Denk globaal, eet lokaal

Denk globaal,
eet lokaal
GLOBAAL DENKEN
Globaal denken is de dingen in hun
geheel bekijken: de hele aarde en
de hele wereldbevolking.
vanuit verschillende standpunten:
ecologisch, economisch, sociaal,
cultureel.
Ecologisch
We eten niet vers en
seizoensgebonden.
Verwerking, bewerking met
bewaarmiddelen,
verpakking,
bevoorrading met de auto,
koelkast en diepvries, koken en
braden brengen milieuvervuiling
met zich mee.
Ons voedsel komt van heinde en
verre.
De
aanvoer
van
onze
voedingswaren gaat dikwijls
gepaard met de retourvrachten van
bijvoorbeeld diepgevroren kippen,
poedermelk of tomatenconserven.
Wegen,
bruggen,
havens
en
vervoermiddelen
putten
grondstoffen uit en gebruiken
energie, die meestal niet schoon
is. De gevolgen daarvan zijn veel
voedselkilometers en uitstoot van
broeikasgassen.
Er zijn meer monden te voeden
en de stijgende welvaart leidt
tot andere voedingsgewoonten.
We leggen beslag op meer grond
voor landbouw én veeteelt.
We telen intensiever. Dat leidt
tot terugdringen van wouden,
bossen en andere biotopen en
tot uitputting en erosie van de
bodem. Daardoor gaat agro- en
biodiversiteit verloren en neemt
onze
ecologische
(voedsel)
voetafdruk toe.
Met voedsel zeulen, betekent
problemen creëren voor het
milieu
Economisch
Voedsel als koopwaar
Volgens de spelregels van
de
vrijhandel
mogen
de
ontwikkelingslanden hun landbouw
minder beschermen, terwijl de
ontwikkelde landen dat zelf wel
hebben gedaan en nog doen.
Bovendien kunnen die laatsten
hun “overschotten” goedkoper
- soms tegen dumpingprijzen
- op de wereldmarkt afzetten.
Zo
verdringen
bijvoorbeeld
tomatenblikjes en diepgevroren
kippenvleugels de plaatselijke
tomaten en kippenbouten. Het
gevolg is dat de kloof tussen rijke
en arme landen groter wordt.
Plantages lijken de norm
De uitvoer van landbouwproducten
uit het Zuiden is grotendeels
een zaak van plantages. De
zaakvoerders, vaak de eigenaars,
zijn
vaak
multinationale
ondernemingen. Die streven
ernaar de hele keten in handen
te nemen: van zaad, mest- en
sproeistoffen over transport en
verwerking tot grootwarenhuizen.
Boeren krijgen een bijrol
In de landen waar de productie van
de uitgevoerde landbouwproducten
toch in boerenhanden is, nemen
tussenpersonen of nationale
instellingen de inzameling en
het vervoer, dus de meerwaarde,
meteen uit die handen. Bovendien
staan de traditionele gewassen
voortdurend onder druk door
ingevoerde
zaden, inclusief
dito mest- en sproeistoffen, en
brengen die gewassen vaak
weinig inkomen op voor de boeren
en boerinnen wegens concurrentie
van
goedkope
ingevoerde
voedingsmiddelen zoals rijst,
tarwemeel, uien.
Nationale
en
internationale
tussenpersonen zijn de winnaars.
De lokale boeren de verliezers.
Sociaal
Armoede en honger in het
Zuiden
Zo’n economie creëert landlozen
en verpauperde boeren,klantenloze
ambachtslui en winkeliers die
zo lang krediet verlenen tot hun
winkels zelf op de fles gaan. De
belastingen die landarbeiders en
boeren of de plantage-uitbaters
en tussenpersonen opbrengen,
dienen niet voor collectieve
diensten zoals gezondheidszorg
en onderwijs, zeker niet in
afgelegen gebieden. Gevolg is dat
aan de rand van de grootschalige
soja-, katoen- of ananasplantages
voormalige
boerengezinnen
honger lijden. Diegenen onder
hen die naar de steden verhuizen,
vinden daar noch werk noch
inkomen. Ze proberen te overleven
in krottenwijken. Traditionele
solidariteit op het platteland en
in de steden heeft niet meer te
verdelen dan miserie.
