Normen voor chirurgische behandelingen

Betere chirurgische zorg voor patiënten
Normen voor chirurgische behandelingen
De zorg in Nederland is goed. Het kan echter altijd beter. De Nederlandse
Vereniging voor Heelkunde (NVvH) zoekt constant naar mogelijkheden om
patiënten nog betere zorg te geven. Daarom is de NVvH bezig met een
stappenplan voor het opstellen van normen voor chirurgische behandelingen.
Daarmee is voor iedereen helder wat nodig is om behandelingen met de hoogste
kwaliteit uit te voeren. Momenteel zijn de normen voor een aantal behandelingen
vastgesteld in de ‘Normering Chirurgische Behandelingen, versie 1.0’. Er wordt
hard gewerkt aan kwaliteitsnormen voor meer chirurgische behandelingen. Naar
verwachting worden deze in de loop van het jaar in stappen bekend.
Specialisatie in chirurgie-opleiding
Goede chirurgische zorg begint bij de opleiding van chirurgen. In de onlangs
gestarte nieuwe opleiding worden chirurgen in de laatste twee jaar van de
zesjarige opleiding tot één van de deelspecialismen opgeleid zoals vaat-, long-,
kanker-, trauma-, kinder of maagdarmlever-chirurgie. Na die opleiding zijn ze
daardoor algemeen chirurg met een speciaal aandachtsgebied waarvoor ze extra
kennis, vaardigheden en ervaring hebben.
Vier categorieën chirurgische behandelingen
Bij het opstellen van de normen zijn alle chirurgische behandelingen ingedeeld in
vier categorieën:
1.
2.
3.
4.
Chirurgische behandelingen waarvoor alleen kwalitatieve eisen zijn
opgesteld: bijvoorbeeld de behandeling van kankertumoren van het binden vetweefsel
Chirurgische behandelingen van aandoeningen die relatief weinig
voorkomen zoals een verwijde buikaorta en longkanker. Naast kwalitatieve
eisen moet een instelling jaarlijks minimaal 20 behandelingen doen om
voldoende ervaring te hebben.
Chirurgische behandelingen van aandoeningen die relatief vaak
voorkomen zoals borst- en darmkanker. Naast kwalitatieve eisen moet een
instelling jaarlijks minimaal 50 behandelingen doen om voldoende ervaring
te hebben.
Chirurgische behandelingen die vaak worden uitgevoerd en waarvoor er
voldoende wetenschappelijk bewijs is dat een bepaald minimumaantal
operaties noodzakelijk is voor de beste zorg. Daarnaast gelden
kwalitatieve eisen.
De normen worden in de loop van de tijd aangescherpt op basis van de
zorgregistraties van alle instellingen. Als uit de registratie van uitgevoerde
operaties blijkt dat een bepaalde behandeling in een andere categorie thuishoort,
worden de normen aangepast.
Pag 1 / 3
Algemene voorwaarden voor chirurgische zorg
Elke afdeling chirurgie van de Nederlandse ziekenhuizen en klinieken moet de
landelijke richtlijnen voor chirurgische aandoeningen uitwerken in eigen
behandelprotocollen. Alle behandelingen en complicaties worden landelijk
geregistreerd. Per aandoening zijn er tenminste twee chirurgen met ervaring
zodat ze kunnen overleggen. Ook zijn er afspraken voor overleg met, of
verwijzing naar, andere ziekenhuizen of klinieken als bijvoorbeeld een patiënt
specialistische zorg nodig heeft die een instelling zelf niet in huis heeft.
