Aansprakelijkheid in de techniek

Aansprakelijkheid in de
techniek
mr. K.E.G.H. (Klaas) van der Kolk
1
Inhoud aansprakelijkheid in de techniek
•
•
•
•
•
Intro
O.o.t.b. (out of the box)
Doel seminar
NEN 3140
Keten
– Overeenkomsten
• Rollen
• Aansprakelijkheid
– Schade
– Toerekenbaar
• De nieuwe techniek
2
O.o.t.b.
3
Schade
Letselschade
Jongen valt met skateboard over de kabel.
Wie is aansprakelijk?
De auto eigenaar.
Maar wie moet betalen?
A. De WAM (wet aansprakelijkheid motorvoertuigen) verzekeraar of;
B. De aansprakelijkheidsverzekeraar van de eigenaar van de auto.
Ad a. Levert de kabel een;
Verkeersrisico of;
Een bezitsrisico op.
De WAM heeft de schade vergoed!
4
Doel
Helderheid omtrent de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid in
de techniek vanuit juridische perspectief en de NEN 3140.
5
NEN 3140
De NEN 3140 is geen wet, maar wel een best practice.
Het is een publiekrechtelijke algemeen geldende norm.
In het Engels vertaald met ‘standaard’.
6
NEN 3140
Het verantwoord laten beheren van elektrische installaties en
elektrische arbeidsmiddelen en het veilig (laten) verrichten van
elektrotechnische werkzaamheden.
De norm beschermt?
Wat is er civielrechtelijk en strafrechtelijk bepaald.
7
Keten
- Wie doet wat met wie?
- Wie vervult welke rol?
- Van offerte tot opdracht.
- Wat staat er in de offerte?
- Is die specifiek genoeg?
- De algemene voorwaarden
- De battle of forms.
- Welke voorwaarden gelden?
8
Rollen
-
Opdrachtgever/opdrachtnemer.
-
-
Werkgever/werknemer.
-
-
Onrechtmatig handelen
Het Burgerlijk Wetboek.
-
-
Arbeidsovereenkomst
Slachtoffer/dader.
-
-
Aanneming van werk
Verbintenis uit de wet/overeenkomst
De NEN 3140.
-
Belemmering of bescherming
9
Aansprakelijkheid
- Vanuit welke perspectief
- Vanuit de wet of vanuit de overeenkomst?
- Onrechtmatige daad
- Contract / Wanprestatie
- Vermogensschade of Lichamelijk letsel
- Civiel recht of Strafrecht
- Opzet of schuld. Verwijtbaarheid
- Toerekenbaar?
10
Keten
Van offerte tot opdracht.
De algemene voorwaarden.
- Voor consumenten
- Voor zakelijke klanten (reflexwerking)
Uitsluiten van aansprakelijkheid?
11
Keten
In de algemene voorwaarden kan men al
de uitsluiting van de algemene voorwaarden
van de opdrachtgever opnemen.
Maar het mag niet onredelijk bezwarend zijn
Algemene voorwaarden zijn vaak van toepassing. De voorwaarden worden soms erg
eenzijdig geformuleerd, maar onderhandeling is mogelijk.
Voor een kleine partij geldt: negen van de tien keer kan er niet over onderhandeld
worden.
Vandaar dat de wet zegt dat onredelijk bezwarende voorwaarden vernietigbaar zijn.
12
Keten
Wat zegt de wet artikel 6:233a BW:
Een beding in algemene voorwaarden is vernietigbaar indien het, gelet op de aard en
de overige inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de voorwaarden zijn tot
stand gekomen, de wederzijds kenbare belangen van partijen en de overige
omstandigheden van het geval, onredelijk bezwarend is voor de wederpartij.
Is een bepaling nu vernietigbaar?
13
Rollen
• Wie heeft met wie een overeenkomst/verbintenis.
• De ZZP’er;
– Als opdrachtnemer of opdrachtgever.
• Opdrachtgever met opdrachtnemer.
– Aanneming van werk. Dus het aannemen van werk voor het plaatsen van
een product of het uitvoeren van een controle of inspectie.
– Er is sprake van stoffelijke werkzaamheden
• Werkgever met werknemer
– Arbeidsovereenkomst. Een gezagsverhouding.
