Workshop Coaching, sportpsychologie en mentale

Workshop grondslagen, mentale ontwikkeling, samenwerking, leiderschap en
vertrouwen
07-05-2011 Topsportcentrum Almere – Ton Boot
A Wat liep volgens mij goed in de workshop?
B Voldeed de workshop aan de verwachtingen? Wat ga ik gebruiken?
C Wat heb ik als deelnemer geleerd?
D Waar ga ik me zeker in verdiepen?
E Heb ik antwoord gekregen op mijn vragen?
A Ton Boot is een uitermate vaardig spreker en kan mensen met zijn verhaal boeien. Hij maakte
goed gebruik van beelden bij de schema’s, zodat de theorieën versterkt werden. Ton Boot maakte
veelvuldig gebruik van anekdotes, waardoor theoretische stof werd omgezet in herkenning. Ik
kon merken dat hij gestudeerd heeft in de psychologie. Zijn onderwerpen sluiten aan bij het
niveau dat hoort bij training geven en coachen van wedstrijden op topsportniveau. Door de
workshop op momenten amicaal interactief te maken kon hij de deelnemers uitdagen om te leren.
B Ik verwachtte veel voorbeelden uit zijn tijd bij Groningen. Dat is vrij recent en doordat ik het
boek ‘Bezeten’ heb gelezen over Ton Boot, kon ik veel van zijn verhaal herkennen. Wat ik zeker
ga gebruiken is zijn visie op het coachschap met betrekking tot je contract. Als coach wordt je
aangenomen om te werken en die attitude breng je over op je spelers. Inhoudelijk is het bekend
dat Ton Boot veel werkt vanuit psychologische principes. Zijn kennis op dit onderwerp gaven een
goed beeld van hoe je met die principes de praktijk in kan.
C Ik heb geleerd over de systeemtheorie als kapstok voor verschillende facetten binnen je
groepsdynamica. Als leerkracht in het basisonderwijs maak ik in mijn dagelijks handelen gebruik
van mijn klassenmanagement. Hierdoor krijg ik meer opbrengsten in de doelen die ik stel met
mijn leerlingen. Ik heb bij Ton Boot geleerd om vast te houden aan een duidelijke visie en die
ook duidelijk naar voren te brengen. Dat maakt dat iedereen weet waar die aan toe is.
D Ik wil de koppeling maken van klassenmanagement zodat ik veel meer kan differentiëren op
mijn sporters. Hierdoor kunnen de opbrengsten omhoog gaan en de voorwaarde hiervoor is dat
het systeem van de sporter en het team duidelijk moet zijn.
E Ik had van tevoren geen vragen aan Ton Boot. Ik heb genoten van zijn voordracht, maar hij
heeft ook meer structuur gebracht aan de verschillende opvattingen die er bestaan binnen de
psychologie, welke gehanteerd worden in de sport.
In deze workshop lag de basis voornamelijk bij de theoretische onderbouwing van psychologie,
welke toegepast is in de sport. Aan de hand van eigen ervaringen maakte Ton Boot regelmatig
praktische koppelingen. Hierbij kon je opmerken dat Ton Boot grotendeels zijn invloed op teams
praktisch uitoefent met psychologische theorieën.
Ik denk dat ik kan stellen dat Ton Boot zijn visie hangt aan de kapstok van de systeemtheorie,
welke gebaseerd is op een holistische benadering. Zowel voor het individu als voor het team
waarbinnen het individu ondergeschikt is, benadert Ton Boot door middel van dagelijkse
routines. Zoals het gezin dagelijks georganiseerd wordt, zo kenmerkte de visie van Ton Boot zich
in elementen vanuit de systeemtheorie, zoals: relaties, omgeving, structuur en gedrag, hiërarchie
en evenwicht. Het voordeel van systeemtheorie is dat elke deelnemer van het systeem herkenning
heeft in de dagelijkse routine. Herhaling biedt structuur. Structuur biedt veiligheid.
Wat Ton Boot probeert te bereiken met het inzetten van de systeemtheorie als grondhouding, is
het creëren van een team. Zoals een systeem als geheel een gemeenschappelijk doel heeft voor
alle elementen, zo creëert Ton Boot de grondhouding waarbinnen de verschillende spelers uit zijn
teams werken naar een kampioenschap.
