Voedsel - Test

Meer informatie
over voeding op
www.test-aankoop.be
Controles, additieven,
risico's : alles wat u moet weten
Vragen over
voedselveiligheid
EXPERT ¬ ONAFHANKELIJK ¬ DICHT BIJ U
“Ik ben er zeker
van, want het
stond in
Test-Aankoop!”
Elke maand informeert Test-Aankoop u
over de kwaliteiten en gebreken van honderden producten, apparaten of diensten
waarvan u dagelijks gebruik maakt. Zo
bent u zeker dat u de juiste keuze maakt...
tegen de juiste prijs!
11 nummers per jaar • Bespaar elk jaar
honderden euro’s
Elke twee maanden leest u in Budget &
Recht alles over de meest rendabele aandelen, over de voordeligste verzekeringscontracten, uw rechten in tal van situaties
enz.
6 nummers per jaar • Verdedig uw rechten en bescherm uw vermogen in allerlei
situaties
(Her)ontdek de grote
klassiekers in recht en
verbruik:
surf snel naar www.test-aankoop-advies.be
Inhoud
De laatste jaren werden we herhaaldelijk geconfronteerd met
voedselschandalen die een ernstige bedreiging vormden
voor de volksgezondheid. Voedselveiligheid is dus meer
dan ooit essentieel om de kwaliteit te waarborgen van het
voedsel dat de consument op zijn bord krijgt.
• Wie controleert de veiligheid van het voedsel ? 4
• Hoe werkt het voedselalarmsysteem ?
5
• Dreigingen en risico's
7
• In de keuken : meer hygiëne is meer veiligheid 12
• Voeding bewaren : sleutelpunten
14
• Additieven : giftig ?
16
• Voedselvergiftiging : hoe aanpakken ?
21
Test-Aankoop CVBA • Hollandstraat 13, 1060 Brussel • Tel. 02 542 32 32 • www.test-aankoop.be
Verantwoordelijke uitgever
Dominique Henneton
Illustraties
Javier Vásquez
Tekst
Genara Gonzalez,
Michel Baert
Vormgeving
Manuel Estrada Design
Wettelijk depot
2010/1866/08
© 2010 - Verbruikersunie Test-Aankoop CVBA
Alle rechten van vermeerdering, aanpassing en vertaling voorbehouden voor alle landen.
Gedrukt bij
4
Wie controleert de
veiligheid van het
voedsel ?
Reeds in 1997 heeft de overheid als reactie op de crisis
van de dolle koeienziekte een “groenboek” voorgesteld
over voedselveiligheid. Zo werd de basis gelegd van de
reglementering die de consument moet beschermen
en zijn gezondheid en veiligheid garanderen.
Verscheidene voedselcrisissen zijn echter
opgedoken na de publicatie van het boek :
dioxine in kippen en eieren, mond- en klauwzeer, de varkenspest, benzopyrenen in de
olijfolie. Er moest dus nog een verdere stap
gezet worden.
• In 2000 werd binnen de Europese Gemeenschap een algemene directie opgericht voor
gezondheid en bescherming van de consumenten, de zogenaamde DG SANCO. Die
directie is tegenwoordig het voornaamste
orgaan dat belast is met voedselveiligheid op
Europees vlak.
Ze is niet alleen belast met het uitstippelen
van de voedselwetgeving, maar heeft ook
nog andere taken.
– Elk jaar stelt ze een lijst op met voedselrisico’s die een prioritaire behandeling moeten
krijgen.
– Ze bestudeert de manier waarop de nationale overheden hun controletaak inzake
voedselveiligheid uitoefenen.
– Ze evalueert de voedselveiligheid in de
kandidaat-lidstaten van de Europese Unie en
in landen waaruit voedsel wordt ingevoerd.
• In ons land waakt het Federaal Agentschap
voor de Veiligheid van de Voedselketen
(FAVV) over de veiligheid en de kwaliteit van
de voeding, om de consument te beschermen.
Het FAVV is ondermeer bevoegd voor:
– de controle van de voedingsmiddelen in
alle stadia van de voedselketen ;
– het afleveren van de nodige vergunningen ;
– de uitwerking van en de controle over identificatie- en traceerbaarheidssystemen ;
– het toezicht op de wetgeving die geldt voor
alle schakels van de voedselketen ;
– het uitwerken van een preventie- en sensibiliseringspolitiek inzake voedselveiligheid; – het formuleren van adviezen over de huidige en toekomstige reglementering.
Meer details vindt u op www.favv.be.
Vragen over voedselveiligheid 5
Hoe werkt het
voedselalarmsysteem ?
De voedselveiligheid wordt
globaal gecontroleerd
via een alarmnet.
