Het Purkinje effect ( bij waarnemingen van Mira sterren) 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 1 Fysiologie • Het purkinje-effect (ook wel purkinjeverschuiving genoemd), is het verschijnsel dat de maximale lichtgevoeligheid van het menselijk oog bij lage verlichtingssterkte naar de blauwe kant van het spectrum verschuift. Het verschijnsel is genoemd naar de Tsjechische anatoom Jan .E. Purkyné. 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 2 Purkyné vond al wandelend in de schemering dat de rode bloemen veel donkerder leken dan over dag . 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 3 • Dat de staafjes ongevoelig zijn voor lange golflengtes, is de reden voor het gebruik van rode lichten in bepaalde situaties, zoals in controlekamers in onderzeeërs, in laboratoria, of in de blote-oog-astronomie. Het effect ontstaat doordat de kleurgevoelige kegeltjes in het netvlies het gevoeligst zijn voor geel licht, terwijl de staafjes, die meer lichtgevoelig zijn (en dus belangrijker zijn bij lage verlichtingssterkte) maar geen kleuren kunnen onderscheiden, het gevoeligst zijn voor groen-blauw licht Hierdoor worden we in feite kleurenblind bij lage verlichtingssterkte, bijvoorbeeld in het maanlicht. 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 4 Het oog ! • De kleurgevoeligheid van het netvlies centreert zich om de Macula, of de gele vlek. • De perifere delen zijn gevoeliger bij weinig licht maar quasi kleurenblind. • Men zou bij direct ( fotopisch) kijken scherper kijken. * 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 5 De ster. • Mira sterren zijn over het algemeen roder dan hun vergelijksterren. • Wanneer wij direct kijken naar deze sterren schakelen we de kleurgevoeligheid in. • De ster komt helderder uit de schatting dan wanneer we de perifere delen gebruiken. 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 6 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 7 Het probleem ? • Variabelisten vermijden echter deze methode . (?) • Wanneer men de direct methode aanhoud komen de schattingen helderder uit dan de gemiddelden. (proef) • Het probleem van het purkinje effect zou positief kunnen geïnterpreteerd worden daar men bij direct kijken de variabele beter kan zien. * 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 8 De proeven door de jaren heen… • Sinds de jaren 70 deed ik af en toe , niet systematisch direct - waarnemingen aan een paar Mira sterren. 15 jun 2013 • Deze zijn nooit naar een database verzonden en moesten uit de logboeken terug worden opgezocht. • De lijst bevat 86 waarnemingen. • Van een paar sterren kon het resultaat vergeleken worden met de “normaal” waarnemingen. VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 9 [Item 2] 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 10 Het vergelijk. 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 11 [Item 2] 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 12 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 13 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 14 Conclusie. • Een mix van methodes kan de lichtcurve nadelig beïnvloeden. • De vraag is in hoeverre de spreidding in de normaal waarnemingen (AAVSO, e.a.) te wijten is aan het systeem. • Vermoedelijk kan de Q van visuele waarnemingen beter. • In de getoonde en bekomen resultaten liggen de direct schattingen systematisch boven de normaalwaarden. 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 15 Vervolg ? • Een aantal sterren volgen van verschillende klasse. M, s en C . • Kijken of een correlatie tussen de P - afwijking en klasse mogelijk is. • (Er waren te weinig waarnemingen om dit na te gaan) 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 16 Last night ! 15 jun 2013 VVS Werkgroep Veranderlijke Sterren - Auteur : F.R. van Loo 17