouw met ingezonden stukken; Harry Pals schreef
in Woord en Dienst (april 2015) het artikel ‘Nederland is in oorlog – en de kerk zwijgt’.
Redactie Vredesspiraal
Jan Anne Bos
We zijn in 2015 verder gegaan met ontwikkeling naar nieuwe stijl. Het derde nummer gaven we uit als
Themanummer “Werken aan Rechtvaardige Vrede”. Is overal goed ontvangen. En het
magazineformaat, zo hebben we besloten, gaan we ook standaard gebruiken voor de gewone nummers
per eerste nummer van jaargang 12.
Ter discussie was regelmatig de wens naar verandering van beleid. Inhoudelijk is daar minder van
terecht gekomen dan wat betreft de vormgeving. Maar daar blijven we wel mee doorgaan.
We willen zo graag het discours in de Nederlandse vredesbeweging voeden, maar dat is nog niet zo
eenvoudig. Dat hoort toch wel bij de core business van Kerk en Vrede. Dat wil zeggen dat we de
deskundigheid in de Redactie moeten zien op te voeren; als mede ons netwerk vergroten.
Leden: Lambert van Gelder (eindredacteur), Leen van den Herik, Arie de Bruijn, Yosé Höhne
Sparborth, Mark Akkerman, Rob van Essen, Héleen Broekema. Benjamin Baars (gestopt Juli 2016).
Irak
Yosé Höhne-Sparborth
Tot half januari 2015 was ik voor 7 weken in Irak. Een laatste reis, die betaald was door Kerk en
Vrede, vanuit gelden die daarvoor nog gereserveerd stonden. Deze waren bijeengebracht in de jaren
2003/2004 via lezingen over Irak, die ik in den lande heb gegeven. Kerk en Vrede gaf op verschillende
wijzen ruchtbaarheid aan deze reis, waarop ik viermaal ergens in het land een lezing mocht geven. Er
staan ook nog twee lezingen uit voor 2016. De vluchtelingenstroom in de tweede helft van 2015
deed ineens de belangstelling herleven. Vooral: hoe houden we ze dáár? In godsnaam?
Buiten verantwoordelijkheid van Kerk en Vrede ging ik in december 2015 opnieuw naar Irak. Doel 1
was pastoraal: het geeft hen hoop als mensen weer bij hen terugkomen. Doel 2: onder
8
verantwoordelijkheid van de rk parochie Utrecht verkennen, of we een stedencontact kunnen
opbouwen met het kleine Chaldeeuwse bisdom Kirkuk/Suleymania. Kirkuk en Utrecht zijn beide
steden met voorbeeldige interreligieuze praktijken. Het Utrechts Platform Levensbeschouwingen en
Religies (UPLR) is al ingestapt en wil aan dat contact werken. Vanaf 22 mei 2016 (eerste lustrum)
willen ze een soort proces aangaan tot september 2018, wanneer ze een Vredeswandeling in Utrecht
willen organiseren, mede op verzoek van de Raad van Kerken in het kader van de Pelgrimstocht van
Gerechtigheid en Vrede. Binnen Kerk en Vrede is een eerste aanzet van een steungroep om mee te
bouwen aan de stedenband. Eerste zorg is nu: geld vinden voor projecten rond vluchtelingen in
Kirkuk/Suleymania. Uitgangspunt is steeds de basiszorg: wat daar nodig en mogelijk is en goed zou
zijn. En vooral: vermijden wat hen verder beschadigt.
AGENDA
Algemene Leden Vergadering Kerk en Vrede 2016 16 september 2016
14:00 – 16:00 uur PLD Joseph Haydnlaan 2a, Utrecht zaal 22
1. Opening door Henk Baars
2. Mededelingen
presentielijst gaat rond
3. Vaststelling agenda
4. Verslag extra ledenvergadering 27 november 2015
5. Verslagen:
a. Kantoor en Staf
b. Theologische Werkgroep
c. Redactie Vredesspiraal
d. Stedenband Kirkuk/Utrecht Yosé Höhne-Sparborth
e. Financieel verslag: jaarcijfers 2015 en begroting 2017
6. Kascontrole commissie: Hetty Grunefeld en Roel Meihuizen
7. Aftredende (herkiesbare) bestuursleden:
a. Jan Anne Bos (2016)
b. Lennart Vriens (2016)
8. Projecten:
a. stand van zaken Show your Struggle.
b. Stedenband Kirkuk Utrecht.
9. Rondvraag
10. Sluiting
9