Dat alarmnet zorgt voor snelle informatieuitwisseling tussen de lidstaten over alle problemen rond voedselveiligheid. Wanneer een
lidstaat beschikt over informatie over een
rechtstreeks of onrechtstreeks risico voor
de volksgezondheid, wordt die onmiddellijk
aan de Commissie gemeld, die ze op zijn beurt
doorstuurt naar de andere lidstaten die deel
uitmaken van het netwerk.
Op welk niveau ?
Op Europees niveau luistert het netwerk
rond voedselarm naar de naam RASFF (Rapid
Alert System for Food and Feed) of systeem
voor snelle waarschuwingen over levensmiddelen en diervoeders.
Op wereldvlak is er INFOSAN (International
Food Safety Authorities Network) dat wordt
beheerd door het WGO en het FAO. Niet minder dan 177 landen maken er deel van uit.
Hoe werkt het ?
De inlichtingen die via het alarmnetwerk
doorgestuurd worden, kunnen opgedeeld
worden in verschillende categorieën volgens
het risico waarop ze betrekking hebben.
6
• Informatieberichten : ze worden rondgestuurd wanneer een risico is geïdentificeerd
voor een product, maar een snelle tussenkomst van de lidstaten niet noodzakelijk is,
omdat het bewuste product niet op hun respectieve markten aanwezig is of het risico
geen dringend optreden vereist.
• Waarschuwingsberichten : ze worden
rondgestuurd wanneer een risico werd geïdentificeerd voor voedsel dat al op de markt
aanwezig is en er een onmiddellijk optreden
vereist is. De bevoegde overheden moeten
alle nodige maatregelen treffen om in de
mate van het mogelijke de gezondheidsrisico’s in te dijken die gepaard kunnen gaan met
de consumptie van het betrokken voedsel.
• Berichten over afwijzing aan de grens : dit
gebeurt wanneer een risico ontdekt wordt
door de inspectiediensten aan de grens. Het
product mag dan het land niet binnen en de
informatie wordt doorgestuurd aan heel
het alarmnetwerk om andere, vergelijkbare
loten te weigeren aan andere grensposten
of om een controle te kunnen uitvoeren op
loten die eerder werden ingevoerd. Als het
gaat om een product dat afkomstig is uit een
land buiten de Europese Unie, wordt het bewuste land gecontacteerd om het probleem
daar aan te pakken.
• Follow-upberichten : alle inlichtingen over
voedselveiligheid die niet werden meege-
deeld via informatieberichten, waarschuwingsberichten of afwijzingen aan de grens,
worden naar de lidstaten doorgestuurd via
zogenaamde “Follow-upberichten”.
Het alarmsysteem garandeert
dat wanneer een risico werd
geïdentificeerd voor een bepaald
product, dat laatste niet op de markt
zal verschijnen of zo snel mogelijk
van de markt zal gehaald worden. De
consumenten moeten geïnformeerd
worden over alle maatregelen die
genomen werden in verband met
producten die het voorwerp uitmaken
van een waarschuwingsbericht.
Vragen over voedselveiligheid 7
Dreigingen
en risico’s
Het is niet mogelijk om elk
risico uit te schakelen dat er
vroeg of laat producten op
de markt verschijnen die een
potentieel gevaar kunnen
vormen voor de gezondheid.
Sommige gevaren kunnen immers ontsnappen aan de zorg of de waakzaamheid van de
verschillende partijen die betrokken zijn bij
de voedselketen. Maar ook die gevaren kunnen kordaat aangepakt worden om de voedselveiligheid zoveel mogelijk te verhogen.
Er zijn twee goed onderscheiden groepen
gevaren : de chemische en de microbiologische contaminatie.
Chemische contaminatie
Een groot deel van de voedingsmiddelen die
we eten bevatten vreemde stoffen als gevolg van de verschillende bewerkingen en
behandelingen die ze ondergaan.
Landbouwgewassen worden op het veld behandeld met pesticiden en na de oogst met
fungiciden, dieren ondergaan allerlei veterinaire behandelingen vanaf hun geboorte,
additieven worden toegevoegd aan voedsel
tijdens de bereiding of bewerking, enz.
Naargelang van de dosis en hun neiging om
zich in ons lichaam op te stapelen, kunnen
deze stoffen volkomen onschadelijk zijn of,
integendeel, een acute of chronische vergiftiging veroorzaken.
We geven een overzichtje van de contaminanten die ons voedsel kunnen aantasten.
• Pesticiden. Deze chemische stoffen worden gebruikt om parasieten te bestrijden
die de oogst kunnen aantasten of in gevaar
brengen. Op lange termijn en bij hoge doses
kunnen ze onze gezondheid ernstig in gevaar
brengen.
• Residu’s van veterinaire behandelingen.
Antibiotica worden gebruikt om ziekten bij
dieren te behandelen of te voorkomen.
Na een behandeling met
diergeneesmiddelen is er een
wachttijd voor de slachting.
