Voeding en osteoporose

Voeding en osteoporose
2
Voeding bij osteoporose
Bij osteoporose (botontkalking) is de afbraak van de botten
vergroot, waardoor de botten erg verzwakt zijn. De kans op
botbreuken is verhoogd. Belangrijke rollen daarbij zijn erfelijke
aanleg en hormonale veranderingen die vooral voorkomen bij
vrouwen na de overgang.
Botten hebben net als de rest van het lichaam voedingstoffen nodig.
De belangrijkste voedingstoffen zijn calcium en vitamine D.
Calcium (kalk) uit de voeding dient voor de aanmaak van nieuw bot
en het in stand houden van bestaand bot. Vitamine D zorgt ervoor
dat calcium uit de voeding beter wordt opgenomen en dient als
bouwstof voor de botten. Daarnaast is het belangrijk dat u een
gezonde en gevarieerde voeding gebruikt.
Calcium
Calcium wordt uit de darmen opgenomen, daarvan gaat 99%
rechtstreeks naar de botten en het gebit. De rest speelt een rol bij
de bloedstolling, spiercontractie, zenuwgeleiding en de immuniteit.
Wanneer er onvoldoende calcium in de voeding zit, betekent dit
een aanslag op de voorraad calcium in het bot. Daarnaast verliezen
wij elke dag wat calcium, vooral via de urine, en dat moet
vervangen worden. Voldoende calciuminname is dus belangrijk.
Calcium zit vooral in melk en melkproducten (zoals yoghurt, vla en
kwark) en kaas. In mindere mate zit het ook in brood, groente,
peulvruchten en noten. Wie gevarieerd eet, met vier porties melk
en melkproducten en twee plakken kaas, krijgt voldoende calcium.
Er is melk te koop waaraan extra calcium is toegevoegd. Deze melk
bevat per glas 439 mg calcium, een normaal glas bevat 270 mg.
Calciumverrijkte melk of andere calcium verrijkte producten kan
een goede manier zijn om toch voldoende calcium binnen te krijgen. Alleen bevatten deze producten niet de andere voedingstoffen
die in melk zitten, zoals vitamine B2.
3
Alle ouderen boven de 50 jaar hebben een verhoogde behoefte aan
calcium, 1100 - 1200 mg, volwassenen is advies 1000 mg.
Als osteoporose is geconstateerd is de dagelijkse behoefte aan calcium verhoogd van 1200 - 1500 mg per dag.
Vitamine D
Vitamine D zorgt ervoor dat calcium uit de voeding via de dunne
darm wordt opgenomen, en is daarmee een onmisbare vitamine.
Vitamine D wordt in het lichaam zelf gemaakt onder invloed van
ultraviolette straling van daglicht. Dit is in de zomer uiteraard meer
aanwezig dan in de winter. Tijdens de zomer hebben we dan ook
meer vitamine D in ons bloed. Buitenlucht is dus van essentieel
belang voor een gezonde botvorming.
Ook voeding is een leverancier van vitamine D, via halvarine,
margarine en bak- en braadproducten. Aan bijna al deze producten
wordt deze vitamine door de fabrikant toegevoegd.
Let op: olijfolie, zonnebloem olie of andere soorten oliën bevatten
geen vitamine D. Verder zijn vette vis, eieren, vlees, volle melkproducten bronnen van vitamine D.
Er zijn een altijd risicogroepen die met blootstelling aan daglicht en
voeding niet voldoende vitamine D aanmaken. Hierover staan
adviezen onder suppletie. Voor alle ouderen geldt dat de hoeveelheid vitamine D die in de huid kan worden aangemaakt onder
invloed van zonlicht, afneemt bij het ouder worden. Daarnaast is de
behoefte aan vitamine D bij ouderen verhoogd, dit is vooral nodig
om de afbraak van bot te vertragen.
Suppletie
Voor wie helemaal geen smeersel, bak- en braadproducten, melk,
melkproducten en kaas wil gebruiken, zijn calcium- en/of vitamine
D tabletten een oplossing.
Toch kan het zijn dat u niet voldoende vitamine D binnenkrijgt.
4
Voor de volgende groepen wordt aangeraden een vitamine D
supplement van 10 microgram per dag te nemen:
• mensen tussen de 4 en 70 jaar met een donkere huidskleur/sluier
dragen;
• Vrouwen van boven de 50;
Voor de onderstaande groepen wordt 20 microgram extra aan
vitamine D aanbevolen:
• Personen die botontkalking hebben of in een verzorging- of
verpleeghuis wonen;
• Vrouwen en mannen ouder dan 70 jaar
Vitamine D supplementen zijn verkrijgbaar bij de apotheek of bij de
drogisterij.
Uw arts kan hier meer over vertellen. Wie twijfelt of de hoeveelheid
calcium en vitamine D in de eigen voeding voldoende is, kan advies
vragen aan een diëtist.
Beweging
Naast voeding hebben de botten ook beweging nodig. Als het
lichaam beweegt, moeten de spieren, botten en gewrichten een
inspanning leveren. Deze ‘botbelasting’ vertraagt de botafbraak.
Bewegen helpt dus om de botten langer sterk te houden. Daarom is
het goed om elke dag bewust aan lichaamsbeweging te doen, bij
voorkeur als onderdeel van het dagelijkse ritme. Bijvoorbeeld een
halfuur stevig wandelen. Lichaamsbeweging op een sportschool kan
ook, maar is beslist niet noodzakelijk.
Bewegen heeft natuurlijk ook veel andere voordelen. De spierkracht
neemt toe en de doorbloeding verbetert. Een goede doorbloeding
is weer nodig om voedingsstoffen naar de botten te voeren. Ook dat
draagt bij tot de ontwikkeling van stevige botten.
5
Belasting van de botten
Beweging waarbij de zwaartekracht een rol speelt, zoals wandelen,
belast de botten meer dan beweging waarbij dat niet zo is, zoals
fietsen of zwemmen.
Voor de botten is het dus beter om te wandelen dan te fietsen.
Maar het gaat er vooral om dát er wordt bewogen. Wie iets kiest
wat hij of zij leuk vindt, houdt dat het langste vol.
Meer informatie
Meer informatie kunt u vinden op internet:
www.voedingscentrum.nl
Het Voedingscentrum geeft een groot aantal brochures uit. Er zijn
voor diverse diëten, brochures verkrijgbaar met uitgebreide,
praktische informatie.
De Osteoporose Stichting zet zich in voor de bestrijding van
osteoporose en verstrekt onder andere informatie aan patiënten.
Kijk voor meer informatie op: www.osteoporosestichting.nl
Bij vragen en/of onduidelijkheden kunt u van maandag tot en met
vrijdag tussen 8.30 uur -12.00 uur en 13.00 - 15.00 uur contact
opnemen met de afdeling diëtetiek.
Telefoonnummer: (024) 365 85 59.
6
7
Adres en telefoonnummer
Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen
Weg door Jonkerbos 100
6532 SZ Nijmegen
Afdeling diëtetiek (A34)
Telefoon: (024) 365 85 59
8
G664 / 06-13
Website: www.dietetiek.cwz.nl