Het is een trend op internet: geheugenexperts

Het is een trend op internet:
geheugenexperts demonstreren voor
volle zalen bijna bovenmenselijke
prestaties. Ed Cooke onthoudt
bijvoorbeeld de namen én
telefoonnummers van de vierhonderd
congresbezoekers. Achtvoudig
geheugenkampioen Dominic
O’Brien laat iemand uit de zaal vijftig
willekeurige getallen opschrijven,
en weet ze in een paar minuten uit
het hoofd op te dreunen in de juiste
volgorde, zonder een fout te maken.
Volgens de ‘goeroes’ kan vrijwel
iedereen dit. Mensen met een
middelmatig geheugen kunnen, na
enige training van de juiste techniek,
in korte tijd ongelofelijk veel gegevens
onthouden. Vaak dankzij gebruik
van diverse geheugensteuntjes of
ezelsbruggetjes, door de Engels
sprekende geheugenmeesters
‘mnemonics’ genoemd. Stampen hoeft
niet meer, het eindeloos herhalen en
opdreunen van informatie is minder
effectief. Zelfs het bekende ‘stamp’- vak
anatomie is in korte tijd gesneden koek
voor de geneeskundestudent, beloven
de geheugengoeroes, dankzij hun
technieken.
Heleen Croonen, [email protected]
2740 MEDISCH CONTACT | 18 DECEMBER 2013
GEHEUGENTECHNIEKEN
Stampen
hoeft niet
meer
Geheugengoeroes: iedereen een supergeheugen
(met een beetje training)
Dean Vaughn
Klinkt als een zebra met hersenen
D
ean Vaughn brak internationaal
door met zijn bestseller How to
remember anything, in het Nederlands vertaald als Train je geheugen en
onthoud voortaan alles. Het was het begin
van een stapel van dertig boeken, vele
cursussen en de Dean Vaughn Total Retention
System. Vaughn heeft twee boeken
geschreven die zijn gericht op de medisch
student, een over anatomie en een over
medische terminologie. In dat laatste boek
claimt Vaughn dat een student binnen 14
uur alle 11.000 medische termen kan
onthouden. Hij gebruikt soundalikes, een
zelfstandig naamwoord dat klinkt als het
woord dat je wilt onthouden. Neem
dermatologie. De eerste stap is om een
woord te verzinnen dat klinkt als
‘dermatologie’, en dat te visualiseren.
‘Dermat-’, klinkt als ‘deurmat’. Dermatologie kun je visualiseren als een deurmat
van huid. Een beeld dat bijblijft en
onthouden wordt, aldus de Dean
Vaughn-methode. Nog een leuke:
‘cerebraal’ klinkt als ‘zebra’. Visualiseer
een zebra met een bloot brein als kop, en
het staat in het geheugen gegrift, aldus
Vaughn.
18 DECEMBER 2013 | MEDISCH CONTACT 2741
GEHEUGENTECHNIEKEN
Dominic O‘Brien
D
Kylie
Minogue
in de
slaapkamer
ominic O’Brien is niet geboren met een goed
geheugen of superieur intellect. Zijn schoolrapporten waren teleurstellend en hij is dyslectisch. Toch
werd hij acht keer geheugen-wereldkampioen. Een
van de opdrachten bij dat kampioenschap is om een
getal van tweeduizend decimalen te onthouden, binnen een uur.
O’Brien kwam tot 1820 decimalen. Hiermee is hij naar eigen
zeggen het levende bewijs dat geheugen een kwestie is van
techniek en training, niet van aanleg. Zeker nadat uit onderzoek
met MRI en cognitieve testen bleek dat zijn hersenen niet
uitzonderlijk goed waren. Alles wat je nodig hebt, is een levendige
fantasie, concentratie en een denkbeeldige ruimte of reis in je
hoofd, volgens O’Brien.
De volgorde van een goed geschud pak speelkaarten onthoudt
O’Brien door iedere kaart te associëren met een beroemd persoon.
De schoppenvrouw (queen of clubs) verbindt hij aan de Australische
zangeres Kylie Minogue, inderdaad de koningin van de dansclubs.
O’Brien gaat in gedachten door zijn huis en plaatst Kylie in de
slaapkamer. Zo gaat hij het heel pak kaarten door, iedere kaart is
een persoon die een plaats krijgt in zijn huis. Een pak met 52
kaarten in willekeurige volgorde verandert zo zijn huis in een
Madame Tussauds-museum, dat hij niet snel vergeet. Het
bedenken, visualiseren en onthouden van al deze beelden vereist
de nodige concentratie. O’Brien bereikt deze concentratie door
zijn ogen te sluiten, ‘dan gaan de alfa-, en thetagolven stromen en
komen de fantasiebeelden beter los’. Er staat een lange lijst boeken
op zijn naam, waaronder de in het Nederlands vertaalde Leer te
onthouden en Slagen voor je examens.