8
Op welk ritme vermenigvuldigt een bacterie zich in gunstige omstandigheden ?
Vanaf 100 ºC
Een bacterie kan zich om de 20 minuten
delen en zo verder. Na 12 uur kan een
voedingsmiddel daardoor aangetast zijn
met niet minder dan 69 miljoen bacteriën
uit een enkele bacterie !
Om te vermijden dat een zo’n ziekteverwekkende kiem zich kan ontwikkelen moet men niet alleen alle mogelijke hygiënemaatregelen nemen,
maar moet men het voedsel ook bewaren op een temperatuur die bacteriën vernietigt of hun ontwikkeling
belet.
vernietiging van
de sporen
Van 65 tot 100 °C
geen ontwikkeling, maar
de sporen overleven
Van 40 tot 65 °C
trage spoorontwikkeling
Van 20 tot 40 °C
snelle spoorontwikkeling
Van 0 tot 20 °C
trage spoorontwikkeling
Onder 0 °C
geen ontwikkeling : microorganismen sluimeren en
sommige sterven af
69 miljoen bacteriën
1 bacterie
2
4
6
8
10
12
Bij de mens kunnen ze de verschijning van
resistente bacteriën veroorzaken en de
doeltreffende werking van antibiotica verminderen. Sommige natuurlijke of synthetische hormonen waarmee dieren behandeld
worden, kunnen kankerverwekkende effecten hebben bij de mens of een misvorming
van de foetus veroorzaken.
Andere courant gebruikte producten zijn ondermeer kalmeermiddelen die gebruikt wor-
den bij dierenvervoer en de ß2-agonisten die
gebruikt worden om longaandoeningen te
behandelen en om geboortes vlotter te laten
verlopen.
Aflatoxine B1, geproduceerd
door een schimmel, is
kankerverwekkend.
Vragen over voedselveiligheid 9
• Mycotoxines. Dat zijn toxines die zich bij
een bepaalde temperatuur en vochtigheidsgraad ontwikkelen uit natuurlijke schimmels.
Sommige van die toxines zijn sterk kankerverwekkend en kunnen de lever en de nieren
aantasten.
• Nitrosamines en Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s). Deze substanties kunnen gevormd worden bij de behandeling van voedingsmiddelen.
Nitrosamines worden gevormd wanneer in
bepaalde omstandigheden eiwitten bindingen aangaan met nitrieten of uit nitraten die
zich in meststoffen bevinden. Ze zijn mogelijk kankerverwekkend en hun gebruik is alleen verantwoord in bepaalde voedingsmiddelen om mogelijke botulismevergiftiging te
voorkomen.
De PAK’s worden gevormd tijdens het verbrandingsproces ; ze kunnen ook aanwezig
zijn in gerookte en gegrilde voedingsmiddelen of in eetwaren die gebakken worden op
de barbecue. De gevaarlijkste zijn de kankerverwekkende benzopyrenen.
• Contaminatie uit de omgeving. Dit soort
contaminatie kan verschillende bronnen
hebben : polychloorbifenyl (PCB), synthetische stoffen die gebruikt worden bij tal van
industriële processen, dioxines, die ongewild
ontstaan bij de verbranding van materialen
die chloor bevatten, zware metalen (cadmium, lood, kwik…) en arsenicum die courant
gebruikt worden in de industrie bij de fabricatie van meststoffen, batterijen, lampen,
brandstoffen en zo veel meer.
PAK’s
10
Microbiologische contaminanten
De aanwezigheid van micro-organismen in
de voeding is normaal en binnen bepaalde
grenzen ook onschadelijk. De problemen
duiken pas op wanneer die grenzen overschreden worden omwille van een gebrek
aan hygiëne of slechte bewaaromstandigheden.
De micro-organismen die aanwezig zijn in de
voedingsmiddelen kunnen in 3 categorieën
ingedeeld worden.
• De “goede”. Het zijn technologische microorganismen die de ontwikkeling van ziektekiemen beletten of een bijdrage leveren tot
de transformatie van bepaalde voedingsmiddelen tot langer houdbare en veiligere
producten. We denken hierbij aan melkzuurbacteriën die verantwoordelijk zijn voor de
gisting van yoghurt en kazen, gisten in brood
en bier of schimmels die bepaalde kazen
(camembert, roquefort) hun kenmerkende
smaak bezorgen of die men terugvindt in
charcuterieproducten.
• De “kwade”. Het zijn micro-organismen die
niet giftig zijn, maar die het product aantasten, het doen rotten, het uitzicht wijzigen en
slechte geuren of smaken veroorzaken die
bij de consument een instinctief afweergebaar veroorzaken.
