West-Nijl-virus en polio

het gebruik van menselijke preparaten in het anatomieonderwijs.
Studenten aan de Peninsula Medical School zijn de eerste
artsen in spe die anatomische kennis en vaardigheden opdoen
via gebruik van computersimulatie en kunststofmodellen.
Daarnaast, en dat is eveneens uniek, zullen de studenten vanaf de eerste week worden betrokken bij de behandeling van
‘echte’ patiënten.
Eeuwenlang vormt de dissectie van een menselijk lichaam
een belangrijk onderdeel van de opleiding tot arts, zowel voor
de essentiële kennis van de anatomie als voor de (dikwijls eerste) kennismaking met de overleden mens. Vrijwel iedere arts
zal zich de eerste incisie herinneren uit de vroege jaren van zijn
opleiding. Met name chirurgen hebben bezwaren tegen het afschaffen van deze traditie. ‘Naast essentiële kennis, ontstaat
door het werken met menselijk materiaal respect voor het
menselijk lichaam en word je geconfronteerd met de minder
aangename aspecten van het vak, zoals de dood en lichaamsgeur; dat leer je niet op een pop,’ aldus een woordvoerder van
de Royal College of Surgeons in de Britse Times (30 september 2002). Bovendien leidt een uniforme opleiding van medici
volgens de chirurgen tot vertrouwen bij de patiënt. ‘Door deze
keuze ontstaan ongewenste onderlinge verschillen tussen artsen.’
Opleiders van de Peninsula Medical School zijn van mening
dat alleen voor de uiteindelijke opleiding tot chirurg de ontleding van menselijke preparaten een noodzakelijk onderdeel
dient te vormen. Dit geldt volgens hen niet voor de algemene
opleiding tot basisarts. De onderwijsinstelling gaat gebruikmaken van zeer kostbare computergestuurde kunststofmodellen,
die niet enkel de anatomische dissectie vervangen, maar tegelijkertijd kunnen worden ingezet bij klinisch onderwijs. De
voorgeprogrammeerde dummy’s geven onder andere drukpijn
aan bij lichamelijk onderzoek en vertonen alle symptomen behorend bij een bepaalde aandoening.
De ‘medische opleiding nieuwe stijl’, die begin oktober is gestart, is wat dat betreft de eerste in haar soort. Evaluatie van de
onderwijsdoelstellingen moet uitwijzen of de vervanging van
menselijke preparaten ook daadwerkelijk het gewenste effect
oplevert of dat een eeuwenoude traditie in ere moet worden
hersteld.
West-Nijl-virus en polio
Langzaam maar zeker rukt het West-Nijl-virus op. Half september maakte de Canadese overheid bekend dat nu ook in de
staat Ontario mensen met het virus besmet zijn. In de staten
Nova Scotia, Quebec, Manitoba en Saskatchewan neemt dagelijks het aantal vogels dat het virus bij zich draagt toe en daarmee ook het risico voor mensen om besmet te raken. Dit gebeurt meestal niet direct via de vogel, maar door muggen die
eerder een besmette vogel hebben geprikt.
In de Verenigde Staten zijn in 2002 (geteld tot 1 oktober)
2477 mensen ziek geworden en 124 overleden. Meestal verloopt de infectie onopgemerkt of met typerende ‘griepachtige’
kenmerken. Bij oudere mensen bestaat vaker het gevaar dat
het virus de hersenen binnendringt, met soms spierverlamming
tot gevolg. The New England Journal of Medicine publiceerde
op 23 september 2002 twee ingezonden brieven op internet die
beide gewag maakten van een polioachtig syndroom. Zo melden J.D.Glass et al. dat het virus ook de grijze stof van het ruggenmerg infecteert en daar de motorische voorhoorncellen van
het ruggenmerg en het verlengde merg aantast, waardoor paralytische poliomyelitis onstaat. Ook A.A.Leis et al. melden
patiënten bij wie het ruggenmerg door het West-Nijl-virus is
aangetast.
