Pneumokokkenziekte

Informatiebrief Pneumokokkeninfectie
Wat is een pneumokokkeninfectie?
Een infectie met de pneumokokkenbacterie kan verschillende ziektes veroorzaken, die mild of ernstiger
kunnen verlopen. Er zijn meerdere typen pneumokokken. Meestal is de infectie met antibiotica goed
behandelbaar, maar soms kan de infectie toch ernstig verlopen. Als verwekker van infecties komt de
bacterie in Nederland regelmatig voor.
Wat zijn de ziekteverschijnselen van een pneumokokkeninfectie?
De meeste mensen worden niet ziek na besmetting. Mensen die wel ziek worden krijgen meestal 1 tot
3 dagen na de besmetting ziekteverschijnselen. De pneumokokkenbacterie kan verschillende klachten
veroorzaken, variërend van milde infectie van de luchtwegen tot ernstige infecties waaronder:

middenoorontsteking (otitis media);

neusbijholte-ontsteking (sinusitis);

longontsteking (pneumonie);

hersenvliesontsteking (meningitis);

bloedvergiftiging (sepsis).
Bij een longontsteking door pneumokokken kan men in korte tijd last krijgen van koude rillingen, hoge
koorts, hoesten met slijm opgeven, kortademigheid en pijn bij het ademhalen. Bij kinderen kunnen
braken en koortsstuipen (onwillekeurige schokjes van het lichaam en/of wegdraaien van de ogen) de
eerste verschijnselen zijn samen met koorts. Bij ouderen beginnen de klachten vaak minder acuut.
Bij hersenvliesontsteking door pneumokokken lijken de eerste verschijnselen op griep: koorts, hoofdpijn
en soms is buigen van het hoofd pijnlijk (nekstijfheid). Baby’s met de ziekte zijn slaperig/suf en drinken
slecht. Ze worden prikkelbaar, huilen anders dan gewoonlijk en kunnen huilend/krijsend reageren bij het
verschonen van de luier.
Bloedvergiftiging door pneumokokken gaat veelal gepaard met het snel opkomen van klachten (binnen
12 tot 24 uur) als hoofdpijn, overgeven, verwardheid, bewustzijnsstoornissen of nekstijfheid, vaak in
combinatie met hoge koorts. Bloedvergiftiging en hersenvliesontsteking kunnen tegelijk optreden.
GGD Zeeland - Westwal 37, Postbus 345, 4460 AS Goes - T: (0113) 249400 , F: (0113) 249449, I: www.ggdzeeland.nl
Hoe kun je geïnfecteerd worden door pneumokokken en hoe kun je anderen besmetten?
Veel mensen dragen de bacterie tijdelijk bij zich in de neus of keel, zonder hier zelf ziek van te worden.
Besmetting vindt plaats door hoesten of niezen waardoor de bacterie in de lucht komt en door anderen
kan worden ingeademd. Ook via zoenen en via de handen kan de bacterie worden overgebracht. In
omstandigheden waarbij mensen dicht op elkaar leven is de kans om besmet te worden groter.
Wie kan een pneumokokkeninfectie krijgen en wie loopt er extra risico?
De bacterie veroorzaakt vooral infecties bij kinderen jonger dan 5 jaar. Bij oudere kinderen verloopt een
pneumokokkeninfectie doorgaans minder ernstig. Bij mensen van 65 jaar en ouder en met name
personen zonder milt of met een milt die niet goed werkt en kinderen jonger dan 2 jaar kan de infectie
ernstiger verlopen.
Ook mensen die herstellen van een virale luchtweginfectie of mensen die roken lopen meer risico op
een infectie.
Hoe kun je een pneumokokkeninfectie voorkomen?
Tegen
pneumokokken
bestaan
vaccinaties
die
beschermen
tegen
verschillende
typen
pneumokokkenbacteriën. Omdat pneumokokkeninfecties vooral bij jonge kinderen voorkomen is vanaf
juni 2006 pneumokokkenvaccinatie opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). Deze
vaccinatie biedt bescherming tegen de belangrijkste veroorzakers van pneumokokkeninfecties.
Iemand zonder (goed werkende) milt wordt sterk aanbevolen zich te laten vaccineren tegen
pneumokokken. Bij personen met een verminderde afweer moet individueel worden overwogen of
vaccinatie wenselijk is.
De verspreiding van de bacterie kan worden verminderd door algemene hygiënemaatregelen bij hoesten
en niezen. Het advies is om bij hoesten en niezen een papieren zakdoek te gebruiken, dit na gebruik
weg te gooien en vervolgens de handen te wassen. Wanneer er geen papieren zakdoeken voorhanden
zijn, houdt dan de hand voor neus en mond, en was hierna de handen, of hoest in de elleboogplooi.
Leer kinderen dit ook te doen.
Is een pneumokokkeninfectie te behandelen?
Pneumokokkeninfecties kunnen met antibiotica worden behandeld. Iemand is na een juiste behandeling
na 2 dagen niet meer besmettelijk. Wanneer de huisarts pneumokokkenmeningitis en/of
-
bloedvergiftiging vermoedt, is opname in het ziekenhuis noodzakelijk. Meestal is er volledige genezing.
Na ernstige pneumokokkeninfecties kunnen er soms, afhankelijk van de plaats van de ontstekingshaard
in het lichaam, verschijnselen als doofheid, scheelzien, leer- en contactstoornissen blijven bestaan. In
·2·
ernstige gevallen kan iemand aan de ziekte overlijden. Na een doorgemaakte pneumokokkeninfectie
ontstaat er voor vele jaren bescherming voor het veroorzakende type pneumokokkenbacterie, maar niet
voor de andere typen.
Kan een contact van iemand met pneumokokkeninfectie naar kindercentrum, school of werk?
Wering
van
personen
met
een
pneumokokkeninfectie
is
niet
nodig.
Iemand
met
een
pneumokokkenpneumonie, -bloedvergiftiging of –meningitis is vaak te ziek om te werken of naar school
te gaan. Kinderen en volwassenen die contact hebben gehad met een patiënt met een
pneumokokkeninfectie kunnen gewoon naar het kindercentrum, school of werk. Kinderen thuishouden
helpt niet om de ziekte te voorkomen, er zijn immers overal, het hele jaar door, mensen (jong en oud)
die de bacterie bij zich dragen. Het komt maar uiterst zelden voor dat meerdere kinderen in een gezin of
groep tegelijkertijd pneumokokkeninfecties krijgen.
Wat doet de GGD?
Meestal zijn er geen extra maatregelen nodig en kan de GGD behulpzaam zijn bij het informeren van
andere ouders.
Nog vragen?
Mocht u nog vragen hebben over dit onderwerp, dan kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met
de GGD Zeeland, Team Infectieziektebestrijding. Het telefoonnummer is: 0113-249400.
U kunt ons ook per email bereiken: [email protected].
Uitgave GGD Zeeland
Maart 2017
·3·