Vanuit de systeemtheorie hanteert Ton Boot conflictmodellen om het team proces in gang te
zetten. Het gedrag is hierbij van essentieel belang. Deze wordt gekaderd in een professionele
attitude, daar Ton Boot, terecht, van mening is dat basketball werk is. Er wordt immers betaald
voor de werkzaamheden van de spelers. En hierbij geeft Ton Boot de relatie aan van gedrag,
resultaat en tevredenheid, waarbij het gedrag de basis is om te komen tot resultaten. Het gevolg
daarvan is dat er tevredenheid heerst binnen de groepsdynamica. Andersom zou volgens Ton
Boot de attitude niet komen wanneer er eerst gelachen wordt. Met andere woorden, een teamuitje
is niet de trigger om te komen tot resultaten. Laat staan dat gedrag hierdoor in professioneel
opzicht een verbetering laat zien.
Persoonlijk hang ik sterk de filosofie van systeemtheorie aan. Mede door de eensgezindheid van
een team, denk ik dat routines een attitude vormen. Ikzelf hanteer de filosofie van “D-team”.
Binnen de filosofie bestaan de termen: defense, dedication, determination, desire en discipline.
Defense is het onderdeel binnen basketball waar we grip op hebben. Hierbij zijn we niet
afhankelijk van de factor geluk. We kunnen het ten allen tijde uitvoeren en het hele team is erbij
betrokken. Wanneer defense de basis is van je aanval, kan je voordeel halen. Aangezien ik
fastbreak als speelstijl propageer, wil ik mijn teams een teamgeoriënteerde basisgedachte laten
hebben. Dedication is daarmee het tweede woord in D-team. Elke speler draagt met zijn/haar
gedrag bij aan de grondhouding van het team. De prestaties worden opgedragen aan het team.
Immers, binnen de systeemtheorie wordt gehandeld vanuit de structuur van dagelijkse routines,
welke we moeten zien als tasks die uitgevoerd moeten worden. Elk individu gehoorzaamt het
systeem. We houden ons aan afspraken en wijzen elkaar op verzuim hiervan. Determination,
oftewel het determineren van het eigen gedrag binnen de teamroutines. Dit heeft meer te maken
met de maatschappelijke houding binnen ons team. Wat werkt er binnen ons team? Op die vraag
kunnen we stellen dat we gedrag en gedachten los zullen moeten laten die prestaties belemmeren.
Er wordt namelijk niet gesproken met wedstrijdleiding, tegenstanders of publiek. Lichaamstaal is
een van de factoren die beheerst kunnen worden. Bij desire is de filosofie dat er een winnend
belang is. Het winnende belang is er in vele facetten van het basketballspel. De structuur en de
regels geven veiligheid, door de vele herhalingen. Spelers zullen het verlangen hebben om winst
te halen in en door het spel. Persoonlijke groei en zingeving worden dan belangrijk doordat er
diepte wordt gezocht in het hoe en waarom er gespeeld wordt. Door de verschillende
persoonlijkheden en de verschillende belangen die er in een team bestaan is het essentieel om de
dagelijkse routines binnen het systeem duidelijk te hebben. Ton Boot heeft het over het nadeel
van de twijfel. Hiermee geeft hij aan dat discipline niks anders is dan het vertonen van normaal
gedrag. De norm zal door jou als leider gesteld moeten worden. Dit geeft duidelijkheid. Wanneer
er ander gedrag wordt laten zien, dan betekent het dat er een persoonlijk belang in het spel is.
Hierdoor zal samenwerking niet mogelijk zijn. Dit kan het teamproces vertragen om als team te
kunnen pieken tijdens het geplande piekmoment zoals play-offs. Het nadeel van de twijfel zorgt
er dan voor dat de speler eerst in de in-group dient te komen, zoals Ton Boot het verwoord vanuit
de theorie de operante conditionering. De grote vraag is wat de intrinsieke motivatie van een
speler is om deel te nemen aan het teamproces. Daarnaast is het belangrijk om erachter te komen
op welke wijze een speler gemotiveerd moet worden om het gewenste gedrag te laten zien. De
intrinsieke motivatie is hierbij leidend en Ton Boot gebruikt hierbij dan de modellen voor
conflicthantering.