Armoede en verloedering in het
Noorden
Uit die wanhoop ontstaat de
trek naar de tafels van het rijk
gewaande Noorden. Diegenen die
de overtocht overleven – en dat is
dikwijls heel letterlijk te nemen –
voegen zich in Europa of Amerika
bij de plaatselijke generatiearmen
die voor hun voeding aangewezen
zijn op het goedkope suikeren vetrijke voedsel uit winkels,
markten en warenhuizen die zich
doorgaans minder zorgen maken
om gezond en eerlijk voedsel.
Landvlucht verhoogt de miserie.
Cultureel
Culturele afbraak
Samen met de traditionele
landbouw, de hoofdactiviteit in
lokale landelijke gemeenschappen,
gaat
de
plattelandscultuur
verloren. Ook de eetcultuur. Door
de plantagelandbouw enerzijds
en de invoer anderzijds moeten
bijvoorbeeld de lokale gierst,
maïs of rijst het onderspit delven
tegenover de ingevoerde rijst, maïs
of tarwe. Met de lokale gewassen
verdwijnen de maaltijden, de
sociale relaties en de zingeving.
Ook in de steden komt er geen
nieuwe
volkseigen
cultuur,
maar meteen een vervlakkend
consumentisme.
Eetcultuur
verzakt in consumeren van wat
de geglobaliseerde markt in de
uniforme winkelrekken aanbiedt.
Ook in het Noorden
Dat geldt niet alleen in het Zuiden,
maar ook bij ons. De zogenaamde
ruime keuze, ook van
exotische producten, versluiert
alleen de uniformiteit. Achter de
verscheidenheid van
benamingen,
verpakkingen
en merken zitten dezelfde
ingrediënten uit dezelfde lange
voedselketen.
De lokale eetcultuur gaat teloor
De overheersende logica is tegenwoordig
een “globalistische” logica:
de wereld is één economie
en die economie zweert bij de markt
en de welvaart.
Als we “globaal” proberen te denken,
richten we ons op de behoeften
en op het welzijn.
En dan komen we bij de vraag:
kunnen we niet beter lokaal eten?
Deze uitgave (2009) kadert in de campagne ‘Denk Globaal, Eet Lokaal’
van Wervel vzw.
Werkgroep voor een Rechtvaardige en Verantwoorde Landbouw
Boodschappenlijstje
Allemaal goed en wel. Maar wat eten we
nu en wat kopen we?
Eigen tuin: allerkortste voedselketen!
Seizoensgebonden producten
Producten uit de buurt: hoeveverkoop
voor vlees en zuivel: het best met stree
keigen, sojavrij voeder
✓ Voedsel verspreid door voedselte
ams
✓ Voedselkilometerarme producten
maar wel rekenen met gewogen voed
selkilometers: wat niet
veel weegt, kan gerust van iets verd
er komen. In dierlijke
producten kunnen voedselkilometers van
veevoeder verborgen
zitten. Ook letten op wie de telers, verw
erkers, verkopers zijn.
✓ Producten van fair-tradepartners
in het Zuiden.
Er zijn verschillende systemen. Die zoud
en niet nodig zijn als
er in het uitvoerende land een rechtvaar
dige prijs-, belastingsen herverdelingsysteem bestond en er op
wereldschaal eerlijke
handel mogelijk was. In afwachting besta
an er allerlei vormen
van fair-trade en dus verschillende label
s. De kleine lettertjes
lezen is de boodschap! En u kan ook bij
uw winkelier of supermarkt wat aandringen.
✓ Bio-producten
✓
✓
✓
Vraag naar ander ondersteunend materiaal
zoals folders, posters, borden, soepkommen,
dessertborden, hennepserviettes.
[email protected]
www.wervel.be
Per provincie maakte Wervel een folder met concrete adressen waar u
terecht kan. Vraag naar ‘Koning auto en keizer hesp’ voor uw regio.
Het Wervelboek ‘Dageraad over de akkers’ verhaalt over de creativiteit
van boeren en consumenten.