Normen voor chirurgische behandelingen
De ‘Normering Chirurgische Behandelingen, versie 1.0’ geeft naast bovenstaande
algemene voorwaarden voor chirurgische zorg, normen voor chirurgische
behandeling van vier aandoeningen:
Borstkanker
Ziekenhuizen waar chirurgische behandeling van borstkanker plaatsvindt, moeten
een daarin gespecialiseerde polikliniek hebben waar een team van medisch
specialisten en gespecialiseerde verpleegkundigen werkzaam zijn. Er is ook een
plastisch chirurg en radiotherapeut beschikbaar. Er wordt gewerkt met moderne
apparatuur voor weefselonderzoek en het stellen van diagnoses. Voor en na de
behandeling overleggen de betrokken medisch specialisten – zoals de radioloog,
patholoog, chirurg, radiotherapeut en internist – over de beste aanpak. Er worden
elk jaar minimaal 50 borstkankeroperaties gedaan. Deelname aan een landelijke
registratie om de resultaten van behandelingen onderling te kunnen vergelijken,
is verplicht.
Darmkanker
Een kwalitatief goede behandeling van darmkanker is mogelijk in ziekenhuizen
met een gespecialiseerde afdeling die jaarlijks minimaal 50 darmoperaties
uitvoeren. Er zijn minimaal twee maag-lever-darmartsen of gespecialiseerde
internisten en er wordt gewerkt met moderne apparatuur zoals speciale CT- en
MRI-scanners. Er is een pathologieafdeling met ervaring in het beoordelen van
snijvlakken (is de tumor geheel verwijderd) en de omliggende lymfeklieren. Ook
is er een stomapolikliniek en stomaverpleegkundige of een in de stomazorg
getrainde verpleegkundige aanwezig. Deelname aan een landelijke registratie om
de resultaten van behandelingen onderling te kunnen vergelijken, is verplicht.
Tumoren van bindweefsel, spieren en bloedvaten
Voor het verwijderen van tumoren in de zogenaamde 'weke delen' zoals spieren,
bindweefsel en bloedvaten moet een ziekenhuis een MRI kunnen (laten) doen.
Ook moet weefselonderzoek met een echogeleide dikkenaaldpunctie mogelijk
zijn. Er wordt voor de diagnose, behandeling en het weefselonderzoek gewerkt
met een team waarin alle betrokken specialisten zijn vertegenwoordigd. Voor
overleg met of verwijzing naar andere ziekenhuizen zijn er vaste contacten met
instellingen die veel ervaring hebben met de betreffende operaties.
Longkanker
Om longkankeroperaties goed uit te voeren moet er in de instelling een afdeling
radiologie zijn waar met spoed diagnoses gesteld kunnen worden met behulp van
moderne scan-, echo- en röntgenapparaten. Het opsporen van een longembolie
moet mogelijk zijn. Verder moet er een intensive care met mogelijkheden voor
beademing zijn met 24 uur per dag toezicht door een arts. Er is een laboratorium
dat 24 uur per dag bloed- en weefselonderzoek kan doen en er is een afdeling
pathologie om vergaand onderzoek voorafgaand aan een eventuele operatie te
doen. En instellingen moeten minimaal 20 longoperaties per jaar uitvoeren.
Pag 2 / 3
Normen die volgen in 2011
Bovenstaande normen zijn de eerste van een complete set normen voor een
groot deel van alle chirurgische behandelingen. In de loop van dit jaar volgen
onder meer de kwalitatieve normen voor de chirurgische behandeling van:
- Verwijde buikaorta (aneurysma)
- Slokdarmkanker
- Alvleesklierkanker
- Leverkanker
Voor ziekenhuizen die deze aandoeningen behandelen geldt nu al dat ze per
aandoening jaarlijks minimaal 20 operaties moeten uitvoeren. De kwalitatieve
normen van deze en andere chirurgische behandelingen volgen medio 2011.
Tijd voor kwaliteit
Instellingen krijgen een jaar de tijd om volgens deze normen te gaan werken.
Instellingen die daar niet aan kunnen voldoen, moeten patiënten gaan
doorverwijzen naar ziekenhuizen die wel volgens de normen werken.
Nederlandse Vereniging voor Heelkunde, januari 2011
Dit document is een verkorte versie van de ‘Normering Chirurgische
Behandelingen, versie 1.0’. Meer informatie is verkrijgbaar bij de NVvH.
Pag 3 / 3