Bouw een geheugenpaleis zoals Cicero
Joshua Foer
F
oer is een wetenschapsjournalist die doorbrak met zijn boek Moonwalking with Einstein,
vertaald als Het geheugenpaleis. Net als O’Brien gebruikt hij mnemonics die de oude Grieken
en Romeinen ook al gebruikten. In zijn presentatie op het internetplatform TedX laat
hij live zien hoe je een pleidooi voordraagt uit het hoofd, zonder Powerpoint-sheets of
ritselend papier. Gebruik je verbeelding, verzin iets dat zo bizar mogelijk is. Hoe gekker
of viezer, hoe onvergetelijker. Bedenk er een fysieke plaats bij en bouw zo een ‘geheugenpaleis’ van
je presentatie. De Romeinse advocaat en politiek orator Cicero gebruikte deze techniek ook.
Hij onthield de tekst niet woord voor woord, maar onderwerp voor onderwerp en liep in
gedachten zijn hele pleidooi na in het paleis in zijn hoofd.
Afleiding is de vijand van de geheugenexpert, waarschuwt Foer. Zelf draagt hij een
geluidsdichte koptelefoon en een geblindeerde skibril met minigaatjes als
hij in opperste concentratie een reeks data wil onthouden.
2742 MEDISCH CONTACT | 18 DECEMBER 2013
Tony Buzan
V
Landkaart van het geheugen
erwant aan het wassenbeeldenmuseum van O’Brien en
het geheugenpaleis van Foer
is de geheugenlandkaart, of
mindmap, van Tony Buzan.
In zijn meest simpele vorm is de mindmap
een kernwoord op een vel papier,
bijvoorbeeld acuut coronair syndroom,
met daaromheen wolkjes met woorden
die daarmee verwant zijn, zoals ‘risicofactoren’, die weer doorlinken naar een rijtje
met onder meer ‘obesitas’ en ‘roken’. Deze
eenvoudige mindmap kent talloze variaties
en uitbreidingen, en dat levert vaak
prachtige landkaarten op. Zoek bijvoorbeeld in Google bij de afbeeldingen onder
mindmap en anatomy en er verschijnen
visueel prikkelende voorstellingen, die
kunnen helpen als geheugensteun. Deze
techniek wordt vaak gebruikt voor een
brainstorm over nieuwe ideeën, maar hij
helpt ook om complexe materie inzichte-
lijk te maken en te onthouden. ‘Het brein
kan prachtig associëren en beelden
verzinnen, en verslaat daarin alle
computers’, beveelt Tony Buzan in zijn
TedX-presentatie deze techniek aan.
Buzan schreef vele boeken over mindmaps,
waarvan vele in het Nederlands vertaald
zoals Mindmappen voor een beter geheugen en
creatiever denken. The Buzan Organisation
brengt wereldwijd cursussen uit.
Ed Cooke
‘O
Leren van
de poes
nthouden is saai en onnodig, gewone mensen vinden alles op
internet’, krijgt filosoof en psycholoog Ed Cooke vaak te
horen. Ze hebben het mis, volgens deze geheugengoeroe.
Leren bestaat ook in de moderne tijd uit het onthouden van
concepten en feiten en het begrijpen van de verbindingen
daartussen. Wie bijvoorbeeld een taal wil spreken, zal een paar duizend woorden
moeten kennen. Is internet dan alleen maar afleiding van het verwerven van
kennis? Integendeel, dankzij internet leren we beter en sneller, volgens Cooke. Uit
onderzoek blijkt dat updates van Facebook drie keer beter worden onthouden dan
feiten uit boeken of artikelen. Ons geheugen voor sociale en triviale informatie is
erg goed, volgens Cooke. Zijn internetplatform Memrise biedt cursussen die
gebruikmaken van deze voorkeur voor terloopse informatie. Neem bijvoorbeeld
een foto van een zacht poesje met de tekst tickle tiny cats. De drie eerste letters staan
voor de drie hormonen die de schildklier maakt: T3, T4 en Calcitonine. Zo staat
Memrise vol medische cursussen met triviale ezelsbruggetjes. Het platform drijft
deels op crowdsourcing, wat betekent dat een bezoeker zelf plaatjes kan toevoegen
en beoordelen. Je ziet dus ook welk geheugensteuntje je vrienden gebruiken bij elk
onderdeel dat je wilt onthouden.
Bekijk de presentaties en doe cursussen op medischcontact.nl
18 DECEMBER 2013 | MEDISCH CONTACT 2743