2002
Ned Tijdschr Geneeskd 2002 19 oktober;146(42)
Onlangs maakten de Centers for Disease Control and
Prevention bekend dat inmiddels vaststaat dat het virus ook via
bloedtransfusies, orgaantransplantatie en borstvoeding kan
worden doorgegeven. Met name van infecties ontstaan via de
eerste twee routes zijn al diverse gevallen gemeld (www.
nlm.nih.gov/medlineplus/westnilevirus.html). In The Washington Post (25 september 2002) zegt een woordvoerder van de
Food and Drug Administration (FDA) er alles aan te doen om
volgend jaar met een test te komen voor de screening van donorbloed op het West-Nijl-virus. Hoewel de test dan nog lang
niet gevalideerd is, zal deze toch op grote schaal worden toegepast. Volgens het dagblad is dit om eventuele claims van invaliditeit of overlijden door bloedtransfusies te vermijden,
want de FDA is immers verantwoordelijk voor de veiligheid
van donorbloed.
Of het epidemische karakter van de West-Nijl-ziekte hetzelfde is als dat van polio is nog onbekend. De FDA denkt van
niet omdat de ontwikkeling van een vaccin veel sneller gaat dan
bij het poliovirus. Begin 2003 wordt het eerste vaccin tegen het
West-Nijl-virus getest. Het is een variant op het vaccin tegen
gele koorts, die ook door een flavivirus wordt veroorzaakt.
Ook is er nog een vaccin in ontwikkeling dat gebaseerd is op
het Dengue-virus, de veroorzaker van knokkelkoorts. Daarnaast hebben de National Institutes of Health het afgelopen
jaar veel geld uitgetrokken voor onderzoek naar kandidaatmedicijnen tegen flavivirussen. Meer dan 300 middelen zijn getest.
Twaalf daarvan lijken veelbelovend en worden momenteel
in proefdieren getest (www.niaid.nih.gov/factsheets/westnile.
htm).
f.kievits
m.t.adriaanse
Binnenlands nieuws
Heinekenprijs Geneeskunde 2002 voor
alzheimeronderzoeker Selkoe
Professor Dennis Selkoe kreeg op 24 september 2002 de
dr.H.P.Heinekenprijs voor de Geneeskunde 2002 uitgereikt.
De Amerikaanse neuroloog en neurobioloog kreeg de prijs
voor zijn onderzoek naar de ziekte van Alzheimer. In een interview in het septembernummer van Akademie Nieuws – een
nieuwsbulletin van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen – zegt hij er stellig van overtuigd te zijn dat alzheimer
binnen afzienbare tijd voorkomen kan worden. Babyboomers
hoeven dus niet bang te zijn voor de ziekte. Wie toch bang is,
kan volgens de hoogleraar proberen er iets aan te doen: elke
dag een tablet ibuprofen slikken. Zelf raadt hij dit zijn patiënten regelmatig aan.
Selkoe – hoogleraar Neurowetenschappen aan de Harvard
Medical School in Boston en als neuroloog werkzaam in de ziekenhuizen Brigham and Women’s Hospital en het Massachussetts General Hospital – is buitengewoon optimistisch over
de kansen dat zijn eigen generatie (hij is 59 jaar) niet te maken
krijgt met het aftakelingsproces dat alzheimer met zich meebrengt. Al jaren werkt hij aan de ontrafeling van het moleculaire mechanisme van de ziekte. De grote doorbraak kwam in
1992, toen zijn onderzoeksgroep kon aantonen dat bij de ziekte alles draaide om het eiwit bèta-amyloïd en dat dit eiwit een
product van natuurlijke biologische processen is. Enzymen
knippen bèta-amyloïd af van een groot precursoreiwit dat
we allemaal ons leven lang in onze hersenen hebben. Het bètaamyloïd zet zich vervolgens als plaques in onze hersenen af.
‘Naarmate we ouder worden, nemen de plaques toe en gaan
de verbindingen tussen hersencellen aantasten’, zegt Selkoe.