Samenvatting Hoofdstuk Stevigheid en beweging

SamenvattingBiologievoorJou1AStevigheidenBeweging7eeditie
5.1
Skeletvandemens=geraamte=inwendigskelet
Borstkas=ribben+borstwervels+borstbeen
Schoudergordel=schouderbladeren+sleutelbeenderen
Bekken=heupbeenderen+heiligbeen
Ellepijp:looptvandeELLEboognaardekantvanPInk
Wervelkolomvanbovennaaronder:
o
o
o
o
o
7halswervels(bovenste=atlas,tweede=draaier)
12borstwervelsàribbenaanvast
5lendenwervels
Heiligbeenàvergroeidewervels
Staartbeenàvergroeidewervels
5.2
Functiesvanhetskelet:
•
•
•
•
•
Stevigheid
Vorm
Bescherming(vanorganen)
Bewegen(spierenzittenaanbottenvast)
(makenvanbloedcelleninbeenmerg)
Driesoortenpoten:
•
•
•
Topgangersàlooptoptoppenvantenenàhebbenhoefomelketeen=hoefganger
Teengangersàalleenteenkootjesopdegrond
Zoolgangersàhelevoetopgrond(stevig,maarmindersnelheid)
5.3
Tweesoortenbottenskelet:
•
•
Pijpbeenderen(langwerpigebotten)
Plattebeenderen
Beenweefselbestaatuit:
•
•
Beencellen
Tussencelstofmetveelkalkzoutenenweiniglijmstof
è Hardenstevig
Biologiepagina.nl
Kraakbeenweefselbestaatuit:
•
•
Kraakbeencellen
Tussencelstofmetweinigkalkzoutenenveellijmstof
è Buigzaam
è O.a.intussenwervelschijven,ingewrichten,tussenribenborstbeen,oorschelp
• Skeletbabybevatnogveelkraakbeen:
• Fontanellen=stevigvliesdattussendeschedelbeenderenzit(tijdensenmax1½jaarna
degeboorte)àmaaktbevallingmogelijk.Oplatereleeftijdisditeennaadverbinding.
Oudemensen>weiniglijmstofintussencelstof>brozeenminderbuigzamebotten
5.4
Bottenzijnverbondenviaeen:
o
o
o
o
Naadverbinding(schedel)=onbeweeglijk
Kraakbeen(o.a.rib–borstbeen)=beetjebeweeglijk
Vergroeid(o.a.heiligbeenenstaartbeen)=onbeweeglijk
Gewricht=beweeglijk
Typegewrichten:
o
o
o
o
Kogelgewricht
Scharniergewricht
Rolgewricht(spaakbeenroltomellepijp)
(Zadelgewricht(duim))
Bouwvangewricht:
o
o
o
o
o
o
Gewrichtskom
Gewrichtkogel(=gewrichtsknobbel)
Kraakbeenlaagje
àtegenslijtage
àsoepelbewegen
Gewrichtskapsel
àtaaivliesdatbottenbijelkaarhoudt/beschermt
àmaaktgewrichtssmeer
Gewrichtssmeer
àvloeistofdiegewrichtsoepellaatbewegen
Kapselbanden/Gewrichtsbanden
àextrataaivliesingewrichtendiezwarebelasting
doen(bijv.kniebanden,enkelbanden)
5.5
Allespierensamen=spierstelsel
Bovenarm
Biceps=armbuigspier
Triceps=armstrekspier
Biologiepagina.nl
Spierendietegenovergesteldebewegingmaken=antagonisten(bijv.rugenbuikspieren,tricepsbiceps)
Pees=taaistevig,nietelastischvliesdatspieraanbotvasthecht
Plekwaarpeesaanbotzit=aanhechtingsplaats
Doorsamentrekkenspiervezelsàspierkorterendikker
5.6
Wervelbestaatuithetwervellichaamenhetwervelgat.Doorhetwervelgatloopthetruggenmerg
(zenuwen)
Wervelkolomzorgtvoorschokdempingdoor:
1) DubbeleS-vorm
2) Tussenwervelschijven
5.7
Spierpijn
àdoorafvalstoffendieachterblijveninspier
àminibeschadigingenvanspiervezels
Spierkramp
=spiertrektplotselingsamendoorintensievebelastingàkanleidentot
spierscheuringinvliesrondspierbundels
Zweepslag
=scheuringvankuitspier
Botbreuk>tweebothelftenmoetengezetworden
Kniegewrichtbevatextra:
o
o
o
Beenàknieschijf(bescherming)
2Kraakbeenschijvenàmeniscus(soepelerbewegengewricht)
Kniebandenenkruisbanden
Voetbalknieàmeniscusscheurtinkniegewrichtàvochtinknieofknieopslot
Kneuzing
=beschadigingvaneenweefsel,zonderdaterietsbreektofscheurt
Verstuikingofverzwikking=kneuzingvaneengewrichtàgewrichtskapselengewrichtsbandenraken
teveruitgerekt/scheurtàzwelling
Ontwrichting =gewrichtskogelschietvollediguitdekom
Tennisarm
=aanhechtingsplaatvanelleboogspierisontstoken
Achillespeesontsteking=aanhechtingsplaatsvankuitspierisontstoken
Voorkomenvanblessuresdoorcooling-down
Biologiepagina.nl
Warming-up àVeelbloeddoorspierenlatenstromen,zodatspiermakkelijkerkansamentrekken
enmindersneloverbelastis
RSI
=muisarm(‘herhaaldebelastingblessure’)
Biologiepagina.nl