uit cardiale stamcellen

10
11
REGENERATIEVE GENEESKUNDE
RUBRIEK
EEN NIEUWE STAP VOORUIT
IN REGENERATIEVE GENEESKUNDE
VORMING VAN
HARTSPIERWEEFSEL
UIT
A
CARDIALE STAMCELLEN
utologe transplantatie van
Prof. dr. Hendrikx: “Cardiale stamcellen
cardiale stamcellen bevor-
zijn een sterk onderzocht domein binnen
dert het herstel van de hartfunctie bij mini-varkens. Dat bewijst
de cardiothoracale dienst van Jessa. Recent publiceerden we de resultaten van
een studie die we uitvoerden bij mini-
de studie van professor dokter
varkens met myocardinfarct. De cardiale
Marc Hendrikx, professor dokter
stamcellen die we toedienden, zagen we
Jean–Luc Rummens en doctoraats-
expanderen en differentiëren met hoog
bursaal Yanick Fanton. De onderzoekers staan nu klaar voor de
‘first-in-men’ studie.
significante verbetering van de hartfunctie tot gevolg. Ook de veiligheid werd
aangetoond: er was geen tumorvorming
en er waren geen ritmestoornissen.
PROF.
DR.
JEAN–LUC
RUMMENS
12
13
REGENERATIEVE GENEESKUNDE
REGENERATIEVE GENEESKUNDE
zoekt eveneens hoe cardiale stamcellen
TOEPASSINGEN & PATIËNTEN
DIE IN AANMERKING KOMEN
CARDIALE STAMCELLEN ISOLEREN:
ZO GEBEURT DAT
zich ontwikkelen met het oog op angio-
Prof. dr. Hendrikx & prof. dr. Rummens: “De geneeskundige
Prof. dr. Rummens: “Om specifieke cardiale stamcellen (CASC-cellen)
genese. CASC-cellen zetten factoren vrij
mogelijkheden van cardiale stamcellen zijn in de eerste
te isoleren, wordt endoscopisch een stukje hartoor weggenomen.
delen en Gezondheidsproducten, nvdr). In
die instaan voor de vorming van nieuwe
plaats goed nieuws voor de grote groep patiënten met
Dat is een onderdeel van de voorkamers waarvan de functie relatief
deze studie willen we de haalbaarheid en
bloedvaten, wat ook belangrijk is voor
ischemische cardiopathieën, zoals mensen met coronair
beperkt is en je dus een stukje kan missen. Dat stukje weefsel wordt
de veiligheid aantonen bij een 30 tot 45-
het herstel van het hartspierweefsel. Ze
lijden en niet te oude infarcten. Ook idiopathische cardio-
verwerkt en daaruit worden de CASC-cellen (minder dan 1% van het
tal patiënten. We hopen hier binnen een
zouden ook littekenvorming na een infarct
pathieën - waarbij een dilatatie van de hartkamer gebeurt
totale weefsel) dankzij celsortering geïsoleerd. Daarna worden de
jaar mee te starten.
kunnen afremmen.
zonder dat hiervoor onmiddellijk een aanwijsbare reden is
stamcellen 6 tot 8 weken opgekweekt in het laboratorium. Eens we
– gaan de voordelen van cardiale stamcellen ervaren.
voldoende cellen hebben, dienen we ze opnieuw toe via een
We staan nu klaar voor een fase I-studie
Doctoraatsstudente Yanick Fanton onder-
bij patiënten. De aanvraag voor de firstin-man studie is ingediend bij het FAGG
(Federaal Agentschap voor Geneesmid-
In het kader van de veiligheid op lange
Wanneer onze fase I-studie de verwachte
termijn zijn we ook bezig met een studie
resultaten geeft, volgen er verdere
De grenszone tussen infarctweefsel en gezond weefsel
kan potentialen meten in de hartspier zodat we de cellen zeer gericht
bij naaktmuizen waarbij de dieren de
klinische studies die de werkzaamheid in
is vaak de bron van het ontstaan van ritmestoornissen.
en bijgevolg op de juiste locatie kunnen injecteren. We zoeken daarbij
stamcellen intraveneus krijgen toege-
vergelijking met placebo en andere be-
Die patiënten worden nu behandeld met defibrillatoren,
nauwkeurig naar het overgangsgebied tussen het dode en gezonde
diend in dezelfde dosis als bij mensen. De
handelingen moeten aantonen op langere
maar met cardiale stamcellen kunnen we zo’n ziekteproces
hartspierweefsel om daar dan de cellen toe te dienen.”
opvolging gebeurt hier elke 6 maanden.
termijn bij mensen. Pas daarna zullen we
straks beïnvloeden en de zaken verbeteren. Ons onderzoek
We zoeken momenteel nog bijkomende
weten of we patiënten met chronisch hart-
toonde immers aan dat we elektrisch gezien een zeer goe-
partners voor de verdere financiering van
falen – en dat zijn er zo’n 200.000 in België
de integratie krijgen van het getransplanteerde weefsel.
deze studie.
