Aanvraagformulier voor de ondersteuning van een project in het kaderproject Net(z)werk van de Eems Dollard Regio Postbus 43 9694 ZG Nieuweschans Tel.: 0031-597-521818 Fax: 0031-597-522511 [email protected] Projectconcept aangepast op: Juni 2010 Projectnaam (max. 20 tekens) Memento Mori Projectaanduiding Netwerkproject (uitvoerige projecttitel) Sterven en begraven in Noord- Nederland en Noordwest-Duitsland Lead Partner Museumhuis Groningen (Groningen) (Naam organisatie, contactpersoon, adres, tel., email) Projectpartner Projectpartner 1: Rijksuniversiteit Groningen (Groningen)_ Projectpartner 2: Ostfriesische Landschaft (Aurich) (Naam organisatie, contactpersoon, adres, tel., email) Bankgegevens (Rekeninghouder, naam van de bank, rekeningnr., IBAN, BIC, kenmerk, omschrijving) 1 Geplande begindatum Geplande einddatum 1 september 2010 1 september 2011 Aanleiding en innovatief karakter van het project (Hoe is de uitgangssituatie? Waarom is dit project noodzakelijk? Welke veranderingen resp. innovaties staan te verwachten?) De partners in dit netwerkproject willen inventariseren wat de overeenkomsten en verschillen binnen de Eems-Dollard Regio (EDR) zijn ten aanzien van de cultuur van sterven en begraven, hoe de omgang met het einde van het leven zich in de culturele, maatschappelijke en religieuze verscheidenheid van het gebied heeft ontwikkeld en plannen maken voor verder onderzoek en valorisatie. De aanleiding tot dit project is dat de cultuur rond sterven en begraven snel en ingrijpend verandert. De scheidslijn tussen de private verwerking van de dood en de publieke manifestatie verschuift. Gewijzigde opvattingen over sterven en begraven beïnvloeden de locatie en inrichting van nieuwe begraafplaatsen, maar ook het karakter en het onderhoud van bestaande, soms eeuwenoude kerkhoven. De initiële partners in dit project zijn afkomstig uit verschillende disciplines: geschiedenis, literatuurgeschiedenis, kunstgeschiedenis, kunsteducatie, archeologie, culturele geografie en landschapsgeschiedenis. Een combinatie van deze disciplines levert brede informatie op over het thema dood en begraven. De noodzaak voor het project ligt erin dat momenteel veel belangstelling bij het grote publiek bestaat voor de zichtbare en onzichtbare getuigen van cultuur. Er bestaat een brede behoefte aan kennis over oude gebruiken en nieuwe trends daarbinnen. Verder is er het streven de kennis, expertise en belangstelling van de (universitaire) kennisinstellingen in het gebied te koppelen aan die van de erfgoedinstellingen en de vele historische en archeologische verenigingen, en de resultaten van hun samenwerking te vertalen naar concrete plannen ten behoeve van overheid, economie, onderwijs en toerisme. Het voorgestelde netwerkproject is innovatief omdat het: de cultuur rond sterven en begraven procesmatig benadert, door een netwerk te creëren dat plannen voor studie en valorisatie opstelt. de cultuur rond sterven en begraven benadert in het kader van een samenwerking binnen de EDR tussen kennis- en erfgoedinstellingen en overige partners aan beide zijden van de grens; de cultuur rond sterven en begraven grensoverschrijdend benadert, vanuit de overtuiging dat die cultuur ons in staat stelt overeenkomsten en verschillen in identiteit binnen de EDR vast te stellen; de cultuur rond sterven en begraven nadrukkelijk verbindt met de levenden, door te kijken naar de aanleiding tot, de voorbereiding op, de verwerking van en de herinnering aan de dood; de cultuur rond sterven en begraven multidisciplinair benadert, door onderzoeksvragen van uiteenlopende disciplines te combineren en deze af te stemmen op behoeftes in de samenleving; de cultuur rond sterven en begraven niet exclusief vanuit de hoek van de (universitaire) wetenschap benadert, maar partners zoekt zowel onder de vele historische en archeologische verenigingen als in de wereld van overheid, economie, onderwijs en toerisme. 2 Als resultaat (innovatie) van de netwerkactiviteiten wordt voorzien: Beschrijving van de geplande projectactiviteiten (Activiteitenplan / milestones) een versterking binnen de EDR van de kennisinfrastructuur en van de samenwerking op cultuurwetenschappelijk terrein tussen universitaire en erfgoedinstellingen aan de ene kant en onderwijs, overheid en uitvaartwezen aan de andere kant; de ontwikkeling van initiatieven binnen de EDR met betrekking tot onderzoek, educatie, erfgoedbeheer, toerisme, overheidsbeleid en uitvaartmarkt rond het thema sterven en begraven; de vergroting bij de bewoners van het EDR-gebied van hun kennis van en hun betrokkenheid bij de gemeenschappelijke cultuur aan beide zijden van de grens; de bevordering, als gevolg van die kennisvermeerdering en betrokkenheid, van de culturele en maatschappelijke integratie van de bewoners. De eerste fase van het project duurt één jaar: van september 2010 tot september 2011. Daarin zijn de volgende activiteiten gepland: september 2010: projectdag van lead- en projectpartners; inhoudelijke en organisatorische afstemming van de plannen voor het eerste jaar; voorbereiding workshops; het opstellen van een lijst met mogelijke nieuwe partners en contacten in bestuur, economie, onderwijs, toerisme; september- december 2010: plannen voor de workshops worden uitgewerkt, thema’s voorbereid, sprekers aangezocht; benadering nieuwe partners; website komt in de lucht; januari 2011: voortgangsvergadering van lead-, project- en nieuwe partners; bespreking voortgang ten aanzien van workshops en excursies; stand van zaken netwerk en contacten bestuur, economie, onderwijs, toerisme; januari-maart 2011: verdere uitwerking thema’s, definitieve uitnodiging sprekers workshop en overige deelnemers uit het hele netwerk; maart 2011: tweedaagse workshop op een centrale locatie; april-mei 2011: twee eendaagse excursies, een aan Nederlandse, een aan Duitse kant. april- augustus 2011: uitwerken resultaten van het eerste jaar in verslag; voorbereiding aanvraag tweede jaar project. 