• De “slechte”. Het zijn de pathogene micro-organismen die bij de mens allerlei min
of meer ernstige ziektes en in het slechtste
geval zelfs de dood kunnen veroorzaken. Die
micro-organismen kunnen terechtkomen in
de voeding via besmet sproeiwater of grond
waarin de producten geplant zijn. Ook mensen en dieren kunnen drager zijn van ziektekiemen. Gebrekkige hygiëne kan de besmetting van een voedingsmiddel veroorzaken
via contact met de huid, wondjes, speeksel
of uitwerpselen. Bacteriën kunnen aanwezig
zijn in de darmen van de dieren en van daaruit
migreren naar het vlees bij de behandeling in
het slachthuis.
“Hallo
Test-Aankoop?
Ik zit met een
lastige vraag...”
Meer info over de tests
Test
Voor de prijs van een telefoongesprek worden al uw vragen beantwoord wat betreft
consumptie, maar ook over gezondheid, verzekeringen, enz.
Juridisch advies
Een team juristen beantwoordt telefonisch al uw vragen en behandelt elk dossier met
volledige discretie.
Fiscaal advies
Fiscalisten die perfect op de hoogte zijn van de wetgeving beantwoorden telefonisch uw
vragen. Discreet en efficiënt.
Kredietadvies
Dankzij een eenvoudig telefoontje heeft het consumenten- of hypothecair krediet geen
geheimen meer voor u!
Beleggersadvies
Beleggen in een fonds, een aandeel verkopen? Onze medewerkers beantwoorden al uw
beleggingsvragen.
Successieadvies
Bij erfenis en nalatenschap kunnen bepaalde vragen rijzen. Raadpleeg onze specialisten en
veeg uw twijfels van de baan.
Het is nu aan u om – zoals onze abonnees – een
beroep te doen op onze gespecialiseerde raadgevers:
surf snel naar www.test-aankoop-advies.be
12
In de keuken : meer hygiëne
is meer veiligheid
Vaatdoeken en sponzen
Gebruik om besmetting
te voorkomen een aparte
spons of vaatdoek voor elke
klus (vaat, schoonvegen
van oppervlakken…) en
vervang ze regelmatig.
Vuilnisbak
De vuilnisbak die in de
keuken staat moet
afgesloten zijn met een
deksel om besmetting
te vermijden.
Wasbak
Was uw handen met water en zeep voor
u gaat koken en telkens er een risico is op
besmetting. Als u met de hand afwast, laat
de vaat dan aan de lucht drogen eerder
dan een vuile handdoek te gebruiken.
Vaatwasser
Maak de filter regelmatig
schoon. Verwijder etensresten
zo veel mogelijk voor u de
vaat in het toestel laadt.
Werkvlakken en snijplanken
Was ze af met heet water en
een detergent na elk gebruik.
Laat ze goed drogen. Vervang
snijplanken met teveel groeven.
Oven
Maak de wanden van de oven
en de magnetron schoon met
heet water en detergent.
Vragen over voedselveiligheid 13
Infecties en voedselvergiftigingen komen
veelvuldig voor en in tegenstelling tot wat we
vaak denken, ligt de oorsprong ervan vaak in
ons eigen huis, meer bepaald in de keuken.
Dampkap
Maak ze regelmatig schoon
en vervang tijdig de filter als
u hem niet kunt wassen.
Koelkast en diepvriezer
Maak ze regelmatig schoon en
controleer de temperatuur :
– koelkast : de koudste
zone (voor vlees, vis,
enz.) moet tussen 0°C
en 4°C liggen; andere
voedingsmiddelen kunt u
bewaren tussen 4°C en 7°C.
– diepvriezer : niet hoger dan
- 18°C. Ontdooi,
regelmatig, zo nodig.
Kookplaat
Het volstaat niet om ze met een vaatdoek
of spons en water schoon te maken : gebruik
de gepaste producten. Kook of verwarm de
eetwaren voldoende : de meeste bacteriën
verdragen geen temperaturen boven 70 °C.
Schoonmaakproducten
Berg ze weg op een andere
plek dan uw voedingswaren
en zorg ervoor dat kinderen
er niet bij kunnen. Volg de
gebruiksaanwijzing op de letter.
Op www.test-aankoop vindt
u meer tips en raadgevingen.
14
Voeding
bewaren :
sleutelpunten
Om na te gaan of uw restjes
en voedingsmiddelen
nog goed zijn, doet u
waarschijnlijk een beroep
op uw zintuigen : u ruikt,
u kijkt, u proeft. Maar is
dat wel voldoende ?
Voor veel producten is dit inderdaad een
goede manier om bederf op te sporen, maar
niet bij allemaal. Er bestaan immers verschillende soorten bederf: fysisch bederf,
chemisch bederf en microbieel bederf; voor
meer details, zie p. 7 tot 10
Te gebruiken tot of houdbaar tot
Op verpakkingen van voedingsmiddelen
komt u twee soorten vermeldingen tegen die
u vertellen hoe lang u een product zou kunnen consumeren.