14
Casus
Inspectiebedrijf Pietersen BV. Inspecteert een vernieuwd schakelsysteem en
verdeelinrichting aan bij mevrouw Bos in opdracht van Woningbouwvereniging ‘Rustig
Wonen’.
De werkzaamheden worden verricht door Andre (wn), die jarenlange ervaring heeft met
inspecteren van zulk soort systemen.
Door een onjuiste handelingen van Andre ontstaat er schade door kortsluiting. De
meterkast vat vlam. Het kan snel worden geblust maar er is wel degelijk schade. Tot
overmaat van ramp ontstond er ook een vlamboog waarbij Andre lichamelijk letsel
oploopt.
15
Rollen
16
Rollen
Bij wie kan mevrouw Bos terecht om de schade te verhalen.
Is de werkgever (opdrachtnemer) of de werknemer aansprakelijk?
- Artikel 6:170 en 6:171 aansprakelijkheid voor ondergeschikten.
Is de opdrachtgever aansprakelijk?
- Artikel 7:658 lid 4. Aansprakelijkheid voor schade?
Wat zegt de norm: Art 4.2.102 NEN 3140 2011
17
Rollen
Art 4.2.102 NEN 3140 2011
Wie is verantwoordelijk voor de veiligheid?
• Worden werkzaamheden uitgevoerd op grond van een overeenkomst tot het
verrichten van werkzaamheden of een uitbesteding dan ligt de
verantwoordelijkheid bij de aannemende partij TENZIJ dit nadrukkelijk schriftelijk
wordt uitgesloten.
• Personen die worden ingeleend, zoals uitzendkrachten, verrichten hun werk
onder leiding van een organisatie waarmee ze geen arbeidsovereenkomst
hebben. Deze organisatie is verantwoordelijk voor de elektrotechnische veiligheid
bij werkzaamheden van de ingeleende personen.
18
Rollen
Heeft de opdrachtgever verplichtingen?
Is men aansprakelijk voor een niet ondergeschikte?
Artikel 7:658 BW
Goed werkgeverschap?
Art 6:170 en 6:171 BW & artikel 7:611 BW e.v.
19
Aansprakelijkheid
De analyse:
De bewoner kan zowel de opdrachtgever, dus de woningbouw als de opdrachtnemer aansprakelijk stellen
voor de schade.
Er is sprake van een onrechtmatige daad.
- schade,
- oorzakelijk verband,
- in strijd met het recht
- (en de maatschappelijk betamelijkheid)
- toerekenbaarheid en,
- relativiteit.
Er moet wel bewijs worden geleverd.
20
Aansprakelijkheid
Maar dan;
Heeft de inspecteur zich gehouden aan het contract/ NORM/de wet.
Heeft de opdrachtgever/nemer zich gehouden aan de contract/NORM/de wet.
Wat wordt er verwacht van werknemer en werkgever?
Is het toerekenbaar? Is het gedrag verwijtbaar?
21
Aansprakelijkheid
Wat is toerekenbaar?
Om succesvol een vordering op grond van een onrechtmatige daad in te kunnen stellen, moet de
onrechtmatige daad toerekenbaar aan de dader zijn, ingevolge artikel 6:162 lid 3 Burgerlijk
Wetboek.
Toerekenbaarheid is onder te verdelen in twee rubrieken. De dader kan onder beiden rubrieken
vallen, maar één rubriek is voldoende.
•
•
Indien zij is te wijten aan de dader zijn schuld; of
Indien zij is te wijten aan een oorzaak die krachtens de wet of verkeersopvatting voor de rekening
van de dader komt
22
Aansprakelijkheid
Is het gedrag verwijtbaar?
Geen straf zonder schuld.
Men kan verantwoordelijk zijn voor de bedrijfsvoering van de elektrische installaties.
Dat is zeer breed.
Vraag: kan men er iets aan doen. Zijn al de voorschriften in acht genomen?
NEN 4.2 (NEN 3140: 2011)
Personen betrokken bij werkzaamheden moeten zich houden aan eisen, regels en instructies.
23
Aansprakelijkheid
Stel:
Indien door het onjuist inspecteren van de verdeelinrichting mevrouw Bos een schok
krijgt en zwaar lichamelijk letsel oploopt met de dood ten gevolg, wat dan?