3 Doelstellingen en grensoverschrijden d karakter resp. meerwaarde van het project (Welke doelen worden met het project nagestreefd? Wat is de meerwaarde van het project in het kader van de grensoverschrijdende samenwerking? bijv. dt.-nl. samenwerkingsverba nden, Netwerken, opvulling van een lacune; Harmonisatie, afspraken; etc.) De doelstelling van het project is: te komen tot de vorming van een kennisplatform dat de partners in staat stelt enkele helder geformuleerde plannen rond het thema sterven en begraven te realiseren. Het project is grensoverschrijdend omdat: het gaat om het bijeenbrengen en ontwikkelen van kennis en ervaring ten aanzien van thema sterven en begraven aan beide zijden van de grens, waardoor (de kennis van) de regionale identiteit wordt vergroot; het wordt uitgevoerd door partners aan weerszijden van de grens binnen het EDR-gebied, en op termijn uitgebreid met partners uit het gehele EDR-gebied (zowel Fryske Akademie (Leeuwarden) als het Drents Plateau (Assen) hebben hun belangstelling laten blijken). De meerwaarde van het project is: dat door de grensoverschrijdende aandacht voor de geschiedenis en de gemeenschappelijke cultuur rond sterven en begraven de sociale cohesie wordt vergroot. Men leert zien dat er wat deze cultuur betreft, zeker historisch gezien, geen grenzen bestaan. De cultuur rond sterven en begraven wordt breed in kaart gebracht, zowel inhoudelijk als temporeel: inhoudelijk zal de nadruk zal liggen op de landschappelijke, monumentale, materiële, rituele, muzikale en literaire verschijningsvormen: kerkhoven, grafmonumenten, grafvondsten, doods- en begrafenisrituelen, begrafenismuziek, grafpoëzie; temporeel gezien zal een ijkpuntenbenadering worden gevolgd, waarbij de cultuur rond doden en begraven op uiteenlopende momenten in de geschiedenis in kaart wordt gebracht. Zo kan worden getoond hoe ogenschijnlijk geheel nieuwe tradities oude wortels hebben. De voorgestelde benadering biedt zeer diverse mogelijkheden tot museale, educatieve, toeristische, beleidsmatige en commerciële valorisatie. Waar de activiteiten in het eerste jaar erop gericht zijn een kennisnetwerk te vormen en de kennis in kaart te brengen, zullen de activiteiten in het tweede jaar erop gericht zijn die resultaten met alle mogelijke partners te concretiseren. Daarbij horen publieksactiviteiten zoals symposia en pilotprojecten. 4 Duurzaam karakter van het project (Hoe wordt het subsidiedoel met het project bereikt? Hoe kan het subsidiedoel ook na afloop van de looptijd voortgezet worden?) Informatie en publiciteit (Welke maatregelen zijn in het kader van PR en publiciteit voor het project gepland?) Project Net(z)werk Dit project ontleent zijn duurzame karakter aan de ontwikkeling van een netwerk van instellingen en verenigingen met een gevestigde reputatie in de EDR, die maatschappelijke en bestuurlijk stevig in de regio zijn ingebed en derhalve garant kunnen staan voor de continuïteit van het project. De geplande activiteiten (workshops, excursies, publiekscongres en pilotactiviteit) en producten (website, (wetenschappelijke) verslagen en brochure) zijn er juist op gericht ideeën te ontwikkelen met betrekking tot vervolgactiviteiten na de looptijd van het project, op het gebied van onderzoek, expositie en educatie aan de ene kant en maatschappelijke, bestuurlijke, toeristische en economische valorisatie aan de andere kant. Uit het project komen meerdere publicitaire vormen voort: website persberichten (wetenschappelijke) verslagen publicaties krantenartikelen radio, tv symposia Indicator Aantal onderwijsinitiatieven waarvan de bevolking profiteert Aantal projecten op het gebied van grensoverschrijdend onderwijsstelsel Aantal deelnemers aan maatregelen ten behoeve van onderwijs en bijscholing Aantal projecten op het gebied van “cultuur”/”cultureel toerisme” Aantal Nog niet bekend Nog niet bekend Nog niet bekend 5 - 10 Aantal bezoekers bij gesubsidieerde projecten op het gebied van “cultuur”/ “cultureel toerisme” Aantal deelnemende instellingen aan gesubsidieerde projecten op het gebied van “cultureel”/”cultureel toerisme” Aantal projecten op het gebied van “binnenlandse veiligheid” Geschat op 200 5 - 10 0 5 Aantal tot stand gebrachte/uitgebreide duurzame netwerken en clusters (samenwerkingsovereenkomst is bij einde project beschikbaar) Plaats / Datum Siegel / Stempel 3-4 rechtsgeldige handtekening/functie Opmerkingen van het programmamanagement (in te vullen door het projectmanagement) Bijlage 1: nadere toelichting. 6