De “te gebruiken tot”-datum wordt vermeld
voor erg bederfelijke (en voorverpakte) producten zoals vers gevogelte, vlees en daarvan afgeleide producten, bepaalde versneden bereidingen, bereide slaatjes, roomgebak
enz. Die producten mogen na die datum niet
meer verkocht of geconsumeerd worden.
Kies dus in de winkel een verpakking met een
datum die zo ver mogelijk verwijderd is.
Minder bederfelijke producten zoals graanproducten, conserven, diepgevroren producten, thee, koffie, vruchtensappen met
lange bewaring, gedroogde kruiden enz. krijgen een “ten minste houdbaar tot”-datum
mee. Verbruik na de vermelde datum houdt
in principe geen gevaar in voor de gezondheid, maar op het gebied van smaak, geur,
textuur enz. worden geen waarborgen meer
gegeven. Het is dan ook af te raden deze producten na die datum te verbruiken.
Een goed restjesbeleid
Er zijn een aantal vuistregels die u ter harte
kunt nemen om uw restjes goed te bewaren
en opnieuw te serveren.
Vragen over voedselveiligheid 15
BEWAARTIJD EN BEWAARDUUR VAN PRODUCTEN
Voedingswaren
Bewaartemperatuur en
zone in de koelkast
Maximale bewaartijd
Verse, niet-bereide groenten en fruit
+4 tot +7°C/groentenlade
4 tot 5 dagen
Gestoofde/gekookte groenten en fruit
+4 tot +7°C/koude zone
2 tot 3 dagen
+3 tot +4°C/koudste zone
2 tot 3 dagen
+4 tot +7°C/koude zone
3 dagen
Bereide slaatjes
Geopende melk en zuivelproducten
Eieren (1)
+4 tot +7°C/koude zone
20 dagen
rauwe vis, schelp- en schaaldieren
0 tot +2°C/koudste zone
1 tot 2 dagen
Bereide vis
+2 tot +3°C/koudste zone
1 tot 2 dagen
Gehakt
0 tot +2°C/koudste zone
hooguit 24 uur
Rauw vlees
+3 tot +4°C/koudste zone
3 dagen
Bereid vlees
+3 tot +4°C/koudste zone
1 tot 2 dagen
Vleeswaren
+3 tot +4°C/koudste zone
4 tot 5 dagen
Bereide gerechten
+3 tot +4°C/koudste zone
1 tot 2 dagen
Huisbereide mayonaise
+3 tot +4°C/koudste zone
hooguit 24 uur
Roomgebak en verse room
+3 tot +4°C/koudste zone
hooguit 24 uur
(1) De eieren nooit wassen; de schaal wordt dan poreus en kan bacteriën doorlaten.
• Laat restjes steeds zo snel mogelijk afkoelen en rangeer ze dan ook zo snel mogelijk in
de koelkast of diepvriezer. Een bak met koud
water waar u uw pan of kookpot in dompelt,
kan de afkoeling helpen versnellen als de
potten nog niet voldoende zijn afgekoeld tijdens de maaltijd.
• Bewaar restjes nooit in de kookpot waarin
u ze hebt bereid.
Gebruik een propere lepel om ze in een schone bewaardoos te scheppen. Kies voor plastic in plaats van metaal of aluminiumfolie. De
metaalmoleculen kunnen naar sommige levensmiddelen migreren.
• Ontdooi restjes nooit op kamertemperatuur, maar gebruik de ontdooifunctie van
uw magnetron of plaats de verpakking in de
koelkast. Op die manier wordt de groei van
bacteriën niet te sterk gestimuleerd.
• Warm uw eten door en door op.
• Warm uw restjes slechts één keer opnieuw
op. Blijft er na het eten ervan toch nog iets
over, dan moet dit de vuilnisbak in.
16
Additieven :
giftig?
Als u de etiketten bekijkt
van de voedingsmiddelen
die u regelmatig koopt, zal
u vaststellen dat er maar
weinig zijn waar geen
additieven in terug te vinden
zijn. Zijn al die additieven
onschuldig of kunnen ze
onze gezondheid schaden ?
Het gebruik van additieven is aanvaardbaar
in de mate dat ze beantwoorden aan een
technologische noodzaak, dat ze nuttig zijn
voor de consument en dat ze onschadelijk
zijn. Toch worden heel wat additieven ge-
bruikt om de povere kwaliteit van de producten te verbergen of het uitzicht ervan te
verbeteren.