Strafrecht; dood door schuld?
Privaatrecht; immateriële schade bij nabestaanden?
24
Aansprakelijkheid
Wat kan de Norm voor een betekenis hebben.
Relativiteitsbeginsel: (Artikel 6:163 Burgerlijk Wetboek)
“Geen verplichting tot schadevergoeding bestaat, wanneer de geschonden
norm niet strekt tot bescherming tegen de schade zoals benadeelde heeft
gelden”.
25
Aansprakelijkheid
Dreekegmo:
Een verplichting tot schadevergoeding bestaat indien de geschonden norm wel strekt
ter bescherming van degene die schade heeft geleden.
26
Aansprakelijkheid
Wie is wanneer aansprakelijk voor schade.
Op grond van de wet:
• Het burgerlijk wetboek artikel 6:162.
• Het niet houden aan de NEN NORM
Op grond van de overeenkomst:
Wat is er contractueel afgesproken?
- wanprestatie. (artikel 6:74 BW)
-
Schade
Toerekenbare tekortkoming in de nakoming van de verbintenis.
27
Aansprakelijkheid
Is Andre aansprakelijk voor zijn gedrag?
Bij wie is het mogelijk om in rechte verhaal te halen van de geleden
schade
- Heeft Andre zich aan de norm gehouden?
- Heeft zijn werkgever zich gehouden aan de norm?
- Heeft de opdrachtgever zich gehouden aan de norm?
28
Aansprakelijkheid (Boxtel)
29
Aansprakelijkheid
Houding: Is er een juiste veiligheidscultuur, een veiligheidsbeleid?
Heeft de werkgever voldaan aan zijn verplichtingen?
 Actief; heeft hij iets gedaan om het te voorkomen (cursussen, kleding, faciliteiten etc)
 Passief; het actief doen nalaten, niets doen!!!
Plichtsverzakend gedrag
Zeer verwijtbaar!!!
30
Aansprakelijkheid
Schade kan verhaald worden bij de werknemer:
- Opzettelijk handelen;
- Bewust roekeloos handelen.
Heeft men er alles aan gedaan om de schade te voorkomen?
Heeft men de kans op de koop toegenomen dat het allemaal wel goed zou komen?
Nalatig handelen is verwijtbaar handelen.
Een niet leek weet dat hij een grotere mate van verantwoordelijkheid draagt.
Door opzet of bewust roekeloos = hoofdelijk aansprakelijk.
31
Aansprakelijkheid
Vermogensschade of immateriële schade
Bij vermogensschade artikel 6:96 BW
Immateriële schade ook artikel 6:96 BW of wellicht dood door schuld artikel 307 Sr.
Beschermt de norm?
32
Aansprakelijkheid
Heeft de werkgever, de opdrachtgever (opdrachtnemer) er alles aan gedaan om veilig te
werken, zodat voldaan is aan de NORM?
-
VGA;
Vergunningen in orde, ontheffingen;
Checklisten;
Toolbox meetings;
Risico inventarisatie;
Etc..
Maar; u bent altijd zelf degene die wel of niet de handeling verricht!!
33
Aansprakelijkheid (en de nieuwe techniek).
34
Aansprakelijkheid (en de nieuwe techniek).
Wie is aansprakelijk voor de nieuwe techniek?
Zelfrijdende auto’s.
Nano technologie
Doorlicht apparatuur
Cyborg, half mens half machine?
Drones
35
Aansprakelijkheid (en de nieuwe techniek)
De toekomst:
De NEN norm werkt beschermend.
Er zullen nieuwe ontwikkelingen en uitspraken komen over wie wanneer
aansprakelijk kan worden gehouden voor de nieuwe technologische
ontwikkelingen.
Maar: indien men zich houdt aan de huidige geldende normen zal men
nimmer aansprakelijk kunnen worden gehouden voor de gelden schade.
36
Verantwoordelijk & Aansprakelijk
Verantwoordelijk voor uw handelen bent u altijd.
Aansprakelijk, dat is maar de vraag en ook afhankelijk van de geschonden norm.
En daar speelt u zelf een zeer grote rol in!
37
Vragen?
Hartelijk dank
Contactgevens:
Nova Juridica
Van Hasseltstraat 34
8266 DK Kampen
[email protected]
38