Duurzame ontwijkkeling

D3 Duurzaamheid
Duurzame ontwikkeling
Duurzame ontwikkeling is noodzakelijk voor het behoud van de planeet en voor een rechtvaardiger verdeling van rijkdommen tussen mensen hier en ginder, nu en later.
Structurele veranderingen binnen de Noord-Zuidverhoudingen kunnen er enkel maar komen als er
werk wordt gemaakt van duurzame ontwikkeling. Maar wat is dat, duurzame ontwikkeling, en hoe kan
je er rond werken?
Wat is duurzame ontwikkeling?
De meest gebruikte definitie van duurzame ontwikkeling is die afkomstig uit het Brundtland-rapport uit
1987. Deze stelt, dat:
Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die tegemoet komt aan de behoeften van de huidige
generatie zonder de mogelijkheden van de toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien
in gevaar te brengen.
In het rapport wordt voor de eerste keer de link gelegd tussen milieu en de Noord-Zuidver-houding.
Om het begrip goed te begrijpen moet je steeds de drie dimensies ervan in je achterhoofd houden:
1. de draagkracht van de aarde is beperkt. De aarde en haar grondstoffen zijn de basis voor ons
leven en daardoor ook van de economie. Het natuurlijk kapitaal dat we gebruiken kan niet
vervangen worden.
2. mensen hebben ook een beperkte draagkracht. Teveel sociale druk, vervreemding en/of
milieuvervuiling maken ons ongezond.
3. De economie moet in dienst staan van de samenleving, en niet andersom. Het huidige
economisch denken verloopt niet duurzaam. Vaak wordt de economische groei naar voren
geschoven als de oplossing voor alle problemen. Maar een groei die onevenredig gebruik maakt
van de grondstoffen kan ook problemen veroorzaken.
Een veel gebruikt concept in het kader van duurzame ontwikkeling is de ecologische voetafdruk.
Deze drukt uit hoeveel oppervlakte aarde jij (of je stad, je land en de planeet) nodig heeft om jouw
levenswijze mogelijk te maken. Zo gebruikt een Belg gemiddeld 8 hectare om te eten, bewegen,
ontspannen en wonen, kortom om te leven. Daarmee staan we op de vierde plaats van de wereld,
niets om trots op te zijn.
Verdelen we de (productieve) aarde over alle mensen dan hebben we 1,8 hectare per persoon. Als
we dus onze levenswijze uitbreiden naar de hele wereld dan hebben we drie planeten nodig! Afrika
doet het met een ecologische voetafdruk van 1,1 hectare. Zij mogen dus best nog ontwikkelen en
meer aarde gebruiken. Maar daar knelt het schoentje.
Ontwikkeling in het Noorden is voor een groot deel gebaseerd op de rijkdommen van het Zuiden. Niet
alleen in de koloniale tijd, maar ook nu nog vormt overconsumptie in het Noorden een belemmering
voor de ontwikkeling in het Zuiden. Denk maar aan onze over-matige vleesconsumptie. Deze kan
enkel maar in stand gehouden worden door de invoer van soja. Veel van deze soja komt uit ZuidAmerika, waar de aanleg van sojaplantages op dit ogenblik de belangrijkste oorzaak is voor het
verdwijnen van het tropisch regenwoud. Een ander voorbeeld is de overmatige uitstoot van
broeikasgassen in het Noorden. Deze zijn verantwoordelijk voor onze klimaatverandering. Ondanks
het feit dat de landen in het Zuiden het minst bijdragen aan de opwarming van de aarde worden ze
het zwaarst getroffen door de gevolgen daarvan. En binnen deze landen betreft het dan ook nog de
armste bevolkingsgroepen.
Wat kan je doen in jouw gemeente?
Educatie voor Duurzame Ontwikkeling
Het is vaak door confrontatie met het Zuiden - en met wat daar wordt aangericht - dat mensen zich
bewust worden van de noodzaak om werk te maken van duurzame ontwikke-ling. In 2010 voerde
Broederlijk Delen campagne rond het effect van klimaatsverandering in Bolivia. Dat kan mensen
Versie: november 2011
D3 Duurzaamheid
confronteren met de gevolgen van hun daden. In 2011 voert 11.11.11 campagne rond het klimaat en
de effecten in het Zuiden van de klimaatverandering, gekoppeld aan de (persoonlijke) acties die we
hier in het Noorden kunnen ondernemen.
Wanneer je activiteiten rond educatie voor duurzame ontwikkeling organiseert, is het belang-rijk dat
problemen op een geïntegreerde, holistische wijze worden benaderd. Ga de complexiteit niet uit de
weg! Leg - bijvoorbeeld - een link tussen klimaatsverandering in het Zuiden en ons gedrag hier. Zorg
ervoor, dat de complexiteit niet demotiverend werkt. Laat dit juist een uitdaging zijn om tot actie te
komen en geef mensen handelingsperspectieven.
Duurzaam lokaal beleid
Gemeenten moeten werk maken van een duurzaam beleid. Daarover lees je meer in de fiches
duurzaam lokaal beleid en geïntegreerd beleid. In een duurzaam beleid dient elke maatregel
minimaal getoetst te worden aan zijn effect voor het Zuiden. Andere belangrijke zaken zijn een
duurzaam aankoopbeleid en een duurzaam milieubeleid met een verregaand klimaatbeleid (zie
fiche).
Duurzaamheidtoets/-spiegel/-scan
Adviesraden die geïnteresseerd zijn in duurzaam beleid kunnen hun eigen gemeente evalueren aan
de hand van de duurzaamheidspiegel.
Tot enige tijd terug kon men beroep doen op VODO (Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling) en het
Steunpunt Lokale Agenda 21 voor begeleiding van de duurzaamheidsspiegel. Dit is echter niet meer
het geval. De duurzaamheidsspiegel kan wel nog steeds gebruikt worden en vormt een handig
instrument om het duurzaamheidsbeleid van uw gemeente onder de loep te nemen, in dialoog tussen
overheid en middenveld.
Verwante fiches
 Duurzaam lokaal beleid
 Geïntegreerd lokaal NZbeleid
Meer info
De duurzaamheidsspiegel
 www.duurzaamheidsspiegel.be
Over de ecologische voetafdruk

www.voetafdruk.be

www.ecolife.be

www.wwf.be/eco-footprint/nl/
Versie: november 2011