Niet alle additieven zijn gevaarlijk of kunnen allergieën veroorzaken. Het tegendeel is
waar : sommige zijn zelfs zeer nuttig omdat
ze de ontwikkeling van ziekmakende bacteriën beletten. Het voornaamste probleem is
de veelvuldige inname ervan. Met een enkel
additief loopt u geen risico, maar sommige
additieven zijn zo dominant aanwezig dat
het niet denkbeeldig is dat de dagelijks aanvaardbare dosis van het additief overschreden wordt. Denk bv. aan de dosis zoetstoffen
die u op een dag kan innemen als u light frisdranken combineert met aangezoete yoghurt, suikervrije snoepjes en dergelijke. Dit
zijn de meest gebruikte additieven.
E 120
Kleurstoffen
E 202
Bewaarmiddelen
E 220 tot E 228
Bewaarmiddelen
Cochenillerood A
Sorbinezuur en zouten
Sulfieten
Type : rode, synthetische
kleurstof
Type : synthetische
bewaarmiddelen
Type : synthetische
bewaarmiddelen
Gebruik : zeer courant in
voeding met rode kleur
Gebruik : veel gebruikt in vergiste
dranken zoals wijn en cider,
melkproducten zoals yoghurt,
kaas, bakkerijproducten, enz.
Gebruik : veel gebruikt in wijn,
gedroogde vruchten, bewerkte
aardappelen, schaaldieren,
bereide vleeswaren, enz.
Evaluatie : allergische reacties
mogelijk bij gevoelige personen
Evaluatie : allergische reacties
mogelijk bij gevoelige personen
Evaluatie : allergische reacties
mogelijk bij gevoelige personen
Vragen over voedselveiligheid 17
Wat betekent de E-code ?
E 1..
kleurstoffen
Om het vrij verkeer van voedingsmiddelen tussen landen van de Europese
Unie te vergemakkelijken, heeft de Europese Unie een code van 3 tot 4 cijfers,
voorafgegaan door de letter E (voor
“Europa”) toegekend aan elk additief dat
toegestaan is in alle lidstaten. Met die
E-code kan men op de ingrediëntenlijst
op een bondige manier en los van de taal
de additieven vermelden zonder de vaak
lange, precieze naam te gebruiken. De
verplichting om additieven te vermelden
geldt alleen voor verpakte voedingswaren, niet voor los verkochte.
De voornaamste functie van een
bewaarmiddel herkent men doorgaans aan het eerste cijfer.
E 2..
bewaarmiddelen
E 3..
antioxidanten
E 4..
emulgeermiddelen
stabilisatoren
verdikkingsmiddelen
geleermiddelen
E 5..
antiklontermiddelen
zuren, basen en zouten
E 620 tot E 635
smaakversterkers
E 901 tot E 904
dekmiddelen
E 950 tot E 967
zoetstoffen
E 951
Zoetstoffen
E 407
Textuurmiddelen
E 620 tot E 625
Smaakversterkers
Aspartaam
Carrageen
Glutamaten
Type : synthetische zoetstof
Type : verdikkingsmiddel gewonnen uit zeealgen
Type : synthetische
smaakversterkers
Gebruik : veel gebruikt in melkproducten, desserts, ijs, sauzen,
enz.
Gebruik : veel gebruikt in
aperitieven, salades, soepen,
sauzen, vleesbereidingen,
bereide schotels, enz.
Gebruik : veel gebruikt in
light producten: yoghurt,
limonades, suikervrij snoep.
Evaluatie : verboden
bij fenylketonurie
Evaluatie : kan de opname van bepaalde mineralen verstoren
Evaluatie : allergische reacties
mogelijk bij gevoelige personen
18
Dagelijkse inname van sulfieten
Sulfieten zijn toegestaan voor een grote groep voedingsproducten en de gebruikte hoeveelheden liggen vrij hoog.
Op die manier kan een consument
gemakkelijk de dagelijks toegestane
hoeveelheid (0,7 mg/kg lichaamsgewicht) overschrijden . Hierbij het resultaat van een steekproef die in ons land
werd uitgevoerd.
Wie evalueert de
veiligheid van additieven ?
De toxicologische evaluatie van additieven
wordt uitgevoerd door internationale organismen die de dossiers onderzoeken die
door de fabrikanten worden ingediend. Ze
bepalen de aanvaardbare dagelijkse inname
(ADI) en ook de zuiverheidscriteria van de
additieven.
• Op wereldvlak berust die taak bij het gemengd comité van de FAO (Food and Agricultural Organization) en de WGO (Wereldgezondheidsorganisatie).
• Op het vlak van de Europese Unie is het de
EFSA (European Food Safety Authority) die
de beschikbare toxicologische gegevens
evalueert en zijn aanbevelingen overmaakt
Categorie
Aantal
stalen
Aanwezigheid
van
sulfiet
Te veel
sulfiet of
illegaal
sulfiet
Niet
conform
etiket
Rundergehakt
niet bereid
41
7
7
zonder
etiket
Droge vruchten
17
16
0
4
Bewerkte
aardappelen
7
4
0
0
Schaaldieren
28
7
5
1
aan de Europese Commissie, die de wettelijke documenten opstelt.
