Mobiele röntgenfotografie geeft extra risicos (TvD)

Mobiele röntgenfotografie
geeft extra risico’s
De voordelen van mobiele digitale röntgenapparatuur zijn evident.
Je werkt er gemakkelijk mee op locatie. Je maakt minder kosten. Je
beschikt direct over de opnamen. Maar meer gemak leidt snel tot
minder oog voor stralingsrisico’s. En dat kan gevaarlijk zijn.
Straling
TEKST INSPECTIE SZW | FOTO KJELL POSTEMA
A
fgelopen jaar voerde de Inspectie
voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) controles uit bij dierenartsenpraktijken waar veelal wordt
gewerkt met digitale -mobiele- röntgensystemen. Nog niet overal bleek de veiligheid
voor de medewerkers volledig gegarandeerd te
zijn. De inspecteurs bezochten 58 praktijken; ze
constateerden bij 38 praktijken in totaal 94
overtredingen.
Digitaal
Veel dierenartsenpraktijken stapten de laatste
jaren over op digitale röntgensystemen –vooral
de praktijken waar veel foto’s nodig zijn. Zo’n
overstap levert veel op. Ten eerste komt er vaak
minder straling vrij dan bij traditionele röntgenfotografie. Dat betekent minder stralingsgevaar
voor de medewerkers. Daarnaast heb je geen
ontwikkeltijd meer -beelden kun je direct op het
computerscherm bekijken. De beelden zijn
veelal van betere kwaliteit en je kunt ze direct
bewerken. Je archiveert ze op de computer en
kunt ze snel en eenvoudig versturen en uitwisselen. Kortom, alles gaat efficiënter, sneller en
goedkoper. En ten slotte: doordat fixeer- en ontwikkelbaden verleden tijd zijn, is digitaal ook
nog eens minder belastend voor het milieu.
Mobiel
Inmiddels maakt mobiele digitale röntgenapparatuur een opmars. Röntgenopnamen hoef je
dan niet meer te maken in de beveiligde ruimte
van de dierenkliniek, maar zijn ook mogelijk op
locatie. Vooral als je werkt met paarden is dat
handig. De afgelopen jaren kwamen dan ook
meerdere mobiele röntgenfotografen op de
22 Tijdschrift voor Diergeneeskunde | nr 12 | december 2016
markt, die hun werk vooral doen in de stal van
de klant.
Nieuwe risico’s
Mobiele digitale fotografie brengt wel een aantal
nieuwe, serieus te nemen risico’s met zich mee.
Men kiest er steeds vaker voor om de apparatuur met de hand vast te houden. Daardoor verkeert degene die de foto neemt vaker in de
directe omgeving van het stralingsveld. In het
bijzonder als er bij paarden opnamen worden
gemaakt op hoge plekken als rug, nek of hals.
Dat is gevaarlijk en ongewenst. Ook als je, zoals
verplicht is, de beschermende kleding draagt,
die bestaat uit loodschort, schildklierbeschermer en handschoenen. Je loopt dan toch nog
een serieus gevaar dat je een onnodig hoge stralingsdosis ontvangt.
Verbetering
Bij het inspectietoezicht vorig jaar bleek dat
sinds de vorige inspectieronde in 2009 wel het
nodige was verbeterd als het gaat om naleving
van de voorschriften van de Kernenergiewet.
Beter gaat het aan- en afmelden en periodiek
controleren van röntgentoestellen. Ook nemen
praktijken beter maatregelen tegen blootstelling
aan straling. Toch bleken relatief veel dierenartsen zich niet voldoende bewust van de stralingsrisico’s die zij en hun werknemers lopen. De
verplichte risicoanalyse ontbrak of was onvoldoende uitgewerkt. Het personeel kreeg onvoldoende instructies. De overstap naar mobiel
werken leidde tot een hogere stralingsbelasting.
Risicoanalyse
Grootste hobbel voor dierenartsen blijkt de
verplichte risicoanalyse. Een goede risicoanalyse
brengt de risico’s scherp in beeld, zodat je weet
wat je moet doen om jezelf en de werknemers
goed te beschermen. Vooral bij mobiele toepassingen is die analyse belangrijk. Immers, de
omstandigheden -en daarmee de risico’s- zijn
telkens anders.
Of de risicoanalyse goed is uitgevoerd, moet
sinds 2015 worden gecontroleerd door een coördinerend stralingsbeschermingsdeskundige.
Vorig jaar bleek daar in ruim een op de tien
bedrijven nog niet aan te zijn voldaan.
Deskundigheid
Een ander punt dat kan worden verbeterd, is de
deskundigheid van de dierenarts zelf. Die deskundigheid bestaat vaak uit de kennis die nodig
is om de apparatuur te (laten) gebruiken, en een
aantal basisprincipes -denk aan voldoende
afstand houden en beschermingsmiddelen
gebruiken. Inzicht in de mate waarin medewerkers blootstaan aan straling is niet zelden te
oppervlakkig. Zeker nu de ontwikkelingen met
mobiele röntgenfotografie hard gaan en er
nieuwe werksituaties ontstaan, is die deskundigheid en daarmee dus voldoende kennis van de
wet- en regelgeving op het gebied van stralingsbescherming, essentieel. Na- en bijscholing zijn
sinds 2014 verplicht.
Gezond en veilig
Er is, kortom, het nodige werk aan de winkel. Of
je nu een mobiele röntgenservice levert, een dierenarts bent die zelf met nieuwe apparatuur
werkt, in een kliniek werkt of op een locatie
waar mobiele röntgenfoto’s worden gemaakt: je
dient bewust en conform de regels te werken.
BRANCHEORGANISATIE
Wouter Leenders, GGP: “De GGP vindt
verantwoord en veilig gebruik een absolute
voorwaarde bij het werken met röntgenstraling
en ondersteunt haar leden in verbreding en
verdieping van kennis en kunde hieromtrent.
Veilig gebruik van röntgenapparatuur is met
voldoende kennis én aandacht zowel in een
praktijkpand als op locatie zeer goed haalbaar.
De GGP vraagt wel meer aandacht voor het
gebruik van röntgenstraling door ongekwalificeerde personen en dringt aan op betere
controle en handhaving van de regelgeving.”
Kijk hier voor de voorwaarden voor veilig werken met ioniserende straling:
• Op de site van de KNMvD staat een brochure
van de Inspectie SZW met uitgebreide informatie over de resultaten van de controles bij
dierenartsen.
• ‘Gezond en veilig werken met ioniserende straling’ (http://www.inspectieszw.nl/e-pubs/veiligwerkenmetioniserendestraling/#) is een algemene brochure die een goed overzicht geeft.
• De brochure ‘Gezond en veilig werken met
straling’ (http://www.inspectieszw.nl/Images/
Gezond%20en%20veilig%20werken%20
met%20straling%20-%20maart%202015_
tcm335-364825.pdf) is uitgebreider en gaat
meer gedetailleerd in op onder meer het wettelijk kader waarbinnen je moet werken, de
rolverdeling, maatregelen op de werkvloer en
inspectiebezoek. Tijdschrift voor Diergeneeskunde | nr 12 | december 2016 23