- een oplossing aanreiken met minimale
Het elektrofysiologisch gedrag van het getransplanteerde
complicaties.
weefsel lijkt zeer sterk op dat van originele cellen en hun
Uiteraard loopt het onderzoek ondertus-
Ook economisch zou dat vruchten af-
structurele integratie.
sen verder. Er zijn nog veel zaken die
werpen. Rehospitalisatie vermindert en
moeten worden uitgeklaard. Zo worden
patiënten kunnen langer aan het werk
We werken ook aan de verbetering van de beeldvormen-
allogene toepassingen onderzocht waarbij
blijven. Cardiale stamcellen hebben nog
de technieken om dit allemaal in beeld te brengen en
we niet langer afhankelijk zijn van de cel-
een baanbrekend parcours voor zich, op tal
proberen dit te integreren met MRI-data om tot optimale
len van een patiënt zelf om die te behan-
van vlakken.”
resultaten te komen. Hiervoor wordt zeer nauw samen-
minimaal invasieve procedure met een speciale katheter. Die katheter
delen. Dat biedt straks de mogelijkheid om
gewerkt met dr. Erik Bijnens en de medewerkers van dienst
ook in een acute situatie op te treden.
Medische Beeldvorming van het Jessa Ziekenhuis.“
MEER INFORMATIE
PROF. DR. MARC HENDRIKX, cardiothoracaal chirurg, [email protected]
PROF. DR. JEAN-LUC RUMMENS, klinisch bioloog, [email protected]
DR. YANICK FANTON, doctoraatsstudente UHasselt, [email protected]
DR. JEROEN DECLERCQ, wetenschappelijk medewerker, [email protected]
MEVR. ANNICK DANIELS, wetenschappelijk assistent, [email protected]
DR. LEEN WILLEMS, doctoraatsstudente UHasselt, [email protected]
PROF.
DR.
MARC
HENDRIKX
STAMCELLEN & JESSA: DE TIJDSLIJN
2000
YANICK
FANTON
2006
2007-2014
2013
2015
Transdifferentiatie van
Jessa’s eerste klinische studie rond het
Verder onderzoek rond aanmaak
Jessa legt een patent vast met betrekking tot de
De recentste resultaten van het
beenmergstamcellen wordt
gebruik van beenmergstamcellen bij de
van hartspierweefsel.
wijze waarop stamcellen rechtstreeks uit het hart
onderzoek van prof. dr. Marc Hen-
beschreven. Het gebruik van
behandeling van patiënten met chronisch
Conclusie: dankzij de isolatie van
geïsoleerd kunnen worden. Dit gebeurt via een
drikx, prof. dr. Jean-Luc
stamcellen wordt een populair
hartfalen als gevolg van een hartinfarct
cardiale stamcellen herstelt het
specifieke intracellulaire enzymatische reactie
Rummens, doctoraatsbursaal
onderzoeksdomein.
verschijnt.
hartspierweefsel zich wèl. Met
(aldehyde hydrogenase). Dit enzyme is alleen
Yanick Fanton en het ganse team
Conclusie: lokaal verbetert de hartspier,
een hoge efficiëntie: 98% van alle
aanwezig in stamcellen en niet in rijpe volwas-
worden belicht in vaktijdschrift
maar hartfalen wordt niet opgelost.
getransplanteerde cellen dragen
sen cellen. De toepassing van deze techniek leidt
‘The International Journal of
Nieuwe vraag: hoe maken we wel
bij tot nieuw hartspierweefsel.
tevens tot de isolatie en publicatie van een nieuw
Cardiology’. Het onderzoek gaat
effectief hartspierweefsel aan?
Nieuwe vraag: hoe progenitor-
type hartstamcel (CASC’s of Cardiac Atrial Ap-
verder, de ‘first-in-men’ studie
cellen rechtstreeks uit het hart
pendage Stem Cell’s). Het patent rust op zowel de
staat voor de deur.
isoleren?
selectie van de cellen als de applicatie ervan.