Wat is de A.D.I. ?
De aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) is
de dosis per kilo lichaamsgewicht en per dag
die een gezond individu heel zijn leven lang
mag innemen zonder gevaar voor de gezondheid. Aan de hand van de ADI-waarde
berekent men de maximaal toegestane dosis
van een additief binnen elke voedselgroep,
waarbij men rekening houdt met de voedingsgewoonten van de bevolking, zodat de
maximale dosis niet overschreden kan worden binnen het kader van een evenwichtig
en gevarieerd voedingspatroon. Dat betekent dat in een voedingsmiddel zoals brood,
Vragen over voedselveiligheid 19
dat in grote hoeveelheden wordt gegeten
een kleinere dosis van een bepaald additief
wordt toegelaten in vergelijking met een
minder courant voedingsmiddel dat minder
vaak gegeten wordt.
Kan men binnen een normaal eetpatroon de ADI overschrijden?
Als men rekening houdt met de definitie van
een ADI-waarde is het niet eenvoudig om
een ADI te overschrijden binnen een normaal
eetpatroon. En toch is het mogelijk.
Nemen we als voorbeeld een studie uit ons
magazine Test-Aankoop. In dat kader hebben wij de aanwezigheid van sulfieten (gebruikt als bewaarmiddel en als middel om
ook de kleur te verbeteren) in verschillende
voedingsgroepen onderzocht.
Voor sulfieten ligt de ADI op 0,7 mg per kg lichaamsgewicht en per dag. Een persoon van
70 kg mag dus niet meer dan 49 mg sulfiet
(0,7 mg x 70 kg) per dag innemen.
Uit de studie van Test-Aankoop blijkt dat de
consumptie van 50 g gedroogde vruchten
(649 mg/kg gemiddeld), 100 g garnalen (24
mg/kg gemiddeld) en 2 glazen witte wijn (75
mg/l gemiddeld), overeenstemt met een
gemiddelde opname van 54 mg sulfiet/dag.
Een kind van 20 kg mag niet meer dan 14 mg
sulfiet/dag innemen.
Bovendien kunt u aflezen in de tabel op p.
18, dat overtredingen (verboden gebruik of
overschrijding van de maximaal toegestane
dosis) schering en inslag zijn.
De stem van de consument wordt niet
altijd gehoord bij het opstellen van de
normen voor additievengebruik.
20
Verhoogde voorzichtigheid
met kinderen
Kinderen hebben een lager lichaamsgewicht
dan volwassenen, maar kunnen in hun dagelijkse voeding geconfronteerd worden met
evenveel additieven. Kijk maar eens op de
verpakking van wat kinderen graag eten of
drinken : snoepjes en andere versnaperingen, limonade, zuiveldesserten, gebak, bereide vleeswaren, kant-en-klare maaltijden
… Stuk voor stuk producten die bijzonder rijk
zijn aan additieven !
De wettelijke bepalingen voor het gebruik
van additieven en de aanvaardbare dagelijke
inname (ADI) zijn bepaald voor een volwassene met een normale lichaamsbouw en
kunnen voor een kind excessief zijn.
We willen niet alarmistisch klinken, maar
kunnen ouders toch de raad geven om de
eetgewoonten van hun kinderen in het oog
te houden en hun gezonde en natuurlijke alternatieven aan te bieden zoals zuivere melk
en vers fruit in plaats van bewerkte voedingsmiddelen (zuiveldesserten, light frisdranken…). Het is ook aanbevolen voorzichtig om te springen met voedingsmiddelen die
verdachte of te mijden additieven bevatten,
ondermeer bereide vleeswaren, snoepgoed,
gebak en allerlei desserten.
Vragen over voedselveiligheid 21
Voedselvergiftiging :
hoe aanpakken ?
Het eten of drinken van vaste of vloeibare voeding van
slechte hygiënische of microbiologische kwaliteit kan
verscheidene symptomen opwekken. De courantste
zijn maag- en darmklachten (braken, diarree,
buikkrampen, koorts), maar er zijn er ook andere.
Er kunnen ook andere symptomen opduiken
bij voedselvergiftiging, ondermeer zwakte,
spierpijnen, een ontsteking van de slijmvliezen, vergelijkbaar met hooikoorts, huiduitslag, enz.
Een voedselvergiftiging kan zich dus op veel
verschillende manieren manifesteren en diverse gevolgen hebben.
• De incubatietijd is zeer variabel : de symptomen kunnen opduiken in de uren die volgen op de inname van het besmette voedsel,
maar het kan ook enkele dagen duren voor
de gevolgen merkbaar zijn. Daarbij spelen
verscheidene factoren een rol zoals de persoonlijke weerstand en de ingenomen hoeveelheid, enz.
• De voedselveiligheid is een zeer belangrijk
criterium in het kader van de talrijke voedingstests die uitgevoerd worden door de
verbruikersunie Test-Aankoop. Wij voeren
zodra nodig analyses uit op de hygiënische
en bacteriologische kwaliteit van voedings-
waren die de consumenten in de handel kunnen kopen. Meer details daarover vindt u op
www.test-aankoop.be.
Wanneer een dokter raadplegen ?
• Bij een lichte intoxicatie, volstaat het
meestal om zich voldoende te hydrateren en
de voeding aan te passen.
– Begin met kookwater van rijst, groentensoep, wortel- en aardappelpuree, rijpe bananen, enz. (frequent en met kleine hoeveelheden).
– Schakel vervolgens, naarmate u zich beter
gaat voelen, weer geleidelijk over op steviger
voedsel (beschuiten, rauwe appel, gekookte
ham, kippenwit…).
– Consumeer voedingsmiddelen die een irritatie kunnen veroorzaken zoals vezels
(rauwkost en volle graanproducten), zuivel, gefrituurde voedingsmiddelen, bereide
vleeswaren en gebak pas na uw herstel.
– Alcohol, coladranken, koffie, thee en kruiden stimuleren de darmwerking.
22
Wanneer een dokter raadplegen ?
Geen orale
rehydratie
mogelijk
(voortdurend
braken)
Orale rehydratie
mogelijk
(ondanks
braken)
Meer dan 3
dagen zonder
verbetering of met
alarmsymptomen
Minder dan
2-3 dagen,
verbetering
of geen
alarmsymptomen
HERSTEL
Minder dan 12
uur en geen
alarmsymptomen
Kinderen
onder 2 jaar
en bejaarden
Meer dan 12 uur of
alarmsymptomen
Maag- en darmklachten als gevolg van een voedselvergiftiging,
gaan gepaard met volgende alarmsymptomen : hoge koorts
(meer dan 38 °C), slijm of bloed in de stoelgang, bloederig braaksel. Als u twijfelt over de aanpak, doe dan een beroep op uw arts
en in ernstige gevallen op de hulpdiensten (100 in België of 112 in
heel Europa).
EEN DOKTER
RAADPLEGEN
Vragen over voedselveiligheid 23
Huisrecept voor een
rehydratieoplossing
• 1 liter water
• 2 eetlepels suiker (of 2 tabletten
zoetstof voor diabetici)
• 1/2 koffielepel zout
• 1/2 koffielepel natriumbicarbonaat
• het sap van een halve citroen
Men kan ze dus beter enkele dagen uit het
eetpatroon schrappen.
In het geval van zuigelingen, doet u er goed
aan zo snel mogelijk een arts te raadplegen
en zijn raadgevingen op de voet te volgen.
• Bij een ernstigere voedselvergiftiging, is
uitdroging het grootste risico, dit betekent
een overdadig verlies van water en minerale
zouten (ondermeer natrium en kalium). Rehydratie is dan ook een prioritaire aanpak.
Een rehydratieoplossing kunt u bij de apotheker kopen. Ze bevat een mengsel van
koolhydraten, kalium en natrium, dat moet
aangelengd worden met een dosis water.
U kunt ook een huisbereide oplossing maken
volgens het recept dat u hoger aantreft of
door een isotone drank te drinken, aangelengd met wat water.
Begin met kleine hoeveelheden te drinken
om het uur of om de twee uur en verhoog
de hoeveelheid tot wat u kunt verdragen.
Bij zeer ernstige uitdroging of als rehydratie
met water niet lukt, kan een rehydratie met
een inspuiting nodig blijken. Dat laatste kan
gebeuren bij zuigelingen die veel sneller uitdrogen.
Turista
30 tot 50 % van de toeristen die op reis zijn
in ontwikkelingslanden, tropische landen
of landen met een laag niveau van hygiëne
krijgt te kampen met diarree die veroorzaakt
wordt door het drinken van water of het eten
van voedsel dat besmet is met bacteriën
zoals Escherichia coli of dat parasieten herbergt zoals Giardia lamblia.
Hoewel deze infecties over het algemeen
ongevaarlijk zijn, maar daarom niet minder
onaangenaam, kunnen ze vermeden worden
als men nauwgezet de preventieve maatregelen en enkele onontbeerlijke voorzorgen
neemt:
– Drink enkel fleswater waarvan u zelf de
dop opent of water dat gefilterd, gedesinfecteerd of gekookt werd.
– Pel of schil fruit en groenten.
– Vermijd rauwkost, niet-gepasteuriseerde
melkproducten, zeevruchten en onvoldoende gekookte groenten.
– Gebruik geen ijsblokjes en eet geen waterijsjes.